Nederlandse Vrije Opvoeding: Een Kritische Blik op de Opvoedingsstijl
juli 8, 2025
De opvoeding van kinderen is een complexe en belangrijke taak, die niet alleen gericht is op het aanleren van kennis, maar ook op het vormen van persoonlijkheid, waarden en een toekomstgerichte houding. In het boek Mensen maken: Nieuw licht op opvoeden, geschreven door Daan Roovers, wordt de kern van deze opvoeding geanalyseerd vanuit een filosofisch perspectief. Het boek benadruit de noodzaak van Bildung – een concept dat verwijst naar de gehele persoonlijke en culturele ontwikkeling van het kind – en stelt dat moderne ouders en opvoeders hun kinderen moeten begeleiden in een wereld die steeds complexer wordt. De kern van dit artikel is het verkennen van de visie van Daan Roovers en andere bronnen over de betekenis van Bildung in de opvoeding van kinderen, met een blik op de uitdagingen en kansen van de hedendaagse opvoedingspraktijk.
De kern van Bildung: Vorming in plaats van instructie
Een centraal punt in Mensen maken: Nieuw licht op opvoeden is het concept van Bildung, dat vaak wordt geïnterpreteerd als een bredere vorming van de persoon. Dit begrip, dat al langere tijd in de filosofie en opvoedingskunde een rol speelt, benadrukt dat het niet alleen om het aanleren van vaardigheden gaat, maar ook om het ontwikkelen van persoonlijke en maatschappelijke vaardigheden. Daan Roovers benadrukt dat het niet genoeg is om kinderen alleen op te leiden voor de arbeidsmarkt, maar dat het ook belangrijk is om hen te laten leren omgaan met vrijheid, onzekerheid en de toekomst. Dit gebeurt via een diepgaande vorming, waarbij de kinderen niet alleen hun kennis uitbreiden, maar ook hun perspectief en houding in de samenleving ontwikkelen.
In het boek wordt ook gekeken naar de visie van de Franse filosoof Jean-Jacques Rousseau, die in zijn werk Émile, ou la education stelt dat kinderen op een natuurlijke manier moeten groeien, zonder dat ze te veel worden beïnvloed door de wereld van volwassenen. Volgens Rousseau moet de opvoeder niet proberen het kind te bepalen wat het moet worden, maar moet hij zich vertrouwen op de natuurlijke ontwikkeling van het kind. Roovers benadrukt dat dit idee ook in de hedendaagse opvoeding relevant is, aangezien kinderen steeds vroeger toegang krijgen tot de wereld van de volwassenen via sociale media, het internet en andere informatiebronnen.
De uitdagingen van de moderne opvoeding
De moderne opvoeding staat voor een aantal uitdagingen. De wereld waarin kinderen nu opgroeien, is veel complexer dan die van vroeger. De toegang tot informatie is overal en op elk moment beschikbaar, waardoor kinderen al vroeg met grote hoeveelheden informatie worden geconfronteerd. Dit leidt tot een situatie waarin kinderen sneller groeien en hun horizon zich sneller uitbreidt. Tegelijkertijd is het voor ouders en opvoeders lastiger om het tempo van deze ontwikkeling bij te benen, omdat de wereld van de kinderen groter wordt dan die van hun ouders.
Daarnaast wordt er steeds meer aandacht besteed aan het welzijn van kinderen. De toename van psychosociale problemen, zoals angst, depressie en zelfvertrouwenstekorten, maakt het belangrijk dat kinderen niet alleen lichamelijk, maar ook psychisch en emotioneel worden begeleid. Dit is een van de redenen waarom Bildung zo belangrijk is, omdat het de persoonlijke ontwikkeling van het kind ondersteunt en helpt bij het opbouwen van een sterke persoonlijkheid.
De rol van de ouder en opvoeder
In het boek wordt ook gekeken naar de rol van de ouder en opvoeder. Volgens Roovers moet de ouder niet proberen het kind te bepalen wat het moet worden, maar moet hij zich meer richten op het begeleiden van de ontwikkeling van het kind. Dit betekent dat de ouder niet alleen informatie moet geven, maar ook moet luisteren naar het kind en samenwerken met het kind om een persoonlijke en maatschappelijke houding op te bouwen. De ouder moet zich dus vertrouwen op het kind en tegelijkertijd de juiste hulp en begeleiding bieden.
Een ander belangrijk punt is dat de ouder niet mag proberen het kind te beschermen tegen alle risico’s, maar juist moet leren dat bepaalde risico’s nodig zijn om te groeien. Bijvoorbeeld, als kinderen worden uitgedaagd om zelf te kiezen wat ze willen doen, ontwikkelen ze hun eigen persoonlijkheid en leren ze omgaan met onzekerheid. Dit is een van de kernprincipes van Bildung: het kind leren omgaan met de wereld, in plaats van het kind te beveiligen tegen alles.
De invloed van moderne technologie
Een ander aspect dat in het boek centraal staat, is de invloed van moderne technologie op de opvoeding. De toegang tot het internet, sociale media en digitale apparaten maakt het voor kinderen mogelijk om sneller en sneller informatie op te doen. Dit kan zowel positief als negatief zijn. Aan de ene kant kunnen kinderen sneller leren en hun horizon uitbreiden, aan de andere kant kunnen ze ook worden blootgesteld aan ongewenste inhoud, zoals geweld, seksualiteit of bepaalde waarden.
Daarom benadrukt Roovers dat ouders en opvoeders hun kinderen moeten leren omgaan met deze informatie. Het gaat er niet alleen om om te weten wat er op het internet staat, maar ook om te leren kritisch om te gaan met de informatie. Dit is een van de belangrijkste taken van de ouder en opvoeder in de moderne tijd.
De visie van Rousseau in de hedendaagse opvoeding
De visie van Rousseau wordt in het boek ook herinterpretatieerd in de context van de hedendaagse opvoeding. Hij stelt dat kinderen op een natuurlijke manier moeten groeien, zonder dat ze te veel worden beïnvloed door de wereld van volwassenen. Volgens Roovers kan deze visie hulp bieden bij de opvoeding van kinderen in een wereld waarin de grenzen tussen kind en volwassenheid steeds vager worden.
Rousseau benadrukt ook dat het belangrijk is om kinderen niet te veel te bepalen, maar ze te laten leren omgaan met de wereld. Dit betekent dat kinderen zelf moeten leren om te kiezen, te denken en te beslissen. Dit is een van de kernprincipes van Bildung: het kind leren omgaan met de wereld, in plaats van het kind te beveiligen tegen alles.
De invloed van cultuur en samenleving
Een ander belangrijk onderdeel van Bildung is de invloed van cultuur en samenleving op de ontwikkeling van het kind. De mens is een sociaal wezen, en daarom is het belangrijk dat kinderen leren omgaan met andere mensen, waarden, normen en rituelen. Dit gebeurt niet alleen op school, maar ook thuis, in de buurt en in de maatschappij.
In het boek wordt ook gekeken naar de rol van de school en de opvoedingsinstellingen. De school moet niet alleen leren geven, maar ook bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van het kind. Dit gebeurt door het aanbieden van een breed curriculum, dat niet alleen gericht is op kennis, maar ook op waarden, ethiek en persoonlijke ontwikkeling.
Conclusie
Mensen maken: Nieuw licht op opvoeden is een boek dat een diepe blik werpt op de kern van de opvoeding van kinderen. Het benadrukt de noodzaak van Bildung – een bredere vorming van de persoon – en benadrukt dat de opvoeding van kinderen niet alleen gericht moet zijn op het aanleren van kennis, maar ook op het ontwikkelen van persoonlijke en maatschappelijke vaardigheden. De visie van Rousseau, die stelt dat kinderen op een natuurlijke manier moeten groeien, is in de hedendaagse opvoeding nog steeds relevant. De moderne opvoeding staat voor uitdagingen, zoals de invloed van moderne technologie en de complexiteit van de wereld waarin kinderen opgroeien. Ouders en opvoeders moeten hun kinderen leren omgaan met deze uitdagingen, zodat ze zich kunnen ontwikkelen tot sterke, betrokken en verantwoordelijke burgers van de toekomst.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
