Lichamelijke opvoeding en motorische ontwikkeling bij kinderen

Inleiding

Lichamelijke opvoeding speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van kinderen, zowel lichamelijk als psychosociaal. De bronnen laten zien dat er een daling is in de motorische fitheid van kinderen in vergelijking met vroeger, wat leidt tot een verhoogd risico op sportblessures. Daarnaast wordt benadruid dat kwalitatief goed bewegingsonderwijs essentieel is om de motorische ontwikkeling van kinderen te bevorderen. Bovendien wordt er onderzocht hoe lichamelijke activiteiten bijdrragen aan gezondheid, welzijn en het voorkomen van ziekteverzuim. Dit artikel bespreekt de kernaspecten van lichamelijke opvoeding, motorische ontwikkeling en gezondheidsbevordering bij kinderen, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

Motorische ontwikkeling en sportblessures

In de jaren rond 2006 tot 2010 is de iPlay-studie uitgevoerd, die aantoont dat de motorische fitheid van kinderen in de afgelopen jaren is gedaald. Kinderen in groep 7 en 8 scoren lager op motorische vaardigheden zoals kracht, snelheid, lenigheid en coördinatie dan hun leeftijdgenoten van 25 jaar geleden. Dit suggereert dat de motorische ontwikkeling van kinderen is achteruitgegaan. Een van de oorzaken hiervan is het verminderde aantal uren dat kinderen per week sporten of buitenspelen. Kinderen die inactief zijn, lopen een groter risico op sportblessures wanneer zij toch aan fysieke activiteiten deelnemen.

De bronnen benadrukken dat kwalitatief goed bewegingsonderwijs, onder leiding van een geschoolde lichamelijke opvoedingsdocent, cruciaal is om de motorische fitheid van kinderen te verbeteren. Dit helpt om de negatieve spiraal van inactiviteit en lage fitheid op jonge leeftijd te voorkomen. Daarnaast wordt benadruid dat lichamelijke activiteiten niet alleen nuttig zijn voor de lichamelijke gezondheid, maar ook bijdragen aan psychosociale ontwikkeling, sociale integratie en het zelfbeeld van kinderen.

De rol van lichamelijke opvoeding in de school

In de praktijk zien gymleraren steeds meer motorische problemen bij basisschoolleerlingen. Dit leidt er toe dat sommige kinderen niet, of minder goed, de lessen bewegingsonderwijs kunnen volgen. Daarom is er een behoefte aan een goed traject om de motoriek van kinderen te beoordelen, te begeleiden en indien nodig, voorzien van juiste zorg. De 4Ssen-scan wordt gebruikt om de grove motoriek van kinderen te bepalen, en wordt ingezet om kinderen met een motorische ontwikkelingsachterstand op te sporen.

In een studie is gebleken dat 30% van de leerlingen een motorische ontwikkelingsachterstand van meer dan een jaar heeft. Door een door de gymleraar afgenomen motoriekscan kunnen deze kinderen gestimuleerd worden om hun ontwikkelingsachterstand weg te werken, of, indien nodig, doorverwezen naar de jeugdarts voor verdere evaluatie. Dit benadruidt de belangrijke rol van lichamelijke opvoeding in de school en de noodzaak om hierop gerichte interventies in te zetten.

Lichamelijke activiteit en gezondheid

Er is voldoende wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat sporten of bewegen in het algemeen bijdraagt aan een gezondere levensstijl. Dit is reeds onderzocht bij volwassenen, maar ook voor kinderen en adolescenten is duidelijk dat regelmatige beweging helpt bij de preventie van cardiovasculaire ziektes en zwaarlijvigheid. Daarnaast heeft bewegen een gunstig effect op de psychomotorische ontwikkeling, en is het belangrijk voor sociale integratie en het zelfbeeld van elk kind.

In een pilotproject is onderzocht of de jeugdgezondheidszorg (JGZ) het kan lukken om tijdens de reguliere contactmomenten met extra tools de jeugd meer in beweging te krijgen. JGZ-professionals vroegen alle kinderen en hun ouders naar de hoeveelheid beweging gedurende een week. Kinderen die onvoldoende bewogen, kregen een advies op maat om meer te bewegen. Drie maanden na het periodiek geneeskundig onderzoek (PGO) is telefonisch bij de ouders nagevraagd of het beweegadvies is opgevolgd. De resultaten laten zien dat een significant deel van de kinderen het advies heeft opgevolgd, wat aantoont dat het mogelijk is om de jeugd te stimuleren om actiever te worden.

Gezondheid en ziekteverzuim

Ziekteverzuim is de meest voorkomende vorm van schoolverzuim in het voortgezet onderwijs (vo). Bij ziekteverzuim spelen naast gezondheidsklachten ook psychosociale problemen of psychiatrische ziekten een rol. In een onderzoek is gekeken naar de relatie tussen scores op de Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) in groep 7 en ziekteverzuim in het vo. Het blijkt dat leerlingen met een verhoogde score op de subschaal emotionele problemen een hoger risico lopen op ziekteverzuim. Voor deze leerlingen kan mogelijk een interventie ontwikkeld worden. Dit benadruidt de noodzaak om psychosociale problemen vroegtijdig op te sporen en te begeleiden, zodat ziekteverzuim kan worden voorkomen.

Samenwerking tussen jeugdgezondheidszorg en onderwijs

De samenwerking tussen jeugdgezondheidszorg (JGZ) en het onderwijs kan bijdragen aan het welzijn van jeugdigen en daarmee aan hun leerprestaties. In de praktijk is samenwerking echter nog niet vanzelfsprekend en verloopt dit nog niet optimaal. Er zijn projecten die gericht zijn op het versterken van de samenwerking tussen JGZ, scholen, gezondheidsbevordering, jongeren en hun ouders. Deze projecten tonen aan dat een sterke samenwerking kan leiden tot betere gezondheidsresultaten en leerprestaties.

In een studie is onderzocht of de JGZ het kan lukken om tijdens de reguliere contactmomenten met extra tools de jeugd meer in beweging te krijgen. De resultaten laten zien dat een significant deel van de kinderen het advies heeft opgevolgd, wat aantoont dat het mogelijk is om de jeugd te stimuleren om actiever te worden. Dit benadruidt de belangrijke rol van de JGZ in de gezondheidsbevordering van kinderen en de noodzaak om hierop gerichte interventies in te zetten.

Conclusie

Lichamelijke opvoeding speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van kinderen, zowel lichamelijk als psychosociaal. De bronnen laten zien dat er een daling is in de motorische fitheid van kinderen, wat leidt tot een verhoogd risico op sportblessures. Daarnaast wordt benadruid dat kwalitatief goed bewegingsonderwijs essentieel is om de motorische ontwikkeling van kinderen te bevorderen. Bovendien wordt er onderzocht hoe lichamelijke activiteiten bijdragen aan gezondheid, welzijn en het voorkomen van ziekteverzuim. De rol van lichamelijke opvoeding in de school is belangrijk, en er is behoefte aan gerichte interventies om motorische ontwikkelingsachterstand op te vangen. Samenwerking tussen jeugdgezondheidszorg en onderwijs kan leiden tot betere gezondheidsresultaten en leerprestaties.

Bronnen

1. Collard, D.C.M. en Valkenberg, H. (2014). Motorische fitheid en sportblessures van basisschoolkinderen. JGZ Tijdschrift voor jeugdgezondheidszorg.
2. Schouten, B. en van Winden, N. (2016). Metabole programmering: het belang van ‘de eerste 1000 dagen’ voor de latere gezondheid van het kind. JGZ Tijdschrift voor jeugdgezondheidszorg.
3. Goed bewegen van basisschoolleerlingen is onze zorg : Samen aan de slag met de gymleraar. JGZ Tijdschrift voor jeugdgezondheidszorg.
4. Peters, I. J. M. L. (2021). Is er een relatie tussen SDQ-scores in groep 7 en ziekteverzuim op het voortgezet onderwijs? JGZ Tijdschrift voor jeugdgezondheidszorg.
5. Bemelmans, W. (2017). Samenwerking tussen JGZ en het voortgezet onderwijs: tips en trucs uit de praktijk. JGZ Tijdschrift voor jeugdgezondheidszorg.