De Nijmeegse Vragenlijst voor de Opvoedings-situatie: Een hulpmiddel voor gezinsondersteuning bij scheiding
juli 8, 2025
Inleiding
In Nederland speelt maatschappelijk werk een cruciale rol in de opvoeding en ondersteuning van kinderen en hun ouders. Het werk van maatschappelijk werkers richt zich op het versterken van de sociale en mentale veiligheid van kinderen, het aanbieden van opvoedingsondersteuning en het samenwerken met andere professionals zoals jeugdartsen, pedagogen en schoolmaatschappelijk werkers. In dit artikel wordt ingegaan op de taken, functies en samenwerking van maatschappelijk werk in de opvoeding, met aandacht voor de rol van de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG), de invloed van de eerste 1001 dagen van een kind, en de ethische richtlijnen voor professionals in het sociaal werk.
Taken van maatschappelijk werkers in de opvoeding
Maatschappelijk werkers spelen een belangrijke rol in de opvoedingsondersteuning en het signaleren van problemen bij kinderen en ouders. Volgens de bron [2], zijn de kerntaken van professionals binnen het CJG: het signaleren, analyseren en indien nodig doorverwijzen naar gespecialiseerde hulp, het bieden van ondersteuning en dienstverlening zoals voorlichting, advies, informatie en coachen, het organiseren van integrale zorg, en het monitoren, schermen en vaccineren. Deze taken worden vaak gecombineerd met het werk van andere disciplines zoals jeugdartsen, pedagogen en psychologen.
In de praktijk betekent dit dat maatschappelijk werkers vaak samenwerken met ouders bij opvoedingsproblemen, bijvoorbeeld tijdens opvoedspreekuren of via cursussen voor ouders. Ook wordt er gewerkt aan het versterken van de rol van vaders in de opvoeding, zoals aangegeven in bron [4]. Dit is onderdeel van de actuele ontwikkelingen in de opvoeding, waarin het belang van vaders steeds meer in het oog wordt gehouden.
Samenwerking met andere disciplines binnen het CJG
De samenwerking tussen verschillende disciplines binnen het CJG is essentieel voor een integrale benadering van opvoedingsproblemen. Volgens bron [2], werken jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen en maatschappelijk werkers vaak samen met gedragswetenschappers, pedagogen en andere professionals. Deze samenwerking zorgt ervoor dat kinderen en hun ouders adequaat worden begeleid.
De taak van de gedragswetenschapper is bijvoorbeeld om consultatief te werken met andere beroepsgroepen, zoals jeugd- en jongerenwerk, en om te zorgen voor een overzichtelijke aanpak van problemen. De gedragswetenschapper werkt in samenwerking met de jeugdarts om het kind in een integraal kader te ondersteunen, waarbij aandacht is voor de verschillende leefgebieden van het kind, zoals school, thuis en buurt.
Opvoedingsondersteuning en de rol van de CJG’s
In Nederland is het aanbod van opvoedingsondersteuning voornamelijk in handen van de CJG’s, wijkteams of jeugd- en gezinsteams. Volgens bron [4] is het aanbod per gemeente verschillend, aangezien het gericht is op de behoeften van de ouders in die gemeente. De CJG’s hebben een grote verantwoordelijkheid bij het bieden van opvoedingsondersteuning en zorg voor kinderen en jongeren.
De kerntaken van CJG-professionals zijn onder andere het signaleren van problemen, het bieden van ondersteuning en dienstverlening, het organiseren van integrale zorg, en het monitoren van ontwikkelingen. Dit gebeurt vaak via individuele contacten met ouders, zoals in opvoedspreekuren, en via groepsactiviteiten. Ook wordt er gewerkt aan het versterken van de rol van vaders in de opvoeding, zoals aangegeven in bron [4].
De eerste 1001 dagen van een kind
De eerste 1001 dagen van conceptie tot 2 jaar zijn cruciaal voor de gezonde ontwikkeling van een kind. Dit wordt benadrukt in bron [4], waarin wordt verwezen naar het manifest The 1001 Critical Days. In Nederland is dit initiatief ontwikkeld door verschillende samenwerkende organisaties, waaronder DAIMH, NIP, NVO en Babywerk. Het doel is om de eerste jaren van een kind te versterken, zodat het kind een veilige en kansrijke opvoeding krijgt.
In het regeerakkoord van 2017 wordt ook aandacht besteed aan de verlenging van het kraamverlof voor partners, zodat vaders meer tijd krijgen om actief deel te nemen aan de opvoeding. Dit is een stappenplan om de rol van vaders te versterken en de band tussen vader en kind te versterken.
Effectiviteit van opvoedingsinterventies
In de praktijk wordt er veel aandacht besteed aan de effectiviteit van opvoedingsinterventies. In bron [7] wordt verwezen naar de Databank Effectieve Interventies van het Nederlands Jeugd Instituut, waarin interventies zijn opgenomen die theoretisch goed onderbouwd zijn of waarvan effectiviteit is aangetoond. Dit helpt professionals om betrouwbare methoden te kiezen bij het begeleiden van ouders en kinderen.
Bijvoorbeeld, videohometraining is een interventie die vaak wordt gebruikt door schoolmaatschappelijk werkers. Dit is een voorbeeld van een effectieve methode die kan worden toegepast bij opvoedingsproblemen. Ook worden er effectstudies gedaan om de effectiviteit van interventies te beoordelen.
Beroepscode voor professionals in sociaal werk
Sinds 2022 is er één beroepscode voor alle professionals in sociaal werk. Dit is vastgesteld door de BPSW als beroepsvereniging van alle professionals in sociaal werk. De beroepscode bevat de normen en waarden die alle professionals delen. Dit helpt bij het nadenken over ethische kwesties en het maken van goede keuzes in de praktijk.
Volgens bron [5] helpt de beroepscode professionals om zorgvuldig onderbouwde afwegingen te maken. Daarnaast worden er trainingen aangeboden, zoals de Training Beroepsethiek en Professionele standaarden voor jeugd- en gezinsprofessionals. Ook is er een app Beroepsethiek beschikbaar, die helpt bij beroepsethische vragen.
Samenwerking met andere beroepssectoren
Maatschappelijk werkers werken samen met hun cliënten en hun sociale omgeving, maar ook met andere professionals van verschillende organisaties. Dit omvat bijvoorbeeld de gemeente, woningcorporaties, gespecialiseerde jeugdzorg, huisarts, GGD, zorginstellingen, geestelijke gezondheidszorg, politie en onderwijs. Dit is aangegeven in bron [13].
In de praktijk betekent dit dat maatschappelijk werkers vaak samenwerken met andere disciplines, zoals jeugdartsen, pedagogen en psychologen. Dit zorgt voor een integrale benadering van opvoedingsproblemen en helpt bij het begeleiden van ouders en kinderen.
Hulpmiddelen en ondersteuning voor ouders
Er zijn verschillende hulpmiddelen beschikbaar voor ouders die hulp nodig hebben bij de opvoeding. Bijvoorbeeld, het Opvoedbureau, het Steunpunt Opvoeding en de Opvoedwinkel bieden ondersteuning bij opvoedingsproblemen. Ook worden er cursussen aangeboden voor ouders, zoals die door schoolmaatschappelijk werkers worden gegeven.
Daarnaast zijn er ook organisaties zoals de Kindertelefoon, de Luisterlijn en de MIND Hulplijn, die hulp bieden bij psychosociale problemen. Dit is aangegeven in bron [1] en [6].
Conclusie
Maatschappelijk werk speelt een cruciale rol in de opvoeding en ondersteuning van kinderen en hun ouders in Nederland. De samenwerking met andere disciplines, zoals jeugdartsen, pedagogen en psychologen, zorgt voor een integrale benadering van opvoedingsproblemen. De CJG’s, wijkteams en jeugd- en gezinsteams zijn centraal in het aanbieden van opvoedingsondersteuning. De eerste 1001 dagen van een kind zijn belangrijk voor een gezonde ontwikkeling, en het is belangrijk dat vaders actief worden betrokken bij de opvoeding. De beroepscode voor sociaal werk helpt bij het nadenken over ethische kwesties en het maken van goede keuzes in de praktijk. Samenwerking met andere beroepssectoren is essentieel om de juiste ondersteuning te bieden aan ouders en kinderen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
