Het model van Kok in de orthopedagogiek: een kader voor specifiek opvoeden

Het opvoedingsproces is een complexe en dynamische interactie tussen het kind, de opvoeders en de omgeving waarin het kind zich ontwikkelt. In de orthopedagogiek wordt vaak gewerkt met modellen die helpen bij het begrijpen en bepalen van de juiste aanpak bij het opvoeden van kinderen met specifieke behoeften. Een veelgebruikt model is het model van Kok (1997), dat zich richt op de onderliggende aspecten van het opvoedingsproces en de invloed van verschillende factoren op de ontwikkeling van het kind. Dit artikel bespreekt het model van Kok, de kernaspecten ervan en hoe het in de praktijk toegepast kan worden.

Inleiding

Het model van Kok (1997) is een centraal kader in de orthopedagogiek dat gericht is op het begrijpen van het opvoedingsproces. Het model benadrukt dat het opvoedingsproces niet alleen bepaald wordt door de opvoeders, maar ook door de ontwikkelingsaspecten van het kind, de beïnvloedende omstandigheden en de onderlinge wisselwerking tussen deze factoren. Het model geeft een overzicht van de belangrijkste aspecten die bijdrragen aan de ontwikkeling van het kind en helpt bij het bepalen van de juiste opvoedingsstrategieën.

Kernaspecten van het model van Kok

Het model van Kok omvat drie belangrijke ontwikkelingsaspecten: het affectieve, het cognitieve en het conatieve ontwikkelingsaspect. Deze aspecten vormen de basis voor het begrijpen van de ontwikkeling van het kind en helpen bij het bepalen van de juiste opvoedingsstrategieën.

Affectief ontwikkelingsaspect

Het affectieve ontwikkelingsaspect betreft de emotionele ontwikkeling van het kind. Hierbij gaat het om hoe het kind zich gevoelsmatig uit, hoe het contacten aangaat en onderhoudt en hoe het zich relationeel verhoudt tot de opvoeders en anderen. Het is belangrijk om te begrijpen hoe het kind zich voelt in de omgeving en hoe het omgaat met emoties. Een goed opvoedingsklimaat is hierbij cruciaal, omdat het kind zich veilig en geliefd moet voelen.

Cognitief ontwikkelingsaspect

Het cognitieve ontwikkelingsaspect betreft de manier waarop het kind structuren in zijn omgeving onderkent, analyseert en hanteert. Hierbij gaat het om hoe het kind omgaat met veranderingen in omstandigheden, hoe het denkt en leert. Het is belangrijk om te begrijpen hoe het kind denkt en hoe het informatie verwerkt. Dit helpt bij het bepalen van de juiste aanpak bij het opvoeden van het kind.

Conatief ontwikkelingsaspect

Het conatieve ontwikkelingsaspect betreft de manier waarop het kind zichzelf weergeeft in zijn gedrag tussen anderen. Hierbij gaat het om wat het kind typeert, hoe het zichzelf en zijn toekomst ziet en welke positie het inneemt tussen zijn leeftijdsgenoten. Het is belangrijk om te begrijpen hoe het kind zichzelf ziet en hoe het zich verder ontwikkelt. Dit helpt bij het bepalen van de juiste opvoedingsstrategieën.

Beïnvloedende omstandigheden

Naast de drie ontwikkelingsaspecten speelt het opvoedingsproces zich af binnen een bepaalde context. Deze context bestaat uit factoren die invloed hebben op het opvoedingsproces. Deze factoren kunnen risico- of beschermende factoren zijn. Risicofactoren vergroten de draaglast, beschermende factoren vergroten de draagkracht. Risicofactoren zijn bijvoorbeeld financiële problemen en werkloosheid. Beschermende factoren zijn bijvoorbeeld een prettige en ondersteunende buurt en steun van familieleden.

Onderlinge wisselwerking

Bij het bekijken van het opvoedingsproces moet niet los gekeken worden naar de opvoedingsdimensies, ontwikkelingsaspecten en beïnvloedende omstandigheden, maar moet ook gekeken worden naar de onderlinge wisselwerking en aansluiting. Bij stagnatie van het opvoedingsproces kan de oorzaak liggen bij de opvoeding of de ontwikkeling en beïnvloedende omstandigheden kunnen deze problemen vergroten. Bij residentieel geplaatste kinderen is dit vaak het geval. Als een kind bijvoorbeeld een beperking heeft, betekent dit echter niet meteen dat het opvoedingsproces zal stagneren.

Praktijktoepassing van het model van Kok

Het model van Kok helpt bij het bepalen van de juiste opvoedingsstrategieën. Het geeft een overzicht van de belangrijkste aspecten die bijdrragen aan de ontwikkeling van het kind en helpt bij het bepalen van de juiste opvoedingsstrategieën. In de praktijk kan het model worden gebruikt om een beeld te krijgen van het opvoedingsproces en om de juiste aanpak te bepalen.

Klimaat scheppen en aanpassen

Een belangrijk onderdeel van het opvoedingsproces is het klimaat dat de opvoeders creëren. Dit klimaat moet zodanig zijn dat het kind zichzelf mag zijn. Initiatieven van het kind en de verbeeldingskracht worden gestimuleerd, er is ruimte om te experimenteren, het kind kan ergens constructief mee bezig zijn en heeft de kans om samen te werken. Het klimaat biedt structuur door rituelen en vaste gewoonten. Situaties zijn bespreekbaar, duidelijk en herkenbaar, zodat een kind zichzelf kan positioneren ten opzichte van anderen. Er is gelegenheid tot privacy en er zijn spiegels zodat het kind zichzelf kan zien.

Situatie hanteren

Het hanteren van situaties is een belangrijk onderdeel van het opvoedingsproces. De opvoeder moet weten hoe hij met situaties omgaat en hoe hij reageert op vaak voorkomende situaties. Hierbij gaat het om de interpretatie van het gedrag van het kind en hoe de opvoeder met dat gedrag omgaat. Het is belangrijk om te weten hoe de opvoeder met situaties omgaat en hoe hij hierop reageert.

Conclusie

Het model van Kok (1997) is een belangrijk kader in de orthopedagogiek dat helpt bij het begrijpen van het opvoedingsproces. Het model benadrukt dat het opvoedingsproces niet alleen bepaald wordt door de opvoeders, maar ook door de ontwikkelingsaspecten van het kind, de beïnvloedende omstandigheden en de onderlinge wisselwerking tussen deze factoren. Het model geeft een overzicht van de belangrijkste aspecten die bijdragen aan de ontwikkeling van het kind en helpt bij het bepalen van de juiste opvoedingsstrategieën. In de praktijk kan het model worden gebruikt om een beeld te krijgen van het opvoedingsproces en om de juiste aanpak te bepalen. Het is belangrijk om rekening te houden met de drie ontwikkelingsaspecten, de beïnvloedende omstandigheden en de onderlinge wisselwerking bij het opvoeden van kinderen met specifieke behoeften.

Bronnen

1. Klimaat scheppen en aanpassen
2. Specifiek opvoeden
3. Social Work en orthopedagogiek
4. De kracht van opvoeden