De Nijmeegse Vragenlijst voor de Opvoedings-situatie: Een hulpmiddel voor gezinsondersteuning bij scheiding
juli 8, 2025
De Nationale Wetenschapsagenda is een initiatief van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) dat gericht is op het beantwoorden van kernvragen die van belang zijn voor de toekomst van de samenleving. Een van de belangrijkste routes binnen deze agenda is de route Jeugd in ontwikkeling, opvoeding en onderwijs. Deze route richt zich op de complexe uitdagingen waarvoor kinderen en jongeren in de 21e eeuw staan, en onderzoekt hoe de jeugd op een manier kan worden voorbereid die hen helpt om actief en positief bij te dragen aan de maatschappij van de toekomst. In dit artikel worden de kernvragen, thema’s en beleidsmaatregelen behandeld die binnen deze route centraal staan.
De route Jeugd in ontwikkeling, opvoeding en onderwijs stelt een aantal kernvragen die van belang zijn voor de toekomst van de jeugd. Deze vragen zijn onderverdeeld in drie belangrijke thema’s, die als gamechangers kunnen fungeren voor toekomstig onderzoek: leren en ontwikkelen in verschillende contexten, diversiteit en ongelijkheid en normativiteit van opvoeding en onderwijs. Deze thema’s geven wetenschappers, beleidsmakers en jeugdprofessionals handvatten om nieuwe kennis te ontwikkelen voor de jeugd.
Een van de kernvragen die binnen deze route centraal staan, is hoe kinderen en jongeren zich leren ontwikkelen binnen verschillende contexten, zoals thuis, op school, op straat en online. De huidige maatschappelijke veranderingen, waaronder technologische ontwikkelingen, diversiteit en globalisering, hebben een diepe invloed op de manier waarop jeugdigen zich ontwikkelen. Onderzoek moet hierin meer inzicht geven in de complexe wisselwerking tussen de diverse sociale contexten waarbinnen kinderen en jongeren opgroeien. Dit kan leiden tot nieuwe inzichten over de ontwikkeling van de huidige generatie jeugdigen.
De grote diversiteit aan achtergronden en kenmerken van jeugdigen gaat nog te vaak samen met ongelijkheid in uitgangsposities, kansen en effectiviteit van preventie en interventies. Er is onderzoek nodig naar de factoren die een rol spelen bij het bestaan van achterstand en risico, uiteenlopend van laaggeletterdheid tot kindermishandeling. Niet alleen bij de jeugd, ook tussen generaties is dit onderzoek van belang. Daarnaast moet onderzoek zich richten op hoe diversiteit als kracht kan worden ingezet bij de ontwikkeling van de jeugd. Dit betekent dat de invloed van etnisch-religieuze diversiteit, migratie en andere maatschappelijke veranderingen onderzocht moet worden.
Een ander belangrijk thema is de normativiteit van opvoeding en onderwijs. Wat is de invloed van de normen en waarden die in de opvoeding en het onderwijs worden gelegd? De onderliggende normen en doelen van opvoeding en onderwijs zijn echter zelf zelden expliciet onderwerp van discussie of bestudering in praktijk en onderzoek. Theoretisch en empirisch onderzoek is noodzakelijk om nieuwe opvoedings- en onderwijsdoelen te funderen en de belangen van kinderen hierin te waarborgen. De vraag is hierbij of de opvoeding en het onderwijs van de toekomst meer gericht moeten zijn op het ontwikkelen van vaardigheden zoals probleemoplossend vermogen, creatief denken, burgerschap of digitale geletterdheid.
De route Jeugd in ontwikkeling, opvoeding en onderwijs is gericht op fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek dat leidt tot wetenschappelijke en maatschappelijke doorbraken. Dit onderzoek moet interdisciplinair zijn en zich richten op thema’s die van belang zijn voor de jeugd. Binnen deze route wordt het kind centraal gesteld. Met een breed scala aan onderzoeks-, praktijk- en beleidspartners wordt op dit moment de kennisagenda Jeugd opgesteld. Ook de jeugd zelf en ouders worden betrokken bij dit proces.
Een van de kernvragen die hierbij centraal staat, is hoe de samenwerking tussen gezinnen en scholen effectief kan worden gemaakt. Er is veel onvoldoende kennis over de manieren waarop dit tot stand kan komen. Dit is een van de redenen waarom professionelen beter betrokken moeten worden bij onderzoek. Wetenschappelijke kennis moet niet alleen gericht zijn op vraagstukken die in de praktijk als relevant worden gezien, maar ook op thema’s die van belang zijn voor de maatschappelijke ontwikkeling.
Een groot aantal partijen werkt aan het ontwikkelen van een kennisagenda Jeugd. Deze kennisagenda kan richting geven aan onderzoek naar thema’s rond de jeugd voor de komende jaren. De noodzaak voor een kennisagenda Jeugd kwam voort uit de route Jeugd in ontwikkeling, opvoeding en onderwijs van de Nationale Wetenschapsagenda. In deze route wordt de jeugd in al haar ontwikkelingscontexten centraal gesteld. Eerder dit jaar werd al om een bijdrage van professionals gevraagd om de gelegenheid te bieden om invloed uit te oefenen op de onderwerpen die op de agenda komen.
De Kennisagenda bevat belangrijke onderzoeksthema’s, waaronder de invloed van de gebouwde omgeving op gezondheid en welzijn, de invloed van technologie en internet op individu en samenleving, en de invloed van slaap op de gezondheid. Deze thema’s zijn van belang voor de toekomst van de jeugd en kunnen helpen bij het opstellen van strategieën voor gezonde en veilige ontwikkeling.
Een van de kernvragen die in de route Jeugd in ontwikkeling, opvoeding en onderwijs centraal staan, is de invloed van oude en nieuwe media op individu en samenleving. Dit omvat zowel de invloed van sociale media als de invloed van digitale technologie op de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Ook wordt de vraag behandeld of grote datasets en het verzamelen daarvan nuttig kunnen zijn voor het realiseren van waarden, het genereren van inzichten en het verkrijgen van antwoorden.
Deze vragen zijn van belang voor de toekomst van de jeugd, aangezien technologie en internet steeds meer deel uitmaken van het dagelijks leven. Het is daarom belangrijk om inzicht te krijgen in de invloed van deze ontwikkelingen op de ontwikkeling van kinderen en jongeren.
De route Jeugd in ontwikkeling, opvoeding en onderwijs stelt ook kernvragen over sociale cohesie en zelfredzaamheid. Hoe kan sociale cohesie in een cultureel en religieus diverse samenleving bevorderd worden? En hoe kunnen zelfredzaamheid en participatie in de samenleving gestimuleerd worden? Deze vragen zijn van belang voor de toekomst van de jeugd, aangezien de samenleving steeds diverser wordt. Het is daarom belangrijk om inzicht te krijgen in de manieren waarop kinderen en jongeren kunnen bijdragen aan een gezonde en rechtvaardige maatschappij.
De route Jeugd in ontwikkeling, opvoeding en onderwijs binnen de Nationale Wetenschapsagenda legt de nadruk op de complexe uitdagingen waarvoor kinderen en jongeren in de 21e eeuw staan. Het onderzoek dat hierin wordt gedaan, richt zich op thema’s zoals leren en ontwikkelen in verschillende contexten, diversiteit en ongelijkheid, en de normativiteit van opvoeding en onderwijs. De kennisagenda Jeugd is een belangrijk instrument om nieuwe kennis te ontwikkelen die helpt bij de voorbereiding van de jeugd op hun toekomst. De kernvragen die in deze route centraal staan, zijn van belang voor de toekomst van de jeugd en kunnen helpen bij het opstellen van strategieën voor gezonde en veilige ontwikkeling.
Wie niet van een kind geniet, ziet het allermooiste niet