Moeilijk opvoedbare kinderen: Ondersteuning en oplossingen

In de praktijk van jeugd en onderwijs is het vaak lastig om met moeilijk opvoedbare kinderen om te gaan. Deze kinderen tonen vaak gedrag dat als uitdagend wordt ervaren, zoals agressie, verzet, of ongehoorzaamheid. In veel gevallen is het niet eenduidig of duidelijk of het om een moeilijk kind of een kind gaat dat moeilijk heeft. Dit verschijnsel wordt vaak gezien als een eigenschap van het kind, maar het kan ook wijzen op onderliggende problemen of behoeften. In dit artikel worden op basis van de beschikbare informatie praktische aanpakken en oplossingen besproken voor ouders, opvoeders en professionals die met moeilijk opvoedbare kinderen werken.

Onderzoek naar de behoeften van het kind

Een van de belangrijkste stappen om met moeilijk gedrag om te gaan, is het onderzoeken van de behoeften van het kind. Er zijn talloze voorbeelden van gedrag dat als moeilijk kan worden beschouwd, zoals het weigeren huiswerk te maken, zich niet aankleden, speelgoed weggooien, of het weigeren naar school te gaan. Bij het analyseren van zo’n gedrag is het belangrijk om te vragen: Wat wil het kind bereiken met dit gedrag? Wat is de oorzaak van het gedrag? Wat is de rol van veiligheid, aandacht, autonomie of duidelijkheid in dit gedrag?

In veel gevallen wordt het gedrag van het kind geïnterpreteerd als verzet of koppigheid, terwijl het in feite wijst op een onvoldoende uitgedrukte behoefte. Bijvoorbeeld: een kind dat niet luistert, kan mogelijk hulp nodig hebben bij het leren omgaan met frustratie of het opbouwen van vertrouwen. Het is daarom essentieel om in het oog te houden dat het kind mogelijk niet weet hoe het zijn gedrag duidelijk kan maken, of dat het zich onmachtig voelt om zijn behoeften te vormen.

Ouders en opvoeders: De rol in het gedrag van het kind

De opvoedingsvaardigheden van ouders spelen een cruciale rol bij het beïnvloeden van het gedrag van hun kind. Het is belangrijk dat ouders leren om ongewenst gedrag te verminderen en gewenst gedrag te versterken. Dit kan worden gedaan door adequaat opdrachten te geven, prijzen, belonen, negeren, afleiden, time-out geven of privileges ontnemen. De nadruk ligt hierbij op het leren omgaan met het gedrag van het kind, in plaats van het kind te bestraffen.

In veel gevallen is het wenselijk dat de school bij de behandeling betrokken wordt. De samenwerking tussen school, ouders en hulpverleners is van groot belang om de aanpak op elkaar af te stemmen. Daarnaast is het belangrijk om inzicht te krijgen in hoe het gedrag van het kind wordt beïnvloed door het opvoedingsgedrag van de ouders. Informatie voor ouders in boekvorm kan hierbij behulpzaam zijn.

Behandeling en ondersteuning bij ernstige gedragsproblemen

Voor kinderen met ernstige gedragsproblemen is een specifieke aanpak nodig. In veel gevallen is het nodig dat ouders geholpen worden om beter met het moeilijke gedrag van hun kind om te leren gaan. Bovendien is het belangrijk dat het kind beter kan reageren op de problemen van het dagelijks leven. Bij sommige kinderen ontwikkelen gedragsstoornissen zich pas na het tiende jaar. Over de factoren die aan deze vorm ten grondslag liggen is minder met zekerheid bekend. Vaak is er sprake van een combinatie van heftige gezagsconflicten, onvoldoende zicht van de ouders op het doen en laten van het kind en de aansluiting bij een groep leeftijdgenoten met lichte of ernstiger vormen van delinquentie.

De behandeling is gericht op het helpen van ouders om beter met het moeilijke gedrag van hun kind om te leren gaan en het kind te helpen beter te reageren op de problemen van het dagelijks leven. In veel gevallen is het wenselijk dat de school bij de behandeling betrokken wordt. De grote groep kinderen die bovendien ADHD hebben zijn vaak gebaat bij het gebruik van geneesmiddelen.

Ondersteuning via jeugd- en hulpmiddelen

Voor kinderen die niet meer thuis kunnen wonen, zijn er verschillende ondersteuningsvormen beschikbaar. Dit zijn bijvoorbeeld pleeggezinnen, gezinshuizen, leefgroepen, behandelgroepen, gesloten instellingen of crisisopvanggroepen. De keuze voor een bepaalde vorm van ondersteuning hangt af van de leeftijd, het gedrag en de omstandigheden van het kind. Het is belangrijk dat het kind zo thuis mogelijk kan opgroeien, wat wil zeggen dat de situatie zo veel mogelijk lijkt op een gezin met vaste opvoeders.

In veel gevallen is het belangrijk dat broers en zussen bij een uithuisplaatsing zoveel mogelijk bij elkaar blijven. De samenwerking met ouders bij uithuisplaatsing is hierbij van groot belang. Het is belangrijk om rekening te houden met de gevoelens van ouders en om hen te begeleiden bij de keuze voor een bepaalde vorm van opvang.

Samenwerking met professionals

Bij ernstige gedragsproblemen is het vaak nodig dat professionals ingeschakeld worden. Dit kunnen bijvoorbeeld psychologen, gedragsdeskundigen, jeugdverpleegkundigen of jeugdartsen zijn. Deze professionals kunnen helpen bij het analyseren van het gedrag van het kind en het opstellen van een passende aanpak. Daarnaast kunnen ze ook helpen bij het ondersteunend omgaan met ouders en het opbouwen van een betere relatie tussen ouders en kind.

De richtlijnen van de jeugdhulp en jeugdbescherming geven handvatten voor de diagnostiek en behandeling van ernstige gedragsproblemen van kinderen, binnen de context van gezin en schoolomgeving. Deze richtlijnen zijn van toepassing op kinderen met ernstige gedragsproblemen, en geven aan welke stappen er gezet moeten worden om dit probleem aan te pakken.

Belangrijke overwegingen bij het werken met moeilijk opvoedbare kinderen

Het is belangrijk om te beseffen dat het gedrag van een kind vaak wijst op onderliggende problemen of behoeften. Het is daarom essentieel om in het oog te houden dat het kind mogelijk niet weet hoe het zijn gedrag duidelijk kan maken, of dat het zich onmachtig voelt om zijn behoeften te vormen. Daarnaast is het belangrijk om in te zien dat het gedrag van het kind vaak wordt beïnvloed door de opvoedingsvaardigheden van de ouders.

Voor ouders is het belangrijk om inzicht te krijgen in hoe hun opvoedingsgedrag het gedrag van hun kind beïnvloedt. Informatie voor ouders in boekvorm kan hierbij behulpzaam zijn. Daarnaast is het belangrijk om te beseffen dat het niet altijd mogelijk is om het lastige gedrag van het kind te stoppen. In sommige gevallen is het nodig om hulp in te schakelen, bijvoorbeeld via het wijkteam, de huisarts of de jeugdgezondheidszorg in de buurt.

Conclusie

Het omgaan met moeilijk opvoedbare kinderen vereist een combinatie van inzicht, geduld en professionele ondersteuning. Het is belangrijk om in het oog te houden dat het gedrag van het kind vaak wijst op onderliggende problemen of behoeften. Bovendien is het belangrijk om in te zien dat het gedrag van het kind vaak wordt beïnvloed door de opvoedingsvaardigheden van de ouders. Door in te te zetten op de ontwikkeling van opvoedingsvaardigheden en het opbouwen van een betere relatie tussen ouders en kind, kan het gedrag van het kind aanzienlijk verbeteren. Bij ernstige gedragsproblemen is het vaak nodig om professionele hulp in te schakelen, zodat het kind en de ouders adequaat ondersteund kunnen worden.

Bronnen

1. https://teaadema.nl/2015/10/7-manieren-om-moeilijke-kinderen-te-helpen/
2. https://ouderpeil.nl/vrijwillig-je-kind-uit-huis-plaatsen/
3. https://www.koraal.nl/over-koraal/locaties/de-hondsberg
4. https://nl.wiktionary.org/wiki/moeilijk
5. https://www.nji.nl/uithuisplaatsing/waar-wonen-kinderen-die-niet-meer-thuis-kunnen-wonen
6. https://www.eclg.nl/gedragsproblemen-kind/behandeling-opstandig-gedrag
7. https://www.kijkopontwikkeling.nl/vraag-en-antwoord/dochter-18-jaar-onhandelbaar-handeren-thuis/
8. https://www.richtlijnenjeugdhulp.nl/ernstige-gedragsproblemen
9. https://www.nji.nl/gedragsproblemen/hoe-kan-ik-mijn-kind-helpen