Martine Delfos en de ontwikkelingsgerichte aanpak bij het opvoeden van kinderen met autisme

Inleiding

Martine Delfos, biopsycholoog en deskundige op het gebied van autisme, stelt dat autisme geen stoornis of defect is, maar een atypische ontwikkeling. Volgens haar visie ontwikkelen kinderen met autisme zich niet op een lineaire manier, maar hebben ze te maken met een meng van vertragingen en versnellingen op verschillende gebieden. Dit begrip vormt de basis voor een ontwikkelingsgerichte aanpak bij het opvoeden van kinderen met autisme. In dit artikel worden de kernprincipes van Martine Delfos behandeld, inclusief haar theorie van het socioschema met de MAS1P (Mental Age Spectrum within 1 Person), de rol van ouders en de praktische toepassing in de onderwijs- en opvoedingspraktijk.

De theorie van het socioschema en de MAS1P

In haar boek Autisme als atypische ontwikkeling beschrijft Martine Delfos voor het eerst de kenmerken van autisme zoals die voortspruiten uit de theorie van het socioschema met de MAS1P. Deze theorie legt uit dat mensen met autisme een regenboog aan mentale leeftijden kunnen hebben binnen één persoon. Bijvoorbeeld, een persoon met een kalenderleeftijd van 17 jaar kan in het gebied van hechting 9 maanden zijn, in het spelgedrag 3 jaar, op het gebied van wiskunde 25 jaar en op het gebied van treinen het niveau hebben van een getrainde professional. Dit verschijnsel, de MAS1P, wordt beschouwd als een fundamentele diversiteit van het autismespectrum.

Volgens Delfos is de ontwikkeling van kinderen met autisme anders dan die van kinderen met een typische ontwikkeling. Terwijl kinderen met een typische ontwikkeling zich sociaal-emotioneel eerst ontwikkelen en daarna cognitief, gebeurt dit bij kinderen met autisme vaak omgekeerd: eerst cognitief, daarna sociaal-emotioneel. Dit leidt tot een disharmonisch ontwikkelingsprofiel, wat de moeilijkheden in het begrijpen en omgaan met deze kinderen kan verklaren.

Praktijkvoorbeelden en toepassing in de opvoeding

In haar boek laat Martine Delfos in bijna 100 voorbeelden uit de praktijk zien hoe de atypische ontwikkeling er in de dagelijkse situaties en op verschillende leeftijden uitziet. Deze voorbeelden geven inzicht in de complexiteit van het gedrag en de ontwikkeling van kinderen met autisme. Ze benadruit dat het belangrijk is om te kijken naar hoe iemand zich verder kan ontwikkelen, zonder dingen op te leggen.

In het boek is ook een hoofdstuk opgenomen van een docent groep 7/8 speciaal onderwijs, John Huijbregts, die werkt met kinderen met autisme. Hij vertelt dat er iets veranderde toen hij de nieuwe manier van kijken ging hanteren in het benaderen van zijn leerlingen. In plaats van te denken dat hij wist wat goed voor hen was, leerde hij luisteren naar hun (denk)wereld. Dit leidde tot een nieuw perspectief, waarbij de kwaliteiten en mogelijkheden van de kinderen op de voorgrond kwamen.

De rol van ouders en het opvoedingsproces

Ouders spelen een cruciale rol in het leven van hun kinderen met autisme. Volgens Martine Delfos zijn ouders vaak onzeker en hebben ze beperkte kennis en ervaring. Daarom is het belangrijk dat ouders de kans krijgen om gezamenlijk nieuwe kennis tot zich te nemen, deze in de praktijk te brengen en met elkaar te delen. Dit kan leiden tot nieuwe mogelijkheden voor zowel ouders als hun kinderen.

Stichting Impact Autisme (SIA) organiseert in opdracht van het Ministerie van VWS een serie bijeenkomsten ter ondersteuning van ouders van kinderen met autisme. De visie van Martine Delfos, die stelt dat autisme een atypische ontwikkeling is, ligt aan de basis van deze bijeenkomsten. Tijdens de bijeenkomsten krijgen ouders de kans om inzichten te krijgen en te delen over hun ervaringen met hun kinderen.

De theorie van de mentale leeftijden en het omgaan met gedrag

Martine Delfos introduceerde het concept mentale leeftijden en bedacht hoe je die kunt gebruiken om kinderen met autisme te helpen zich te ontwikkelen. Ze noemt autisme ook wel een spectrum van mentale leeftijden in één persoon (MAS1P). Dit concept helpt bij het begrijpen van het gedrag van kinderen met autisme en geeft inzicht in hoe je ermee om kunt gaan.

Een praktische aanpak is om te kijken naar hardnekkig gedrag en dit te interpreteren op basis van de mentale leeftijd van het kind. Bijvoorbeeld: “Dit is heel normaal gedrag op de leeftijd van …”. Daarnaast is het belangrijk om te bedenken hoe je een kind van die leeftijd zou begeleiden om dat aspect te ontwikkelen.

Ondersteuning en samenwerking met professionals

Martine Delfos werkt samen met professionals en onderwijskundigen om de theorie van het socioschema en de MAS1P in de praktijk te brengen. Ze benadruit dat het belangrijk is om te werken vanuit wat nodig is voor de persoon met autisme, en waar diegene lol aan heeft. Dit leidt tot meer betekenisvolle interacties en ontwikkeling.

Deelname aan bijeenkomsten, zoals die georganiseerd door SIA, helpt ouders en professionals om inzichten te delen en te leren. In de weken tussen de sessies van Martine krijgen ouders de mogelijkheid om in een persoonlijk online spreekuur hun ervaringen en vragen te bespreken met professionele begeleiders.

Conclusie

Martine Delfos’ visie op autisme als een atypische ontwikkeling biedt een nieuw perspectief op de opvoeding en het omgaan met kinderen met autisme. Zij benadrukt dat de ontwikkeling van deze kinderen niet lineair verloopt, maar een meng van vertragingen en versnellingen op verschillende gebieden kan bevatten. Deze theorie, de MAS1P, helpt bij het begrijpen van het gedrag en de ontwikkeling van kinderen met autisme.

Ouders en professionals hebben veel aan deze visie, aangezien het helpt bij het begrijpen van de complexiteit van het gedrag en het omgaan met deze kinderen. Door te werken vanuit de mentale leeftijden en het sociaal-emotionele ontwikkelingsprofiel, kunnen ouders en onderwijskundigen effectiever omgaan met de uitdagingen en kansen die kinderen met autisme bieden.

Bronnen

1. Autisme als atypische ontwikkeling
2. Ouders bijeenkomsten opvoeding en begeleiding van kinderen met autisme
3. Autisme als atypische ontwikkeling
4. Martine Delfos: een andere kijk op autisme
5. Autisme vanuit een ontwikkelingsperspectief
6. Martine Delfos over mentale leeftijden
7. Kennisbank opvoeden bij ontwikkelingsproblemen