Financiële opvoeding van kinderen: een essentieel onderdeel van de opvoeding

De financiële opvoeding van kinderen is in de huidige tijd van cruciaal belang, zowel voor hun persoonlijke ontwikkeling als voor hun toekomstige financiële veiligheid. Het Nibud, een onafhankelijk kennis- en voorlichtingsinstituut, heeft zich gespecialiseerd in het voorkomen van geldproblemen en het begeleiden van ouders en verzorgers bij de financiële opvoeding van kinderen. De inzichten en richtlijnen van het Nibud zijn gebaseerd op uitgebreid onderzoek en bieden een duidelijk overzicht van wat ouders kunnen doen om hun kinderen beter te laten omgaan met geld.

Belang van financiële opvoeding

De financiële opvoeding speelt een belangrijke rol bij het voorkomen van financiële problemen in de toekomst. Volwassenen die als kind niet van hun ouders geleerd hebben met geld om te gaan, hebben twee keer zo vaak betalingsachterstanden. Dit blijkt uit het onderzoek ‘Financiële opvoeding & het financiële gedrag als volwassene’ van het Nibud. De invloed van ouders op het geldgedrag is zeer groot, en het leren omgaan met geld op jonge leeftijd leidt ertoe dat kinderen als volwassenen minder risico lopen op financiële problemen.

Het Nibud streeft ernaar om een Nederland zonder geldproblemen te realiseren. Daarvoor is het belangrijk dat kinderen al jong leren omgaan met geld. Dit helpt hen om later verantwoord met hun geld om te gaan en te voorkomen dat ze in financiële moeilijkheden terechtkomen.

Leerdoelen en competenties per leeftijd

Het Nibud heeft leerdoelen en competenties ontwikkeld die gericht zijn op de financiële zelfstandigheid van kinderen. Deze leerdoelen zijn opgesplitst in vier leeftijdsgroepen: 6 tot 8 jaar, 9 tot 11 jaar, 12 tot 14 jaar en 15 tot 17 jaar. Op deze manier leren kinderen stap voor stap steeds meer financiële verantwoordelijkheid te nemen en eigen keuzes te maken. Zo werken ze toe naar de financiële zelfstandigheid die van hen gevraagd wordt als ze 18 jaar zijn.

Voor jonge kinderen (6-8 jaar) raden wij contant zakgeld aan. Ze kunnen het vasthouden, ermee rekenen en zo geld leren begrijpen. Langzamerhand kan je dan digitaal geld gaan toevoegen. Voor kinderen van 8 jaar en ouder wordt er aangeraden om te beginnen met sparen. Een spaarrekening is belangrijk om te leren omgaan met geld en om later verantwoord met geld om te gaan.

Zakgeld als leermiddel

Zakgeld is een belangrijk onderdeel van de financiële opvoeding. Het helpt kinderen om een beperkt budget te leren hanteren en hun wensen af te stemmen op hun portemonnee. Uit het onderzoek blijkt dat kinderen die zakgeld krijgen, meer bezig zijn met geld en geldzaken dan kinderen die geen zakgeld krijgen. Ze ontwikkelen daardoor meer vaardigheden dan kinderen die niet op regelmatige basis deze inkomsten hebben.

De hoogte van het zakgeld is voor het eerst in jaren toegenomen. Zo krijgt een 7-jarige nu tussen de € 1,40 en € 2,30, in 2018 lag dat bedrag tussen € 1 en € 2. Voor 11-jarigen is de stijging nog hoger: zij kregen toen tussen de € 2 en € 2,30 en nu een bedrag tussen € 2,30 en € 3,50.

Digitale opvoeding en veiligheid

De digitale wereld verandert de manier waarop ouders hun kinderen leren om te gaan met geld. Het Nibud stelt vast dat het percentage kinderen dat hun zakgeld digitaal krijgt, in vijf jaar tijd fors is gestegen. Alleen van de 6- en 7-jarigen ontvangt nog ruim 70 procent contant zakgeld. Van de 8- en 9-jarigen krijgt nog maar de helft het zakgeld volledig contant – ruim een kwart minder dan in 2018.

Een bankrekening is belangrijk om te leren omgaan met geld. Voor kinderen van 10 jaar is het belangrijk om samen met je kind een bankrekening en spaarrekening te openen. Gebruik daarbij ook de mobiele bankierenapp en/of de internetbankierenomgeving, eventueel zonder nog zelf overboekingen te doen. Zo raakt je kind alvast vertrouwd met het online bankieren en kan het makkelijk de stand van zaken bekijken.

Beleggen en lenen

Beleggen en lenen zijn onderwerpen waar ouders mee moeten omgaan. Jongeren lenen geld van elkaar door middel van betaalverzoekjes. Meestal gaat het om kleine bedragen. Soms lenen kinderen ook van hun ouders, voor een scooter of een vakantie. Lenen is niet per definitie verkeerd. Later krijgen veel mensen te maken met lenen, bijvoorbeeld in de vorm van een studieschuld of een hypotheek. Verantwoord lenen betekent van tevoren nadenken hoelang en hoeveel er afbetaald moet worden, en of dat kan binnen het budget.

Beleggen is een ander onderdeel van de financiële opvoeding. Er zijn jongeren die al bezig zijn met beleggen, ook al zijn zij nog geen 18 jaar. Hoewel beleggen winstgevend kan zijn, zijn de risico’s groter dan bij een spaarrekening. Beleggen mag pas vanaf 18 jaar, maar een minderjarige kan eventueel op naam van de ouders beleggen.

Ouders als sleutelfiguur

Ouders spelen een belangrijke rol in de financiële opvoeding. Uit het onderzoek blijkt dat 90 procent van de ouders vindt dat het belangrijk is dat hun kind goed met geld leert omgaan en 87 procent vindt dit een taak voor de ouders. De rol van ouders is dus cruciaal bij het leren omgaan met geld.

Het Nibud adviseert ouders om bij de Week van het geld aan te sluiten en thuis met hun kinderen over geld te praten en uit te leggen hoe je verstandig met geld om kunt gaan. Goed voorbeeld doet goed volgen. Voor mensen die aangeven als kind van hun ouders te hebben geleerd met geld om te gaan, geldt dat zij als volwassene makkelijker rondkomen, minder betalingsachterstanden hebben, minder betalingsproblemen hebben, vaker sparen en verantwoorder aankoopgedrag vertonen.

Ondersteuning voor ouders

Het Nibud biedt hunteerhulp aan ouders die lastigheden hebben bij de financiële opvoeding van hun kinderen. De Financiële opvoedtest legt ouders dilemma’s voor uit de dagelijkse opvoedpraktijk van kinderen in vier leeftijdsgroepen. Het zet je aan het denken over en geeft je handvatten voor je aanpak. De Financiële Opvoedtest is leuk om te doen. Je ziet wat andere ouders doen in de voorgelegde situaties en krijgt tips. Na het invullen kun je in gesprek met je partner of met je kinderen.

Conclusie

De financiële opvoeding van kinderen is essentieel voor hun toekomstige financiële veiligheid. Het Nibud heeft leerdoelen en competenties ontwikkeld die gericht zijn op de financiële zelfstandigheid van kinderen. De inzichten en richtlijnen van het Nibud zijn gebaseerd op uitgebreid onderzoek en bieden een duidelijk overzicht van wat ouders kunnen doen om hun kinderen beter te laten omgaan met geld.

Zakgeld is een belangrijk onderdeel van de financiële opvoeding, en het leren omgaan met geld op jonge leeftijd leidt ertoe dat kinderen als volwassenen minder risico lopen op financiële problemen. De digitale wereld verandert de manier waarop ouders hun kinderen leren om te gaan met geld. Beleggen en lenen zijn onderwerpen waar ouders mee moeten omgaan, en de rol van ouders is cruciaal bij het leren omgaan met geld.

Bronnen

1. Financiële opvoeding: leerdoelen en competenties
2. Financiële opvoeding in een digitaal tijdperk
3. Veiligheid vereist meer aandacht in financiële opvoeding
4. Financiële opvoeding & het financiële gedrag als volwassene
5. Kinderen en jongeren: financiële opvoeding
6. Over het Nibud
7. Over het Nibud: organisatie en taken
8. Financiële educatie en gedrag
9. Financiële opvoedtest
10. Financiële opvoeding: zakgeld en spaargeld