Mediaopvoeding voor jongeren: veilig, gezond en verantwoord omgaan met digitale media

De media- en digitale wereld is inmiddels een onmisbaar onderdeel van het dagelijks leven van jongeren. Kinderen en jongeren zijn vanaf een jonge leeftijd actief op sociale media, spelen games, kijken filmpjes en delen beelden. Dit betekent dat het belang van mediaopvoeding voor ouders, onderwijs en opvoeders groeit. In dit artikel wordt ingegaan op de kernprincipes van mediaopvoeding, de impact van digitale media op jongeren, en praktische aanpakken om deze te begeleiden. De informatie is gebaseerd op de beschikbare bronnen en richt zich op ouders, onderwijskrachten en opvoeders die willen weten hoe ze jongeren helpen om veilig, gezond en verantwoord om te gaan met digitale media.

Mediaopvoeding: wat is het en waarom is het belangrijk?

Mediaopvoeding is de opvoeding die ervoor zorgt dat kinderen en jongeren bewust en veilig omgaan met media. Dit omvat het leren omgaan met digitale media, zoals smartphones, tablets, computers, games, sociale media, en streamingdiensten. Het doel is om jongeren te leren omgaan met de positieve en negatieve aspecten van media, zodat ze hun toekomstige levensloop kunnen beïnvloeden op een positieve manier.

Volgens de bronnen is het belang van mediaopvoeding onmisbaar. Ouders en opvoeders spelen een cruciale rol bij het begeleiden van het mediagebruik van kinderen. Ze moeten de balans vinden tussen het gebruik van digitale media en andere activiteiten, zoals sporten, lezen, en gezelligheid met familie en vrienden. Dit is belangrijk omdat te veel schermtijd negatieve gevolgen kan hebben, zoals slechtere ogen, rugklachten, of zelfs een afname van de sociale vaardigheden. Daarnaast kan het gebruik van media ook positief zijn, zoals het leren van nieuwe taalvaardigheden, het ontwikkelen van creativiteit, of het leren omgaan met informatie.

De impact van digitale media op jongeren

De invloed van digitale media op jongeren is complex. Er zijn zowel positieve als negatieve aspecten. Uit onderzoek blijkt dat media jongeren kunnen helpen bij het leren, communiceren, en hun creativiteit ontwikkelen. Daarnaast kunnen ze helpen bij het opbouwen van sociale vaardigheden en het leren omgaan met informatie. Echter, te veel schermtijd kan leiden tot gezondheidsschade, zoals problemen met de ogen, rugklachten, of vermoeidheid. Bovendien kan het gebruik van sociale media ook leiden tot stress, angst, of zelfs depressie, vooral bij jongeren die te veel tijd besteden aan het bekijken van beelden van andere mensen.

Volgens het onderzoek Iene Miene Media (2024) is het gebruik van digitale media bij jonge kinderen (0-6 jaar) van grote invloed op hun ontwikkeling. Ouders gebruiken digitale media vaak om kinderen af te leiden bij negatieve emoties, zoals verveling of irritatie. Hierdoor kunnen kinderen belangrijke leermomenten missen. Juist op jonge leeftijd moeten kinderen leren omgaan met hun emoties en leren om iets zelfstandig te doen als ze zich vervelen.

De rol van ouders bij het begeleiden van mediaopvoeding

Ouders spelen een cruciale rol bij het begeleiden van het mediagebruik van hun kinderen. Ze zijn de eerste leraar in het omgaan met media. Het is belangrijk dat ouders zelf een voorbeeld geven en een gezonde balans vormen tussen het gebruik van digitale media en andere activiteiten. Bovendien moeten ouders ervoor zorgen dat hun kinderen op een veilige manier met media omgaan.

Volgens de bronnen is het belangrijk dat ouders in gesprek gaan met hun kinderen over het gebruik van media. Ze moeten vragen stellen over wat hun kind ziet, wat ze leuk vinden, en waarom. Hierdoor kunnen ouders de invloed van media op hun kind begrijpen en helpen bij het leren omgaan met de verschillende aspecten van media. Daarnaast is het belangrijk dat ouders kiezen voor geschikte apps, games, en websites. Ze moeten letten op de leeftijdscategorie en de inhoud van de media.

De MediaDiamant: een handboek voor mediaopvoeding

De MediaDiamant is een handboek dat helpt bij het begeleiden van het mediagebruik van kinderen. Het is opgebouwd uit vijf kanten die samen de belangrijkste onderdelen van mediaopvoeding vormen:

• Plezier: Geniet van de mogelijkheden van media.
• Veilig: Voorkom risico’s.
• Samen: Begeleid je kind.
• Inhoud: Weet welke media geschikt zijn.
• Balans: Momenten met en zonder media.

Deze principes helpen ouders om hun kinderen te begeleiden bij het leren omgaan met digitale media. De MediaDiamant biedt praktische tips en verwijzingen naar websites waarop ouders meer informatie kunnen vinden. Zo kunnen ouders hun kind helpen om gezonde mediagewoontes te ontwikkelen.

Het gebruik van sociale media bij jongeren

Sociale media zijn populair bij jongeren, vooral in de puberteit. Dit komt doordat contact met leeftijdgenoten belangrijk is. Sociale media zijn een aanvulling op offline contact. De meeste jongeren gebruiken sociale media om te communiceren, informatie te delen, en contact te houden met vrienden.

Volgens het onderzoek uit bron 4 blijkt dat jonge pubers (12-15 jaar) vaak last hebben van pestgedrag en ruzies op sociale media. Ze zijn bang om buitengesloten te worden, waardoor ze vaak alle berichten lezen, ook al zijn het er honderden. Oudere pubers (16+) zijn meestal al wat meer vertrouwd met sociale media en maken minder ruzie. Ze gebruiken sociale media vooral om op de hoogte te zijn van wat iedereen doet, wat er te doen is in het weekend, en welke afspraken er gemaakt worden.

De invloed van mediaopvoeding op het gedrag van jongeren

Mediaopvoeding heeft een grote invloed op het gedrag van jongeren. Ouders en opvoeders kunnen hierdoor helpen bij het voorkomen van negatieve effecten van media. Bijvoorbeeld, het leren omgaan met nepnieuws, het bepalen van geschikte media, en het leren omgaan met negatieve ervaringen op sociale media.

Volgens bron 1 is het belangrijk dat ouders de positieve effecten van media vergroten en de risico’s zo klein mogelijk houden door de juiste mediaopvoeding toe te passen. Dit kan bijvoorbeeld via webfilters of een tijdklok. Deze strategieën kunnen worden gebruikt in combinatie met Kijkwijzer en PEGI-classificaties. Op Kijkwijzer vind je ook informatie over hoe je deze technische hulpmiddelen kunt gebruiken.

Praktische tips voor ouders bij het begeleiden van het mediagebruik van hun kinderen

Ouders hebben een belangrijke rol bij het begeleiden van het mediagebruik van hun kinderen. Hier zijn enkele praktische tips:

• Blijf veel met je kind praten over wat het ziet, wat het leuk vindt en waarom. Dan ben jij de eerste die het merkt als er iets niet goed gaat.
• Kies goede apps, games en websites. Kies daarom voor kwalitatief goede en uitdagende games, apps en YouTube-filmpjes.
• Speel samen met je kind. Dit kan bijvoorbeeld via een quiz zoals Mediamatties, een quiz voor ouder en kind (10-12 jaar).
• Gebruik filmpjes als gespreksstarter. Dit helpt bij het bespreken van verschillende thema’s rondom media.
• Stel regels op. Bijvoorbeeld over hoeveel schermtijd je kind mag hebben, en welke apps, games en websites geschikt zijn voor de leeftijd van je kind.

De invloed van de mediaopvoeding op het gedrag van jongeren

Mediaopvoeding heeft een grote invloed op het gedrag van jongeren. Ouders en opvoeders kunnen hierdoor helpen bij het voorkomen van negatieve effecten van media. Bijvoorbeeld, het leren omgaan met nepnieuws, het bepalen van geschikte media, en het leren omgaan met negatieve ervaringen op sociale media.

Volgens bron 1 is het belangrijk dat ouders de positieve effecten van media vergroten en de risico’s zo klein mogelijk houden door de juiste mediaopvoeding toe te passen. Dit kan bijvoorbeeld via webfilters of een tijdklok. Deze strategieën kunnen worden gebruikt in combinatie met Kijkwijzer en PEGI-classificaties. Op Kijkwijzer vind je ook informatie over hoe je deze technische hulpmiddelen kunt gebruiken.

Conclusie

Mediaopvoeding is een belangrijk onderdeel van de opvoeding van jongeren. Het helpt hen om veilig, gezond en verantwoord om te gaan met digitale media. Ouders, onderwijs en opvoeders spelen een cruciale rol bij het begeleiden van het mediagebruik van kinderen. Ze moeten ervoor zorgen dat hun kinderen de positieve aspecten van media leren waarderen, en tegelijkertijd de risico’s en negatieve effecten van te veel schermtijd en onveilige omgang met media beperken.

De MediaDiamant biedt een handboek voor ouders en opvoeders om hun kinderen te begeleiden bij het leren omgaan met digitale media. Daarnaast is het belangrijk dat ouders in gesprek gaan met hun kinderen over het gebruik van media, en kiezen voor geschikte apps, games, en websites. Dit helpt bij het voorkomen van negatieve effecten van media, en stimuleert tegelijkertijd de positieve aspecten van digitale media.

Bronnen

1. https://www.nji.nl/mediaopvoeding/toolbox/media-het-gezin
2. https://www.mediawijsheid.nl/media-opvoeding/
3. https://www.trimbos.nl/kennis/digitale-media-gokken/expertisecentrum-digitalisering-en-welzijn/digitale-media-en-opvoeden/
4. https://cjgkennemerland.nl/opvoeden/pubers-en-sociale-media-5850/
5. https://www.nji.nl/mediaopvoeding
6. https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/mediagebruik-onder-jonge-kinderen-daalt-maar-blijft-hoger-dan-het-officiele-advies/
7. https://netwerkmediawijsheid.nl/onderzoek/monitor-mediagebruik-kinderen-7-12-jaar/