De Nijmeegse Vragenlijst voor de Opvoedings-situatie: Een hulpmiddel voor gezinsondersteuning bij scheiding
juli 8, 2025
Inleiding
De morele ontwikkeling en opvoeding van kinderen wordt vaak beïnvloed door de persoonlijke en sociaal-emotionele vaardigheden van de ouders. Bij ouders met een licht verstandelijk beperking (LVB) kan het opvoedgedrag verschillend zijn van dat van andere ouders, aangezien zij vaak last hebben van beperkingen in hun vermogen om te denken, te communiceren, of hun emoties te verwerken. In dit artikel wordt ingegaan op de uitdagingen en mogelijke oplossingen bij de opvoeding van kinderen door ouders met een LVB, met aandacht voor morele ontwikkeling, ondersteuning en praktische aanpak.
Kenmerken van ouders met een licht verstandelijk beperking
Ouders met een licht verstandelijk beperking tonen vaak bepaalde kenmerken die hun vermogen om kinderen te opvoeden beïnvloeden. Deze kenmerken omvatten:
- Concreet denken: Ze zijn gericht op het hier en nu en kunnen moeilijk abstracte concepten of langere termijnplannen begrijpen.
- Sterk uit zichzelf denken: Ze zijn vaak op hun eigen behoeften gericht en hebben moeite met het begrijpen van andere perspectieven.
- Moeilijkheden met empatie: Ze kunnen zich moeilijk in anderen verplaatsen en hebben last van het herkennen van emoties bij anderen.
- Impulsvol reageren: Ze hebben vaak moeite met het beheersen van hun impulsen en kunnen onvoorspelbaar of ongecontroleerd reageren.
- Beperkte concentratie en overzicht: Ze hebben moeite met het vasthouden van aandacht en het overzien van langere tijdsperiodes.
Deze eigenschappen kunnen ervoor zorgen dat ouders met LVB bepaalde opvoedproblemen ondervinden, zoals het onvoldoende herkennen van gedragstekens van hun kind, het onvoldoende ondersteunend zijn in sociale situaties, of het onvoldoende vermogen om te communiceren met hun kind.
Ondersteuning voor ouders met een licht verstandelijk beperking
Ouders met LVB hebben vaak meer behoefte aan ondersteuning dan andere ouders. Dit komt doordat ze vaak minder toegang hebben tot reguliere bronnen van ondersteuning, zoals vrienden, buren of andere ouders. Daarnaast zijn hun economische en sociale posities vaak beperkter, waardoor ze minder kans hebben om in het midden van de maatschappelijke omgeving te staan.
Er zijn verschillende ondersteuningsmogelijkheden beschikbaar voor ouders met LVB. Hieronder volgen enkele voorbeelden:
1. Ondersteuning via MEE
MEE biedt opvoedingsondersteuning aan ouders met een LVB. Er is een brochure van MEE met meer informatie over LVB-problematiek bij ouders, die beschikbaar is via hun website.
2. Regionale initiatieven
Het Landelijk Kenniscentrum LVB publiceerde een overzicht van regionale initiatieven in de opvang, begeleiding en ondersteuning van jonge ouders met een LVB. Deze initiatieven bieden praktische ondersteuning en hulp bij het opvoeden van kinderen.
3. Informatie van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi)
Het NJi biedt een factsheet aan met als titel ‘Wat werkt bij licht verstandelijk beperkte ouders?’. Deze factsheet bevat praktische tips en aanbevelingen voor het opvoeden van kinderen door ouders met LVB.
4. Ondersteuning via het William Schrikker Groep (WSG)
Het expertisecentrum van de William Schrikker Groep biedt informatie over LVB en opvoeden. Deze informatie is beschikbaar via hun website.
5. Ondersteunende netwerken
Ouders met LVB hebben vaak een beperkt netwerk, wat hun vermogen om te communiceren en te ondersteunend te zijn, beïnvloed. Het opbouwen van een stevig netwerk is daarom belangrijk om hen te ondersteunen bij het opvoeden van hun kinderen.
Morele verantwoordelijkheid en het opvoeden van kinderen
Het opvoeden van kinderen door ouders met LVB kan ook leiden tot morele dilemma’s. Het is belangrijk om te overwegen of ouderschap voor deze ouders geschikt is. Er zijn bepaalde criteria om dit te beoordelen, zoals het vermogen van de ouder om hun kind te beschermen, te verzorgen en te stimuleren. Daarnaast is het belangrijk om te kijken of de ouder over voldoende vaardigheden beschikt om het kind op te voeden.
De rol van de gezondheidsraad
De Gezondheidsraad heeft in 2002 een advies gegeven over anticonceptie voor mensen met een verstandelijke handicap. Hierin wordt gesteld dat ouderschap bij een IQ beneden de 60 wordt afgeraden, aangezien dit het welzijn van zowel de ouder als het kind kan schaden. Ook bij ontoereikende ouderschapscompetenties, of het IQ nu hoger of lager is dan 60, is ontmoediging van ouderschap aangewezen in het belang van kind én ouder.
Morele dilemma’s bij het opvoeden
Het opvoeden van kinderen door ouders met LVB kan ook leiden tot morele dilemma’s. Het is belangrijk om te overwegen of ouderschap voor deze ouders geschikt is. Er zijn bepaalde criteria om dit te beoordelen, zoals het vermogen van de ouder om hun kind te beschermen, te verzorgen en te stimuleren. Daarnaast is het belangrijk om te kijken of de ouder over voldoende vaardigheden beschikt om het kind op te voeden.
Ondersteuning en preventie
Ondersteuning en preventie zijn essentieel in het opvoeden van kinderen door ouders met LVB. Het is belangrijk om vroegtijdige hulp te bieden aan ouders en kinderen, waarbij niet alleen aandacht is voor de seksuele ontwikkeling, maar ook voor anticonceptie en ouderschapscompetenties.
Vroegtijdige ondersteuning
Vroegtijdige ondersteuning is van groot belang. Dit kan door goede voorlichting te geven aan ouders en kinderen, waarbij niet alleen aandacht is voor de seksuele ontwikkeling, maar ook voor anticonceptie en ouderschapscompetenties. Daarnaast is het belangrijk om de ondersteuning van professionals, zoals huisartsen, psychologen en kinderbeschermers, te benutten.
Hulpverleners en hun rol
Hulpverleners hebben een belangrijke rol in het herkennen van problemen bij ouders met LVB. Ze moeten voldoende kennis hebben van de situatie van de ouders en de problemen die zij kunnen ondervinden. Daarnaast is het belangrijk dat ze de kans krijgen om te werken aan het voorkomen van onverantwoord ouderschap.
Conclusie
Ouders met een licht verstandelijk beperking hebben vaak meer behoefte aan ondersteuning bij het opvoeden van hun kinderen. Het is belangrijk om vroegtijdige ondersteuning en preventie te bieden, zodat de ontwikkeling van het kind niet bedreigd wordt. Bovendien is het belangrijk om te overwegen of ouderschap voor deze ouders geschikt is, en welke maatregelen er nodig zijn om de veiligheid van het kind te waarborgen. De rol van hulpverleners is hierbij cruciaal, aangezien zij kunnen helpen bij het herkennen van problemen en het bieden van ondersteuning aan ouders met LVB.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
