Morele opvoeding vanuit het kind zelf

Inleiding

De morele opvoeding van kinderen is een cruciale fase in hun ontwikkeling. Het gaat hierbij om het leren onderscheiden tussen goed en slecht, en het ontwikkelen van een innerlijke morele compass die helpt bij het nemen van keuzes. In dit artikel bespreiden we de kernprincipes van morele opvoeding, met name vanuit het perspectief van het kind zelf. We richten ons op de rol van ouders, de invloed van beloningen en straffen, en de waarde van empathie en emotionele betrokkenheid. De informatie is gebaseerd op de bronnen die in de opgegeven sources list zijn vermeld.

Morele ontwikkeling in stadia

De morele ontwikkeling van kinderen verloopt in verschillende stadia. Volgens bron [1] wordt het eerste stadium het pre-convetionele stadium genoemd. In deze fase, die vanaf geboorte tot ongeveer tien jaar duurt, leren kinderen door belonen en straffen wat goed en slecht is. De rol van de ouders is hierbij van groot belang, want zij zijn het voorbeeld dat het kind volgt. In deze fase leren kinderen ook hun grenzen te testen, om te zien wat wel en niet mag. Ze kunnen bijvoorbeeld moeilijkheid hebben met delen of helpen, maar dit is een normaal onderdeel van hun ontwikkeling.

Het tweede stadium, het conventionele stadium, duurt tot 18 jaar. In deze fase begrijpen kinderen wat goed en slecht is, en kunnen ze reageren met emoties op bepaalde situaties. Ze zijn gevoelig voor de goedkeuring van anderen en willen graag bijhoren. Hierin leren ze ook naar de intentie achter gedrag te kijken, waardoor ze zelf kunnen nadenken over of iets goed of slecht is.

Het derde stadium, het post-convetionele stadium, is het hoogste niveau van morele ontwikkeling. Hierin kiezen kinderen voor het collectieve belang, in plaats van alleen voor hun eigen belangen. Een klein deel van de mensen bereikt dit stadium, waarin ze zich identificeren met de totale mensheid en wat goed is voor de mensheid, en niet enkel voor hun eigen gemeenschap.

De rol van ouders in morele opvoeding

Ouders spelen een cruciale rol bij de morele opvoeding van hun kinderen. Volgens bron [5] is het belangrijk dat ouders hun kinderen leren wat goed en slecht is, en hun gedrag te beoordelen op basis van innerlijke waarden. Echter, er is ook waarschuwing voor de gevolgen van het gebruik van beloningen en straffen. Volgens bron [3] kan het gebruik van beloningen het gedrag van het kind manipuleren, waardoor het kind niet langer uit intrinsieke motivatie handelt, maar juist uit extrinsieke motivatie. Dit kan leiden tot onzekerheid en het verlies van de eigen morele compass.

Bij het opvoeden van kinderen is het belangrijk om consistentie en sociale controle binnen het gezin te handhaven, zoals vermeld in bron [4]. Dit helpt bij het voorkomen van egoïsme en bevordert de morele groei van het kind. Een belangrijk punt is dat ouders hun kinderen moeten leren dat ze verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun eigen handelen. Dit gebeurt niet door regels te stellen, maar door het kind te laten ontdekken wat goed en slecht is, en hoe hun gedrag invloed heeft op anderen.

Belonen en complimenteren: wat werkt er?

Het belonen en complimenteren van kinderen kan zowel positief als negatief zijn, afhankelijk van de intentie en het tijdstip. Volgens bron [3] is het belonen van kinderen soms manipulerend, omdat het kind dan niet uit intrinsieke motivatie handelt, maar juist om beloning te krijgen. Dit kan leiden tot onzekerheid en het verlies van de eigen morele compass. Bovendien kan het belonen ervan het kind ertoe aanzetten om te presteren, maar niet om te leren wat goed is. Het is daarom belangrijk om te kijken naar de intentie van de ouder: gaat het om het leren van waarden, of om het manipuleren van gedrag?

Een betere aanpak is om kinderen te laten ervaren wat het effect is van hun gedrag op anderen. Bijvoorbeeld, als een kind helpt bij het opruimen, dan is het belangrijk om dat te laten weten dat het anderen helpt. Dit soort ervaringen helpen bij het ontwikkelen van empathie en morele compass.

De invloed van empathie en emotionele betrokkenheid

Een belangrijk onderdeel van morele opvoeding is empathie en emotionele betrokkenheid. Volgens bron [4] is het belangrijk dat kinderen leren om met anderen te delen, te ordenen en attent te zijn. Dit helpt bij het ontwikkelen van een houding van goedgezindheid, gericht op het collectieve welzijn. De invloed van de ouder is hierbij cruciaal, omdat zij het kind moeten leren dat het belangrijk is om te denken aan anderen.

De Franse filosoof Emmanuel Levinas benadrukt in bron [4] de “kleine goedheid” als basis van moreel gedrag. Dit is spontane zorg voor anderen, aangewakkerd door emotionele betrokkenheid bij de Ander. Kinderen leren hierdoor dat het belangrijk is om rekening te houden met de behoeften van anderen. Dit soort gedrag is niet gebaseerd op regels of beloningen, maar op een natuurlijke houding van goedgezindheid.

De rol van de opvoedingsstijl

De opvoedingsstijl heeft invloed op de morele ontwikkeling van het kind. Volgens bron [5] is de permissieve opvoeding in haar meest extreme vormen in strijd met de morele groei van het kind. Dit komt doordat er weinig of geen regels zijn, waardoor het kind niet leert verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar handelen. Een betere opvoedingsstijl is die waarin het kind wordt gestimuleerd om zichzelf te leren beoordelen, en om te leren wat goed en slecht is.

Het is belangrijk dat ouders niet alleen de regels stellen, maar ook de gevolgen van het overtreden van deze regels laten zien. Dit helpt bij het leren van verantwoordelijkheid en het begrijpen van de invloed van hun eigen gedrag op anderen.

De invloed van de samenleving

De samenleving heeft ook invloed op de morele opvoeding van kinderen. Volgens bron [5] is het moeilijk om kinderen te leren dat het belangrijk is om ethische waarden te hebben, aangezien de samenleving steeds meer wordt beïnvloed door egoïsme en de nadruk op individueel succes. Dit kan leiden tot het feit dat kinderen moeite hebben met het leren van waarden als empathie en respect.

Het is daarom belangrijk dat ouders en leerkrachten alert zijn op het gedrag van andere kinderen en er voor zorgen dat het kind zich veilig voelt. Kinderen die zich openstellen voor anderen, kunnen hierdoor ook positief worden beïnvloed door hun leeftijdgenoten.

Conclusie

De morele opvoeding van kinderen is een cruciale fase in hun ontwikkeling. Het gaat hierbij om het leren onderscheiden tussen goed en slecht, en het ontwikkelen van een innerlijke morele compass die helpt bij het nemen van keuzes. De rol van ouders is hierbij van groot belang, aangezien zij het kind leren wat goed en slecht is, en hun gedrag beoordelen op basis van innerlijke waarden. Belonen en straffen kunnen hierbij zowel positief als negatief zijn, afhankelijk van de intentie en het tijdstip. Een belangrijk onderdeel van morele opvoeding is empathie en emotionele betrokkenheid, die helpen bij het ontwikkelen van een houding van goedgezindheid. De opvoedingsstijl heeft invloed op de morele ontwikkeling van het kind, en de samenleving speelt ook een rol in het leren van ethische waarden. Het is daarom belangrijk dat ouders en leerkrachten actief betrokken zijn bij de morele groei van het kind.

Bronnen

1. Morele ontwikkeling in verschillende stadia
2. Moreel en moraal
3. Kinderen weten van nature wat goed en slecht is
4. Morele groei vanuit het kind zelf -1-
5. Morele opvoeding echter bestaat er in dat kinderen meer en dieper verantwoordelijk worden voor hun eigen handelen
6. In de opvoeding vormen we het geweten van ons kind
7. Je hoeft niet consequent te zijn in de opvoeding van je kinderen
8. Wat als er een alternatief was?
9. Wat is goed: ‘Dat was goed voor de moraal’ of ‘Dat was goed voor het moreel’?