Lectoraat Opvoeden voor de Toekomst: Een nieuw perspectief op opvoeden in een snel veranderende samenleving

Inleiding

Het lectoraat Opvoeden voor de Toekomst, gevestigd aan de Fontys Hogeschool Pedagogiek, richt zich op de uitdagingen van opvoeding in een samenleving die steeds dynamischer en complexer wordt. Het lectoraat stelt zich ten doel om opvoedingsstrategieën te ontwikkelen die gericht zijn op het welzijn, de identiteitsontwikkeling en de veerkracht van kinderen en jongeren. De nadruk ligt op het genereren van kennis en handelingsmodellen die helpen bij het omgaan met de vloeibare moderne samenleving, waarin tradities en normen zich snel veranderen. Dit artikel beschrijft de kernwaarden, doelstellingen en praktijkgerichte benaderingen van het lectoraat, en legt uit wat dit betekent voor ouders, opvoeders en pedagogen.

De kernwaarden van het lectoraat Opvoeden voor de Toekomst

Het lectoraat Opvoeden voor de Toekomst stelt zichzelf voor als een voorvechter van een opvoeding die gericht is op het welzijn en geluk van kinderen, in plaats van alleen op prestaties. De visie van het lectoraat is gebaseerd op de stelling dat de samenleving steeds vloeibaander wordt: zekerheden, vaste normen en langdurige verbintenissen vallen weg, wat leidt tot nieuwe uitdagingen voor ouders en professionele opvoeders.

De kernwaarden van het lectoraat omvatten: - Veiligheid en positiviteit: Het lectoraat streeft ernaar om een veilig en positief opvoedklimaat te creëren, zowel thuis, op school, op straat als online. - Minder competitie: Het lectoraat benadruidt dat kinderen en jongeren niet alleen op prestaties georiënteerd moeten zijn, maar ook op hun persoonlijke ontwikkeling en het ervaren van emoties. - Identiteitsontwikkeling: Het lectoraat onderzoekt hoe kinderen en jongeren hun identiteit kunnen ontwikkelen in een complexe wereld, met aandacht voor sociale netwerken, culturele diversiteit en het gebruik van sociale media. - Veerkracht: Het lectoraat richt zich op het ontwikkelen van veerkracht bij kinderen, zodat ze met uitdagingen en tegenslagen om kunnen gaan.

Het onderzoeksprogramma: 'Later word ik zeemeermin'

Het lectoraat voert onderzoek uit onder de naam 'Later word ik zeemeermin', een programma dat gericht is op het ontwikkelen van een veilig en stimulerend opvoedklimaat. De projecten van dit programma worden uitgevoerd binnen het Talentologisch Lab, waarin docentonderzoekers, studenten en praktijkprofessionals samenwerken onder supervisie van de lector.

Drie centrale programma-lijnen vormen de kern van dit onderzoek: 1. Vrijplaatsen: Dit programma onderzoekt hoe kinderen en jongeren in speel- en leerplekken, ook wel 'pedagogische vrijplaatsen' genoemd, hun eigen talenten, dromen en wensen kunnen ontwikkelen. Deze plekken staan centraal op het niveau van de kinderen, in plaats van op het niveau van het curriculum. 2. Voice: Dit programma richt zich op het versterken van de stem van kinderen en jongeren in het onderwijs, de jeugd en de maatschappij. Het wil dat kinderen zich kunnen uiten en hun mening kunnen geven in besluitvorming. 3. De virtuele wereld: Dit programma onderzoekt de impact van digitale technologie en sociale media op de identiteitsontwikkeling en het welzijn van jongeren.

De rol van het lectoraat in de praktijk

Het lectoraat Opvoeden voor de Toekomst stelt zich ten doel om kennis te genereren die helpt bij het omgaan met de vloeibare moderne samenleving. Dit gebeurt door middel van praktijkgericht onderzoek, waarin ouders, opvoeders en professionelen betrokken raken bij het onderzoek. De inzichten die hieruit ontstaan, worden vertaald naar nieuwe opvoedprogramma’s, die gericht zijn op het bevorderen van het welzijn en de ontwikkeling van kinderen.

Deze praktijkgerichte benadering wordt ondersteund door een brede samenwerking met instellingen zoals onderwijs, kinderopvang, jeugdzorg en jeugdwelzijn. Het lectoraat wil daarmee bijdragen aan een betere opvoedingssteun, zowel voor ouders als voor professionelen.

Talentologie: Een nieuw model voor opvoeding

Een van de belangrijkste concepten dat het lectoraat ontwikkelt, is talentologie. Dit is een nieuw model dat gericht is op het bevorderen van de ontwikkeling van kinderen en jongeren, zonder dat hierbij alleen op prestaties wordt gelet. Het lectoraat benadruidt dat kinderen en jongeren niet alleen op hun prestaties moeten worden beoordeeld, maar ook op hun emoties, hun vertrouwen en hun vermogen om te aspireren.

Deze benadering wordt geïnspireerd door het feit dat de moderne samenleving steeds meer gericht is op prestaties. Het lectoraat wil hier een tegenwicht tegen bieden, door te werken aan een opvoeding die gericht is op het welzijn en de ontwikkeling van elk kind.

De invloed van de prestatiesamenleving

De prestatiesamenleving, waarin kinderen en jongeren steeds hogere verwachtingen stellen, leidt tot een toenemende prestatiedruk. Dit heeft invloed op het emotionele welzijn van jongeren, zoals blijkt uit onderzoek van het HBSC-onderzoek (Health Behaviour in School-aged Children). Het lectoraat wil hier een antwoord op geven door te werken aan een opvoeding die gericht is op het bevorderen van het welzijn, in plaats van alleen op prestaties.

Deze prestatiedruk leidt ook tot een toename van kansenongelijkheid, waarbij sommige kinderen meer ondersteuning nodig hebben dan anderen. Het lectoraat wil helpen bij het creëren van een eerlijker opvoedingsklimaat, waarin elk kind de kans krijgt om zich te ontwikkelen.

De rol van ouders en professionelen

Het lectoraat benadruidt dat ouders en professionelen een cruciale rol spelen in de opvoeding van kinderen en jongeren. Het lectoraat wil hen ondersteunen bij het omgaan met de uitdagingen van de moderne samenleving. Dit gebeurt door middel van onderzoek en door het genereren van handelingsmodellen die gericht zijn op het bevorderen van het welzijn en de ontwikkeling van kinderen.

De rol van ouders is belangrijk, omdat zij de eerste opvoeders zijn. Het lectoraat wil hen helpen bij het omgaan met de uitdagingen van de moderne samenleving, zoals het omgaan met sociale media, het bepalen van een evenwicht tussen school en vrije tijd, en het ondersteunend zijn bij emotionele problemen.

Samenwerking met andere lectoraten

Het lectoraat Opvoeden voor de Toekomst werkt samen met andere lectoraten, zoals Diversiteit en Orthopedagogisch Handelen, dat zich bezighoudt met de rol van culturele diversiteit in de opvoeding. Deze samenwerking helpt bij het genereren van een brede kennis over de uitdagingen van de moderne samenleving, en helpt bij het creëren van een opvoedingsklimaat dat geschikt is voor alle kinderen.

De toekomst van het lectoraat

Het lectoraat Opvoeden voor de Toekomst heeft zijn werkzaamheden in 2023 beëindigd, maar de kennis en inzichten die zijn ontstaan, blijven van toepassing. De kernwaarden van het lectoraat, zoals het bevorderen van het welzijn, het ontwikkelen van identiteit en veerkracht, en het werken aan een minder prestatiegerichte samenleving, blijven van belang voor ouders, opvoeders en pedagogen.

De toekomst van het opvoedingsonderwijs ligt in een opvoeding die gericht is op het welzijn en de ontwikkeling van elk kind. Het lectoraat heeft hierin een rol gespeeld door kennis te genereren en handelingsmodellen te ontwikkelen. Deze inzichten blijven van toepassing voor de opvolgende jaren.

Conclusie

Het lectoraat Opvoeden voor de Toekomst heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de opvoeding van kinderen en jongeren in een snel veranderende samenleving. Het benadruidt dat kinderen en jongeren niet alleen op prestaties moeten worden beoordeeld, maar ook op hun emoties, hun vertrouwen en hun vermogen om te aspireren. De nadruk ligt op het bevorderen van het welzijn, de identiteitsontwikkeling en de veerkracht van kinderen en jongeren.

De inzichten en handelingsmodellen die zijn ontstaan binnen het lectoraat, blijven van toepassing voor ouders, opvoeders en pedagogen. De toekomst van het opvoedingsonderwijs ligt in een opvoeding die gericht is op het welzijn en de ontwikkeling van elk kind. Het lectoraat heeft hierin een rol gespeeld door kennis te genereren en handelingsmodellen te ontwikkelen. Deze inzichten blijven van toepassing voor de opvolgende jaren.

Bronnen

1. Christa Nieuwboer: Lectoraat Opvoeden voor de Toekomst
2. Wikipedia: Lectoraat
3. Fontys: Lectoraat Opvoeden voor de Toekomst
4. Saxion: Wat is een lectoraat?
5. Vakblad Vraag: Nieuw lectoraat richt op opvoedingswaarden en -dilemma’s
6. Magazine On The Spot: Talentologie
7. De Haagse Hogeschool: Lectoraten
8. LinkedIn: Vanuit het lectoraat Opvoeden voor de Toekomst
9. Hogeschool van Amsterdam: Lectoraten
10. Hogeschool Utrecht: Lectoraten
11. Fontys: Wat is een lectoraat?