Het Blokkentorenmodel en andere modellen voor effectief opvoeden

Het opvoeden van kinderen is een complex proces dat zowel emotioneel als psychologisch van invloed is op de ontwikkeling van het kind. In de huidige dynamische wereld is de kwaliteit van de opvoeding van groot belang, aangezien deze het verschil maakt tussen een kind dat zich veilig voelt en het levensgevoel heeft dat het kan omarmen. Er zijn verschillende modellen en benaderingen die ouders kunnen helpen bij het opvoeden van hun kinderen. Deze artikelen gaan over het Blokkentorenmodel, het model van Bronfenbrenner, de opvoedstijlen, situatief opvoeden, Triple P, en de BABA-methode. Deze modellen geven een overzicht van hoe ouders hun kinderen op een gestructureerde, veilige en stimulerende manier kunnen opvoeden.

Het Blokkentorenmodel: Een gestructureerde aanpak voor elke ontwikkelingsfase

Het Blokkentorenmodel is een hulpmiddel dat ouders helpt bij het opvoeden van kinderen. Het model bestaat uit verschillende fasen, weergegeven door kleuren, die staan voor ontwikkelingsstadia. Een kind maakt in zijn ontwikkeling fasen door waarin hij zijn persoonlijkheid en zijn identiteit vormt, en elke fase vraagt van ouders een specifieke houding en benadering. Het Blokkentorenmodel is ontwikkeld door Gerarda van der Veen en beschreven in haar boek “Ouders doen ertoe” (2020).

De fasen van het Blokkentorenmodel zijn als volgt:

• Paars (0–1½ jaar, de ‘wij’-fase): Deze fase is gericht op hechting en ankering. Voeding, verzorging en veiligheid zijn belangrijk. Vertrouwen ontstaat door voorspelbaarheid.
• Rood (vanaf 1½ jaar, de ‘ik’-fase): Deze fase is gericht op exploratie en egocentrisme. Separatie is belangrijk, en het leren omgaan met willen (lust, verlangens) en vermijden (onlust, frustraties).
• Bruin (vanaf 6 jaar, de ‘ik en jij’-fase): Deze fase is gericht op interactie en reflectie. Je leert over jezelf via anderen.
• Blauw (vanaf 12 jaar, de ‘ik in de wereld’-fase): Deze fase is gericht op zelfstandig worden. Doel en betekenis van het eigen leven zijn belangrijk.

Het Blokkentorenmodel helpt ouders om op een gestructureerde manier te werken met hun kinderen in verschillende ontwikkelingsfases. Het biedt een overzicht van wat er van ouders verwacht wordt in elke fase, zodat ze op een passende manier kunnen reageren op het gedrag van hun kind.

Het model van Bronfenbrenner: De invloed van de omgeving op de ontwikkeling van het kind

Om uit te leggen hoe de sociale omgeving van kinderen invloed heeft op hun ontwikkeling wordt vaak het model van Bronfenbrenner gebruikt. In dit model staan alle belangrijke partijen en zaken rondom het kind die invloed hebben op de ontwikkeling. In het model worden dit systemen genoemd.

De belangrijkste systemen in het model van Bronfenbrenner zijn:

• Microsysteem: Dit is het dichtst bij het kind. Het kind heeft hier elke dag veel mee te maken. Het gezin, de school en de kinderopvang vallen onder dit systeem. Het is belangrijk om hier de beide kanten te benoemen. Zo heeft bijvoorbeeld het gedrag van de ouder invloed op het kind en andersom het gedrag van het kind invloed op de ouder.
• Mesosysteem: Dit is de omgeving die iets verder van het kind af staat. Hierbij gaat het om de gehele familie, de wijk, het dorp, de geloofsgemeenschap en de vriendenkring. In het mesosysteem gaat het ook om de contacten die de personen uit het microsysteem met elkaar hebben.
• Exosysteem: Dit systeem beïnvloedt het kind indirect. Het kan bijvoorbeeld gaan om de werkgelegenheid van de ouders, de invloed van buurten of de omgeving van de school.
• Macrosysteem: Dit is de culturele, sociale en economische context waarin het kind leeft. Het beïnvloedt het kind via het microsysteem en het mesosysteem.
• Chronosysteem: Dit systeem heeft betrekking op de tijdsdimensie. Het beschrijft hoe veranderingen in de tijd de ontwikkeling van het kind beïnvloeden.

Het model van Bronfenbrenner helpt ouders en opvoeders om te begrijpen hoe verschillende factoren in de omgeving van het kind invloed kunnen hebben op de ontwikkeling. Het benadrujt de wederzijdse invloed tussen het kind en de omgeving.

Opvoedstijlen: Welke stijl past bij jouw kind?

Er zijn verschillende opvoedstijlen die ouders kunnen kiezen uit. De meeste opvoedingsstijlen vallen in een van deze vier categorieën: de verwaarlozende opvoedingsstijl, de autoritaire opvoedingsstijl, de permissieve opvoedingsstijl of de autoritatieve opvoedingsstijl.

• Verwaarlozende opvoedingsstijl: Opvoeders die hun kind verwaarlozen stellen weinig regels. Ook bieden ze weinig geborgenheid, steun, veiligheid en betrokkenheid. Het kind wordt aan zijn lot overgelaten: hij mag het allemaal zelf uitzoeken.
• Autoritaire opvoedingsstijl: Bij de autoritaire opvoedingsstijl gebeurt er het meeste van wat jij wilt, maar verlies je al snel het diepere contact met je kind. Eigenlijk dresseer je je kind meer dan dat je hem opvoedt.
• Permissieve opvoedingsstijl: Deze stijl is gekenmerkt door veel vrijheid en weinig grenzen. Ouders zijn meestal niet consequent en geven veel ruimte aan hun kind.
• Autoritatieve opvoedingsstijl: Deze stijl combineert zowel grenzen als ondersteuning. Ouders zijn zowel streng als empathisch, en geven hun kinden zowel ruimte als begeleiding.

De keuze voor een opvoedstijl hangt af van de persoonlijke voorkeuren van de ouder en de leeftijd van het kind. Het is belangrijk dat ouders de juiste balans vinden tussen grenzen stellen en hun kind ondersteunen.

Situatiegerichte opvoeding: Aanpassen aan de ontwikkeling van het kind

Het model van situatief opvoeden gaat uit van het idee dat de opvoedstijl afhankelijk is van de ontwikkelingsfase van het kind. Van een volledig afhankelijke baby tot een zelfstandige jongvolwassene. Jonge kinderen hebben duidelijkheid en voorspelbaarheid nodig. Ze moeten volledig op de ouder vertrouwen. Een vaste structuur helpt in het dagelijks ritme.

Als ze zelfbewuster worden, gaan ze meer uitproberen. Het kind stelt zich onafhankelijker op en uit de gevoelens heftiger. Dan is meer uitleg, emotionele ondersteuning en overtuiging nodig. Wanneer het gedrag vanzelfsprekender is geworden, hoef je steeds minder sturend te handelen. Het kind kan steeds meer, maar kan ook onzekerder worden. Met steun help je je kind meer zelfvertrouwen te geven. En hoe meer het kind kan en durft, hoe meer je kan loslaten.

Het model van situatief opvoeden helpt ouders om op een passende manier te reageren op het gedrag van hun kind, afhankelijk van de ontwikkelingsfase. Het benadrukt dat opvoeding niet statisch is, maar zich moet aanpassen aan de behoeften van het kind.

Triple P: Positief opvoeden voor een betere toekomst

Triple P staat voor Positive Parenting Program. Het is een methode die gericht is op het opvoeden van kinderen op een positieve manier. Triple P heeft vijf basisprincipes voor positief opvoeden:

1. Kinderen een veilige en stimulerende omgeving bieden: Als een omgeving veilig is, kunnen kinderen die ongestoord ontdekken en hoeven ouders minder te verbieden. In een stimulerende omgeving bieden ouders hun kind boeiende activiteiten aan.
2. Kinderen laten leren door positieve ondersteuning: Door complimenten en aanmoediging motiveren ouders hun kind nieuwe dingen te leren. Ouders stimuleren zo de zelfredzaamheid van hun kind en bieden ondersteuning bij moeilijkheden.
3. Aansprekende discipline hanteren: Wanneer de omgeving duidelijk en voorspelbaar is, ontwikkelen kinderen zich het best. Aansprekende discipline betekent dat ouders duidelijke regels stellen, op een heldere manier instructies geven en snel reageren wanneer het kind ongewenst gedrag vertoont.
4. Realistische verwachtingen hebben van het kind: Ieder kind is uniek en ontwikkelt zich in zijn eigen tempo. Wanneer ouders te veel van het kind verwachten of willen dat het meteen alles goed doet, kunnen er problemen ontstaan.
5. Als ouder goed voor jezelf zorgen: Geen enkele ouder is perfect en opvoeden is iets dat iedereen met vallen en opstaan leert. Wanneer ouders goed voor zichzelf zorgen en genoeg rust en ontspanning krijgen, kunnen ze makkelijker geduldig, consequent en beschikbaar zijn voor hun kinderen.

Triple P helpt ouders om een positieve opvoedstijl te kiezen, die gericht is op het bevorderen van de ontwikkeling van hun kind. Het benadrukt dat positief opvoeden helpt bij het opbouwen van een gezond zelfbeeld en een sterke relatie tussen ouder en kind.

BABA-methode: Emotionele ondersteuning bij het opvoeden

De BABA-methode is een methode die gericht is op het begeleiden van kinderen bij hun emoties. Het model bestaat uit vier stappen:

• Begrijpen: Heb begrip voor de achtergrond van het gedrag van je kind. Begrip van de ouder helpt het kind uit de complexe gevoelens te komen die hem in zijn greep houden.
• Aansluiten: Maak contact met het kind. Laat zien dat je het begrijpt en dat je er voor hen bent.
• Begrip geven: Geef het kind ruimte om zijn emoties te uiten en te leren omgaan met die emoties.
• Aanpak: Geef het kind een manier om met zijn emoties om te gaan en het gedrag te corrigeren.

De BABA-methode helpt ouders om emotioneel contact met hun kind te houden en hen te begeleiden bij het leren omgaan met hun emoties. Het benadrukt de belangrijkheid van empathie en begrip bij het opvoeden van kinderen.

Samenvatting

De opvoeding van kinderen is een complex proces dat zowel emotioneel als psychologisch van invloed is op de ontwikkeling van het kind. Er zijn verschillende modellen en benaderingen die ouders kunnen helpen bij het opvoeden van hun kinderen. Het Blokkentorenmodel helpt ouders om op een gestructureerde manier te werken met hun kinderen in verschillende ontwikkelingsfases. Het model van Bronfenbrenner benadrukt de invloed van de omgeving op de ontwikkeling van het kind. De opvoedstijlen geven een overzicht van de verschillende stijlen die ouders kunnen kiezen. Het model van situatief opvoeden helpt ouders om op een passende manier te reageren op het gedrag van hun kind, afhankelijk van de ontwikkelingsfase. Triple P helpt ouders om een positieve opvoedstijl te kiezen, die gericht is op het bevorderen van de ontwikkeling van hun kind. De BABA-methode helpt ouders om emotioneel contact met hun kind te houden en hen te begeleiden bij het leren omgaan met hun emoties.

Bronnen

1. Het Blokkentorenmodel
2. Opvoeden
3. Wat is het model van Bronfenbrenner?
4. De Triple P-methode
5. Opvoedstijlen
6. Het ontwikkelingsmodel van Meij
7. Opvoeden met de BABA-methode