Slaapgedrag en Ontwikkeling bij een Kind van 2 Jaar: Tips en Aanbevelingen voor Ouders en Onderwijzers

De tweede levensjaar is een belangrijke fase in de ontwikkeling van een kind. Op deze leeftijd groeit de autonomie, het zelfbewustzijn en de motorische vaardigheden snel. Tevens verandert het slaapgedrag van het kind, wat vaak uitdagingen oplevert voor zowel ouders als onderwijzers. In deze tekst bekijken we de belangrijkste aspecten van de slaapbehoefte, de invloed van de ontwikkeling op het slapen, en praktische tips voor het creëren van een rustige en veilige slaapomgeving.

Slaapbehoefte bij een 2-jarig kind

Voor een 2-jarig kind is voldoende slaap essentieel voor de fysieke en mentale ontwikkeling. Volgens de gegevens uit meerdere bronnen heeft een kind van 2 jaar gemiddeld ongeveer 1,5 tot 2 uur dagslaap nodig. Deze slaap kan in de vorm van één of twee dutjes per dag voorkomen, afhankelijk van de individuele behoeften van het kind. Tijdens de nacht is de slaapduur van ongeveer 11,6 uur nodig, wat in lijn is met de aanbevelingen voor kinderen van 3-5 jaar.

De hoeveelheid dagslaap kan sterk variëren. Sommige kinderen slapen slechts 30 minuten, terwijl andere tot wel drie uur kunnen slapen. Het is belangrijk om te onthouden dat elk kind uniek is, en wat voor de ene werkt, werkt niet per se voor de andere. Bovendien is er geen aanleiding voor zorg als het kind overdag minder slaapt, zolang het 's nachts voldoende uitrust en actief is.

Invloed van ontwikkeling op het slapen

De ontwikkeling van een 2-jarig kind heeft een directe invloed op zijn of haar slaapgedrag. Op deze leeftijd ontwikkelt het kind zich intensief in termen van grove motoriek, fijne motoriek, taalontwikkeling en autonomie. Deze veranderingen kunnen leiden tot een veranderend slaappatroon.

Motorische ontwikkeling

Rond de 2 jaar begint een kind actief te leren lopen, klimmen, kruipen en zich op te trekken. Deze motorische vaardigheden zijn intensief voor het kind en vereisen een hogere hoeveelheid energie. Tijdens de slaap zijn de hersenen actief met het verwerken van deze nieuwe vaardigheden, wat kan leiden tot verstoord slapen of sneller wakker worden.

Verlatingsangst en autonomie

Een andere factor die het slapen beïnvloedt, is de verlatingsangst. Rond de 8 maanden begint een kind te begrijpen dat ouders weg kunnen gaan, maar nog niet dat ze altijd terugkomen. Dit kan leiden tot angst en onrust, die zich uit in moeilijk slapen, nachtmerries of wakker worden in de nacht. Bij een 2-jarig kind kan deze angst nog aanwezig zijn, vooral tijdens het overschakelen van wakker naar slapen.

Daarnaast groeit de autonomie van het kind. Het wil zelf bepalen wanneer en hoe het wil slapen. Deze wens naar onafhankelijkheid kan leiden tot verzet tegen het slapen, het niet meer in het eigen bed slapen en het uitkomen van bed. Deze ontwikkeling is normaal en maakt deel uit van de groei van het kind.

Aanbevelingen voor ouders en onderwijzers

Vast ritme en routine

Een vaste routine is van groot belang voor het creëren van voorspelbaarheid en veiligheid. Dit geldt zowel voor het slapen als voor het waken. Kinderen van 2 jaar reageren positief op een vaste bedtijd en een vaste slaaprituel. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit het voorlezen van een verhaaltje, het zingen van een slaapliedje, of het uitvoeren van een ontspanningsoefening zoals diep ademhalen.

Een consistent ritme helpt het kind om te begrijpen dat het tijd is om te slapen. Het helpt ook bij het verminderen van stress en het verbeteren van de kwaliteit van de slaap. Ouders en onderwijzers kunnen dit ritme ondersteunen door te zorgen voor een rustige omgeving, zonder prikkels zoals tv of schermen.

Ontspanningsoefeningen

Als een kind moeite heeft met in slaap vallen of rusteloos slaapt, kunnen ontspanningsoefeningen van pas komen. Denk bijvoorbeeld aan ademhalingsoefeningen, yoga of mindfulness. Deze oefeningen kunnen het lichaam van het kind ontspannen en de gedachten tot rust brengen.

Een eenvoudige oefening is het samen ademen: diep inademen en iets langer uitademen. Dit kan meerdere keren herhaald worden en eventueel gecombineerd worden met een rustgevend verhaaltje of een rustige yogahouding. Deze oefeningen zijn niet alleen effectief voor het slapen, maar ook voor de emotionele stabiliteit van het kind.

Comfortabele slaapomgeving

De slaapomgeving speelt een grote rol in de kwaliteit van de slaap. Zorg ervoor dat de kamer donker, stil en koel is. Een verduisterend rolgordijn kan helpen bij het blokkeren van licht, terwijl het vermijden van lawaai, zoals muziek of een te luide ventilator, bijdraagt aan een rustige sfeer.

Buiten slapen is soms een optie, maar dit vereist altijd schriftelijke toestemming van de ouders. In kinderopvanginstellingen wordt dit vaak vastgelegd in een "Veilig Slapen beleid". Ouders en onderwijzers moeten samenwerken om de slaapgewoonten van het kind te bespreken en passende afspraken te maken.

Verlatingsangst en afscheid

Verlatingsangst is een normale fase in de ontwikkeling van een kind, maar kan uitdagingen opleveren bij het slapen. Ouders kunnen helpen door het kind te troosten als het bang is, en te zorgen voor een rustige en voorspelbare afscheidsritueel. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit een kus, knuffel en een korte afscheidsgroet. Het is belangrijk om niet te lang te blijven, want dit kan de angst versterken.

Ook het spelen van het kiekeboe-spel kan helpen bij het aanleren van het idee dat ouders altijd terugkomen. Dit spel kan het kind geruststellen en de angst verminderen.

Aanpassingen in de kinderopvang

In een kinderopvanginstelling is het belangrijk om de slaapgewoonten van het kind te bespreken met de ouders. Hoe slaapt het kind thuis? Hoe gaat het slapen in de kinderopvang? Wat is wel mogelijk en wat niet? Het is belangrijk om dit continu te bespreken, omdat slaappatronen veranderen naarmate het kind ouder wordt.

Een vaste slaaprituel in de kinderopvang kan helpen bij het creëren van een rustige overgang van wakker naar slapen. Een voorbeeld is het aanbieden van een flesje, een schone luier, een slaapzak en het zingen van een slaapliedje. Kinderen herkennen deze rituelen en het helpt hen om goed in slaap te vallen.

Grote gewatteerde knuffels worden afgeraden, omdat een kind daaraan kan rollen en niet goed kan ademen. Als een kind gewend is aan een fopspeen, is het belangrijk dat deze altijd bij het slapen gebruikt wordt, omdat dit ook een bescherming biedt tegen wiegendood.

Conclusie

De tweede levensjaar is een cruciale fase in de ontwikkeling van een kind. Het groeit in autonomie, motoriek en cognitieve vaardigheden, wat direct een invloed heeft op het slaapgedrag. Ouders en onderwijzers kunnen het slapen van het kind ondersteunen door een vaste routine, een comfortabele slaapomgeving en ontspanningsoefeningen te bieden. Het is belangrijk om flexibel te zijn en passende afspraken te maken, aangevuld met professioneel advies indien nodig. Door het slapen te ondersteunen, draagt men bij aan de gezondheid, ontwikkeling en welzijn van het kind.

Bronnen

1. Mijn baby wil niet slapen, wat nu?
2. Hoeveel slaap heeft een kind nodig?
3. Dutjeschema voor peuters van 2 jaar
4. Peuter wil niet slapen, wat te doen?
5. Veilig en gezond slapen in de kinderopvang
6. Waarom is slaap zo belangrijk voor kinderen?
7. Grove motoriek van kinderen per leeftijd
8. De peuterfase
9. Een kind van 2 jaar oud wil overdag niet slapen
10. Tips voor ouders over de ontwikkeling van kinderen
11. De ontwikkeling van je dreumes
12. Een kind van 2 jaar oud wil overdag niet slapen (Engelse bron)
13. Verlatingsangst bij baby's