Lichamelijke opvoeding en gezondheid in de jeugd: Invloed en uitdagingen

Inleiding

Lichamelijke opvoeding is een belangrijk onderdeel van het onderwijs en de gezondheidszorg, met name voor jonge kinderen en jongeren. Het is van belang om te begrijpen hoe lichamelijke klachten, zoals pijn, vermoeidheid, en andere ongemakken, de ontwikkeling en het functioneren van kinderen kunnen beïnvloeden. In de bronnen is te zien dat er sprake is van een stijging van lichamelijke klachten bij kinderen en jongeren, waarbij zowel fysieke als psychosociale factoren een rol spelen. Daarnaast wordt duidelijk gemaakt dat er verschillende behandelingen zijn voor deze klachten, waaronder cognitieve gedragstherapie, fysiotherapie en psychomotorische therapie. In dit artikel wordt ingegaan op de invloed van lichamelijke klachten op de jeugd, de mogelijke oorzaken, en de beschikbare behandelingen.

Lichamelijke klachten bij kinderen en jongeren

In de bronnen is te zien dat steeds meer kinderen en jongeren last hebben van lichamelijke klachten zonder duidelijke medische oorzaak. Dit wordt vaak aangeduid als "Aanhoudende Lichamelijke Klachten" (ALK) of "SOMATISCH ONVOLDOENDE LIJKBARHEID". Volgens bron 3 is het percentage jongeren met langdurige ernstige lichamelijke of psychische klachten gestegen. Bijvoorbeeld, 5% van de jongeren in de tweede en vierde klas van het voortgezet onderwijs heeft in het najaar van 2023 een langdurige ernstige lichamelijke of psychische ziekte of is verslaafd aan alcohol, drugs of gokken. Ook is er sprake van een toename van klachten zoals hoofdpijn, rugpijn, en moeheid.

Meisjes, havo- en vmbo-leerlingen hebben vaker gezondheidsklachten dan jongens en vwo-leerlingen. Bovendien is er sprake van een toename van het aantal jongeren dat vaak last heeft van geheugen- en concentratieproblemen. Deze klachten kunnen het functioneren van de jongeren aantasten, zoals het bepalen van het aantal uren dat ze per nacht slapen, het aantal dagen dat ze ziek zijn geweest, en het vermogen om in de klas te functioneren.

Oorzaken van lichamelijke klachten bij kinderen

De oorzaken van lichamelijke klachten bij kinderen zijn complex en kunnen zowel fysiek als psychosociaal van aard zijn. In bron 5 wordt uitgelegd dat er sprake is van predisponerende, uitlokkende en herstelbelemmende factoren. Predisponerende factoren kunnen zijn: biologische factoren zoals genetische aanleg, medische voorgeschiedenis, en slaapproblemen, maar ook psychosociale factoren zoals negatieve ervaringen in de kindertijd en negatieve affectiviteit. Socio-demografische factoren zoals het vrouwelijk geslacht kunnen ook een rol spelen.

Uitlokkende factoren kunnen zijn: infecties, ongevallen, medische procedures en stressvolle gebeurtenissen. Herstelbelemmende factoren kunnen zijn: alexithymie, vermijdingsgedrag, en negatieve ervaringen in de gezondheidszorg.

In bron 6 wordt uitgelegd dat lichamelijke klachten kunnen worden beïnvloed door de gezondheid, gedachten, gevoelens, gedrag, en steun van mensen om je heen. Bijvoorbeeld, als een kind rugpijn heeft en zich zorgen maakt, kan dat leiden tot vermijdingsgedrag, wat de gezondheid verder aantast.

Behandeling en ondersteuning bij lichamelijke klachten

Er zijn verschillende behandelingen en ondersteuningsmaatregelen voor lichamelijke klachten bij kinderen. In bron 4 wordt uitgelegd dat er sprake is van verschillende behandelingen, waaronder cognitieve gedragstherapie (CGT), lichaamsmentaliserende psychotherapie, gespecialiseerde fysiotherapie, psychomotorische therapie, en acceptatie- en verantwoordelijkheidsgerichte therapie (ACT). Daarnaast zijn er ook farmacotherapie, hypnotherapie, en e-mental health modules.

In bron 7 wordt uitgelegd dat cognitieve gedragstherapie (CGT) een actieve behandeling is, waarbij wordt gekeken naar de samenhang tussen gebeurtenissen, gevoelens, gedachten en gedrag. CGT is evidence-based, wat betekent dat uit onderzoek blijkt dat de behandeling werkt bij het verminderen van verschillende soorten klachten. Daarnaast is er ook sprake van een combinatie van therapie en medicijnen, afhankelijk van de situatie.

Invloed van lichamelijke klachten op het functioneren van kinderen

Lichamelijke klachten kunnen het functioneren van kinderen aantasten op verschillende manieren. In bron 3 wordt uitgelegd dat bijna één op de vier ouderen is gevallen, wat wijst op de invloed van lichamelijke klachten op het functioneren. Ook is er sprake van een toename van de klachten bij kinderen, zoals hoofdpijn, rugpijn, en moeheid. Deze klachten kunnen leiden tot verminderde prestaties op school, beperkingen in het dagelijks functioneren, en een vermindering van de kwaliteit van het leven.

In bron 6 wordt uitgelegd dat lichamelijke klachten kunnen leiden tot onzekerheid en spanning, wat de klachten verder kan verergeren. Daarnaast kunnen andere klachten bij komen die niets meer met de oorspronkelijke klacht te maken hebben, zoals moeheid of duizeligheid.

Ondersteuning en samenwerking

De ondersteuning van ouders, onderwijskundigen, en gezondheidszorgverleners is essentieel bij het omgaan met lichamelijke klachten bij kinderen. In bron 2 wordt uitgelegd dat er sprake is van verschillende vormingen voor mentor, zoals klasmentorenvorming, vakmentorenvorming, en vorming tot mentor. Deze vormingen zijn bedoeld om leraren en mentoren te ondersteunen bij het begeleiden van stagiairs en leerlingen.

Daarnaast is er sprake van een behoefte aan professionele begeleiding en evaluatie. In bron 2 wordt uitgelegd dat het begeleiden van stagiairs en leerlingen complex kan zijn, en dat er behoefte is aan specifieke competenties en begeleidingsvaardigheden.

Conclusie

Lichamelijke klachten bij kinderen en jongeren zijn een belangrijk onderwerp in de gezondheidszorg en het onderwijs. De oorzaken zijn complex en kunnen zowel fysiek als psychosociaal van aard zijn. Er zijn verschillende behandelingen en ondersteuningsmaatregelen beschikbaar, waaronder cognitieve gedragstherapie, fysiotherapie, en psychomotorische therapie. De invloed van lichamelijke klachten op het functioneren van kinderen kan aanzienlijk zijn, en daarom is het belangrijk dat ouders, onderwijskundigen, en gezondheidszorgverleners samenwerken om de beste ondersteuning te bieden. Door de juiste behandeling en ondersteuning te geven, kan de kwaliteit van het leven van kinderen aanzienlijk worden verbeterd.

Bronnen

1. https://ncmd.nl/het-begrijpen-van-lichamelijke-klachten-zonder-duidelijke-medische-oorzaak/
2. https://slideplayer.nl/slide/5249644/
3. https://volksgezondheidsmonitor.nl/gezondheid-en-leefstijl/lichamelijke-gezondheid-en-functioneren
4. https://www.dimence.nl/informatie/aanhoudende-lichamelijke-klachten-alk-en-behandelaanbod
5. https://nalk.info/aanhoudende-lichamelijke-klachten-definitie-onstaan-behandeling/
6. https://www.thuisarts.nl/onvoldoende-verklaarde-lichamelijke-klachten/ik-heb-onvoldoende-verklaarde-lichamelijke-klachten-sol
7. https://kennisnet.vgct.nl/lichamelijke-klachten/