Lichamelijke Opvoeding en de Rol van de KVLO in het Onderwijs

Lichamelijke opvoeding (LO) is een belangrijk onderdeel van het onderwijs, met name in het voortgezet onderwijs (VO). De KVLO, de Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding, speelt een centrale rol bij het bevorderen van kwalitatief goed bewegingsonderwijs. In dit artikel worden de kernprincipes, de rol van de KVLO, en de aandachtspunten bij het geven van LO besproken, gebaseerd op de beschikbare informatie uit de bronnen.

Lichamelijke Opvoeding in het Voortgezet Onderwijs

Lichamelijke opvoeding is in het voortgezet onderwijs (VO) een verplicht vak, dat aansluit bij de kerndoelen en eindtermen. De KVLO stelt duidelijk dat LO een beschermde status heeft sinds de afschaffing van de minimumtabel in 2005. In 2024 is de reparatiewet aangenomen, die duidelijkheid biedt over de urennormen voor LO in het VO. Deze wet stelt landelijke normen vast, namelijk:

• VMBO: minimaal 333 klokuren
• HAVO: minimaal 360 klokuren
• VWO: minimaal 400 klokuren

Deze normen vervangen de vorige richtlijnen en geven scholen duidelijkheid over de hoeveelheid uren LO die verplicht zijn. Voor het VO wordt de rekenmodule uren LO in het VO gerekend met 40 lesweken. Dit is van belang voor het bepalen van de hoeveelheid uren die per schooljaar in het vak LO wordt gegeven.

In de onderbouw van het VO zijn er zes kerndoelen voor bewegen en sport, terwijl de leerlingen in de bovenbouw voldoen aan de eindtermen. De eindtermen worden vertaald in een programma van toetsing en afsluiting (PTA), dat elk jaar voor 1 oktober moet worden vastgesteld en gepubliceerd. Voor VMBO zijn er eindtermen voor LO1 in het gemeenschappelijk deel, en leerlingen kunnen ook LO2 kiezen als keuzevak. LO2 is een keuze-examenvak op het VMBO-gl/tl en wordt op ruim 250 scholen aangeboden.

In het HAVO/VWO gelden de eindtermen voor LO als verplicht vak in het gemeenschappelijk deel. Het schoolexamenvak Bewegen, Sport en Maatschappij (BSM) kan gekozen worden in het vrije deel, met een studielast van 320 uur voor HAVO en 440 uur voor VWO. BSM wordt op bijna 250 HAVO/VWO-scholen aangeboden.

De Rol van de KVLO in het Onderwijs

De KVLO is het kenniscentrum op het gebied van bewegen en sport in en rondom de school. De vereniging zet zich in voor voldoende lessen LO voor kinderen, gegeven door vakbekwame professionals. De KVLO ondersteunt docenten en combinatiefunctionarissen/buurtsportcoaches die in en rondom de school werken. De vereniging telt ruim elfduizend leden en is de oudste nog bestaande beroepsvereniging en vakbond in Nederland. De KVLO is actief in het basisonderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs.

De KVLO streeft naar een actueel beroepsprofiel voor de leraar lichamelijke opvoeding. In de 21e eeuw is dit al de derde versie van het beroepsprofiel. Het ontwikkelde beroepsprofiel is gebaseerd op het ‘voorstel bekwaamheidseisen’ van de Onderwijscoöperatie uit 2014. Daarnaast hebben leden van de KVLO via enquêtes en ledenraadplegingen bijgedragen aan het ontwikkelen van het beroepsprofiel.

De KVLO is ook betrokken bij het bepalen van de bevoegdheid voor het geven van LO. Een bevoegde leraar LO is iemand die in het bezit is van een getuigschrift LO (HBO), dat aantoont dat er voldaan is aan de bekwaamheidseisen. Dit getuigschrift kan worden behaald op één van de zes ALO’s. Daarnaast zijn er ook andere getuigschriften die bevoegdheid geven, zoals het PABO-getuigschrift van voor 1 september 2005, het PABO-getuigschrift met post-initiële leergang bewegingsonderwijs, de aantekening J, of de akte J en akte S.

In het primair onderwijs is de bevoegdheid ook mogelijk via de akte J, die bevoegdheid geeft voor LO in het basisonderwijs, speciaal onderwijs en VMBO. In het voortgezet onderwijs is ook de akte MO-P van belang, die dezelfde status heeft als het huidige getuigschrift/diploma ALO. De KVLO ondersteunt docenten met een actueel beroepsprofiel en geeft hen de kans om professioneel en vakbekwaam te werken.

Bevoegdheid en Bekwaamheid

Bij het geven van LO is het belangrijk om zowel de bevoegdheid als de bekwaamheid in de gaten te houden. De bevoegdheid tot LO maakt een leerkracht bevoegd om alle onderdelen te geven die aan bod komen bij bewegingsonderwijs. Maar dat wil niet zeggen dat de leerkracht automatisch bekwaam is. Denk hierbij aan sporten zoals zwemmen, trampolinespringen, freerunning of wandklimmen. In het geval van ongelukken wordt er altijd gekeken naar het zorgvuldigheidsprincipe. Professionalisering is hierin belangrijk, zodat de leerkracht naast bevoegd ook daadwerkelijk bekwaam is.

Bij de keuze van lesonderdelen is het aan de leerkracht om zich de vraag te stellen of hij/zij voldoende bekwaam is in het geven van een onderdeel. De KVLO benadrukt dat het belangrijk is om zorg en aandacht te besteden aan de bekwaamheid van de leerkracht. Dit is van belang voor de kwaliteit van het onderwijs en de veiligheid van de leerlingen.

De Rol van de Leraar Lichamelijke Opvoeding

De leraar lichamelijke opvoeding speelt een centrale rol in het geven van LO in het primair, voortgezet en beroepsonderwijs. De KVLO stelt vast dat de leraar lichamelijke opvoeding op basis van een actueel beroepsprofiel werkt. Dit beroepsprofiel omvat de professionaliteit en de bijbehorende verantwoordelijkheden van de leraar LO. Het document dat de KVLO heeft opgesteld, draagt bij aan de professionalisering van het vak en de kwaliteit van het bewegingsonderwijs in Nederland.

De KVLO benadrukt dat de leraar LO niet alleen vakbekwaam moet zijn, maar ook goed toegerust moet zijn met de nodige middelen en materialen. Dit is van belang voor het geven van kwalitatief goed LO in het onderwijs.

Aanhoudende Lichamelijke Klachten (ALK)

In het kader van gezondheid en bewegingsonderwijs is het belangrijk om ook rekening te houden met aanhoudende lichamelijke klachten (ALK). ALK is een overkoepelende term voor klachten die langdurig aanhouden en geen duidelijke medische oorzaak hebben. De KVLO en andere organisaties zoals Dimence en NALK geven informatie over ALK en de behandeling daarvan.

De oorzaak van ALK kan zijn dat het lichaam op een andere manier reageert op bepaalde factoren. Dit kan bijvoorbeeld worden beïnvloed door gezondheid, gedachten, gevoelens, gedrag en steun van mensen om je heen. De KVLO benadrukt dat het belangrijk is om open communicatie te bevorderen en een sterk ondersteuningsnetwerk op te bouwen. Dit kan helpen bij het omgaan met ALK en het verlagen van de impact van de klachten op het dagelijks functioneren.

Conclusie

Lichamelijke opvoeding is een belangrijk onderdeel van het onderwijs, met name in het voortgezet onderwijs. De KVLO speelt een centrale rol bij het bevorderen van kwalitatief goed bewegingsonderwijs. De vereniging stelt duidelijk dat LO een beschermde status heeft en dat er landelijke normen zijn voor het aantal uren dat per schoolsoort moet worden gegeven. De KVLO ondersteunt docenten en geeft hen de kans om professioneel en vakbekwaam te werken.

Bevoegdheid en bekwaamheid zijn belangrijk bij het geven van LO. De KVLO benadrukt dat het belangrijk is om zorg en aandacht te besteden aan de bekwaamheid van de leerkracht. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met aanhoudende lichamelijke klachten (ALK), die een invloed kunnen hebben op het functioneren van leerlingen. De KVLO en andere organisaties geven informatie over ALK en de behandeling daarvan, zodat leerlingen en ouders hierover op de hoogte zijn.

Bronnen

1. Kvlo.nl - Lichamelijke opvoeding in het voortgezet onderwijs
2. Kenniscentrumsportenbewegen.nl - Beroepsprofiel leraar lichamelijke opvoeding
3. Kvlo.nl - Bevoegdheid en bekwaamheid
4. Thuisarts.nl - Onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten
5. Kvlo.nl - Wat we doen
6. Nalk.info - Aanhoudende lichamelijke klachten
7. Wikipedia - Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding
8. Dimence.nl - Aanhoudende lichamelijke klachten
9. Slo.nl - Lichamelijke opvoeding 2
10. Kvlo.nl - Beroepsprofiel leraar lichamelijke opvoeding
11. Ncmd.nl - Begrijpen van lichamelijke klachten
12. Kvlo.nl - Wie we zijn