Leprosie: Oorzaken, behandeling en preventie

Leprosie, ook wel bekend als Hansen-ziekte, is een chronische infectieziekte die wordt veroorzaakt door het bacterie Mycobacterium leprae. De ziekte treft vooral de huid, de perifere zenuwen, de slijmvliezen van de neus en keelholte en de ogen. Bij onbehandelde leprosie kunnen er progressieve en blijvende invaliditeiten ontstaan. De ziekte wordt overgedragen via druppeltjes uit de neus en mond van een onbehandelde patiënt, meestal via langdurig en intensief contact. Leprosie is echter te behandelen met multidrug therapy (MDT), een behandeling die uitkomst biedt en complicaties kan voorkomen.

Oorzaken en verspreiding

De oorzaak van leprosie is het bacterie Mycobacterium leprae. Deze ziekte treft vooral de huid en de perifere zenuwen. Als de ziekte niet behandeld wordt, kan dit leiden tot blijvende schade aan de huid, zenuwen en ogen, wat kan resulteren in fysieke invaliditeiten. De verspreiding gebeurt meestal via druppeltjes uit de neus en mond van een onbehandelde patiënt, na langdurig en intensief contact. Het is belangrijk op te merken dat de ziekte niet wordt overgedragen via gewone contacten zoals handen schudden, omhelzen, eten delen of naast elkaar zitten. Pas wanneer de patiënt behandeling begint, houdt de besmettelingsperiode op.

Symptomen en diagnose

De symptomen van leprosie kunnen variëren, afhankelijk van het immuunsysteem van de persoon. De ziekte manifesteert zich vaak via huiduitslag en aandoeningen van de perifere zenuwen. Leprosie wordt gediagnosticeerd op basis van minstens één van de volgende kenmerkende tekentjes: (i) duidelijke gevoelloosheid in een bleke (hypopigmenteerde) of roodachtige huidplaag, (ii) opgezwollen of verlengd perifere zenuw, met gevoelloosheid en/of zwakte van de spieren die door die zenuw worden geïnnerveerd, (iii) microscopische detectie van bacillen in een snijvelslijm.

Op basis van deze tekentjes worden gevallen van leprosie geclassificeerd in twee typen voor behandeling: een paucibacillair (PB) geval en een multibacillair (MB) geval. Een PB-geval heeft 1 tot 5 huiduitslagen, zonder aangetoonde aanwezigheid van bacillen in een snijvelslijm. Een MB-geval heeft meer dan vijf huiduitslagen, of met zenuwveranderingen (pure neuritis, of elk aantal huiduitslagen en neuritis), of met aangetoonde aanwezigheid van bacillen in een snijvelslijm, ongeacht het aantal huiduitslagen.

Behandeling

Leprosie is een te behandelen ziekte. De momenteel aanbevolen behandeling bestaat uit drie medicijnen (dapsone, rifampicine en clofazimine) en wordt aangeduid als multidrug therapy (MDT). Hetzelfde regime met een duur van 6 maanden voor PB en 12 maanden voor MB gevallen is door de WHO aanbevolen. MDT doodt het pathogeen en geneest de patiënt. Vroeg ontdekken en snelle behandeling kan helpen om invaliditeiten te voorkomen. De WHO heeft MDT gratis aangeboden. Gratis MDT werd initieel gefinancierd door The Nippon Foundation (TNF) en is sinds 2000 gedoneerd door Novartis.

Preventie

De detectie van gevallen en behandeling met MDT is onvoldoende geweest om de verspreiding te onderbreken. De WHO adviseert contactopsporing (huishouden, buurten en sociale contacten), aangevuld met het geven van een enkele dosis rifampicine als post-expositie prophylaxe (SDR-PEP). De WHO biedt technische ondersteuning aan landen en gebieden op het gebied van leprosiepreventie en -bestrijding. Elk jaar verzamelt de WHO epidemiologische gegevens over leprosie van landen en gebieden en publiceert een geconsolideerd verslag in het Engels en Frans in de Weekly Epidemiological Record.

Verantwoordelijke acties en strategie

De WHO heeft de "Towards zero leprosy: global leprosy (Hansen’s disease) strategy 2021–2030" opgesteld, afgestemd op de road map voor de vergeten tropenziekten 2021–2030. De Strategie ziet nul leprosie: nul infectie en ziekte, nul invaliditeit, nul stigma en discriminatie. De vier strategische pijlers van de Strategie omvatten: het implementeren van geïntegreerde, landseigen nul leprosie roadmaps in alle endemische landen; het opschalen van leprosiepreventie samen met geïntegreerde actieve gevallen detectie; het beheren van leprosie en haar complicaties en het voorkomen van nieuwe invaliditeiten; en het bestrijden van stigma en het waarborgen van menselijke rechten. De Strategie erkent ook de behoefte aan investering in onderzoek en omvat een aantal kernonderzoeksprioriteiten.

De impact van leprosie op gezondheid en samenleving

Hoewel leprosie te behandelen is, leiden de gevolgen ervan vaak tot fysieke en psychosociale problemen. Mensen die aan leprosie lijden, lopen ook stigmatisering en discriminatie. Dit is een belangrijk onderdeel van de uitdagingen die worden geleverd door de ziekte. De WHO en andere organisaties werken aan het verminderen van deze problemen door de bescherming van menselijke rechten en het bevorderen van het begrip over de ziekte.

Samenvatting

Leprosie is een ziekte die op te vatten is als een te behandelen aandoening, maar die bij onbehandeling leidt tot blijvende schade aan de huid, zenuwen en ogen. De ziekte wordt overgedragen via druppeltjes uit de mond van een onbehandelde patiënt, en is niet overdraagbaar via gewone contacten. De diagnose wordt gedaan op basis van specifieke tekentjes, en wordt geclassificeerd in paucibacillair of multibacillair. De behandeling is effectief met multidrug therapy, die gratis wordt aangeboden. Preventie gebeurt door contactopsporing en post-expositie prophylaxe. De WHO heeft een strategie opgesteld om leprosie te bestrijden en de impact ervan te verminderen.

Bronnen

1. Leprosie
2. Leprosie (Hansen-ziekte)