Lectoraat Leiderschap in Onderwijs: Professionele Ontwikkeling en Waardengericht Onderwijs

Lectoraten in het onderwijs spelen een cruciale rol bij het bevorderen van professionele ontwikkeling van schoolleiders en het ontwikkelen van kennis op het gebied van leiderschap. In het bijzonder richt het lectoraat Leiderschap in het Onderwijs zich op waardengericht leiderschap, waarbij de waarden centraal staan in het handelen van schoolleiders. Dit artikel bevat een overzicht van de kernprincipes, activiteiten en samenwerkingen van dit lectoraat, en hoe het bijdraagt aan de professionele ontwikkeling van leerkrachten en leidinggevenden in het onderwijs.

Kernprincipes van het Lectoraat Leiderschap in het Onderwijs

Het lectoraat Leiderschap in het Onderwijs, dat onderdeel is van Penta Nova, richt zich op het bevorderen van waardengericht leiderschap. Dit houdt in dat schoolleiders hun waarden centraal stellen bij het nemen van beslissingen en het omgaan met verschillende partijen zoals leerlingen, ouders en leraren. Het lectoraat onderzoekt hoe schoolleiders hun complexe rol als leidinggevende kunnen vervullen en hoe zij kunnen omgaan met botsende waarden binnen hun organisatie.

In het lectoraat worden kennis en ervaring gedeeld met opleidingen en het werkveld. Er wordt praktijkgericht onderzoek gedaan, en de inzichten worden gebruikt om schoolleidersopleidingen en andere opleidingsprogramma’s te verbeteren. De nadruk ligt op het balanceren van de belangen van de schoolorganisatie en het individu, evenals het creëren van een gemeenschappelijke betekenisgeving van waarden.

Onderzoek en Activiteiten

Het lectoraat Leiderschap in het Onderwijs voert onderzoek uit in samenwerking met scholen uit het primair, voortgezet, mbo- en hbo-onderwijs. Vanaf de start van het lectoraat is een buitenkring ingesteld, bestaande uit schoolleiders, bestuurders, onderwijsadviseurs, beleidsmakers en collega-onderzoekers. Deze buitenkring fungeert als klankbord, geeft feedback en helpt bij het verbeteren van het onderzoek.

Het lectoraat participeert verder in extern gefinancierd onderzoek, zoals samenwerking met collega-lectoren van hogeschool Fontys, Windesheim Almere, hogeschool Leiden en hogeschool van Amsterdam. Daarnaast zijn er nauwe samenwerkingen met het schoolleidersregisters po en vo, het NIVOZ, adviesbureau Expertis en Het Greijdanus in Zwolle.

Ontwikkelingsactiviteiten en Communities of Practice

Het lectoraat biedt schoolleiders en bestuurders de kans om deel te nemen aan ontwikkelingsactiviteiten en Communities of Practice (CoP) rond het thema waardengericht leiderschap. Deze communities helpen bij het delen van kennis en ervaringen en helpen bij het opstellen van een kader voor waardengericht leiderschap. De kenniskring, die in september 2018 is gestart, bestaat uit negen leden, waaronder verschillende representanten van de Penta Nova-hogescholen.

Deze activiteiten worden ondersteund door diverse publicaties, waaronder artikelen en boeken, die de inzichten uit het lectoraat beschrijven en delen. Ook wordt er actief deelgenomen aan landelijke discussies en symposia, zoals het Symposium Leading schools as a learning organisation, EAPRIL in november 2023.

Samenwerking en Opleidingsprogramma’s

Het lectoraat is verbonden aan de masteropleiding Educational Leadership (MEL) van Penta Nova en aan de opleidingen Schoolleider Basisbekwaam, Schoolleider Vakbekwaam, Middenmanagement po/vo en herregistratietrajecten. Dit betekent dat inzichten uit het lectoraat worden gebruikt bij het doorontwikkelen van de opleidingen.

Daarnaast biedt het lectoraat ontwikkelingsactiviteiten aan voor schoolleiders, zoals ontwikkelsessies, workshops en seminars. Deze activiteiten helpen bij het verbeteren van de kwaliteit van leidinggevenden en helpen bij het opstellen van een kader voor waardengericht leiderschap.

Publicaties en Producten

Het lectoraat produceert verschillende producten, waaronder artikelen, boeken en podcasts. Er zijn ook diverse publicaties verschenen, waaronder:

• "Stilstaan en doorvragen, een waardengerichte dialoog over zij-instromende leraren" (Herder, H. den & Hoogenkamp, H., 2023)
• "Oog voor elkaar. Op koers met leiderschap in waardengericht werken" (Schenke, W., 2023)
• "Leren leven zonder hoop. Onderwijs voor een ongekende toekomst (deel 1)" (Vrieze, G.J. de, 2023)
• "Woorden, waarden en werkelijkheid. Leidinggeven aan waardengericht werken in scholen" (Andersen, I., Uiterwijk-Luijk, L. & Van der Vloed, K., 2022)

Daarnaast is er een podcast van het lectoraat, waarin lector Wouter Schenke en lectoraatslid Henriëtte Hoogenkamp over waardengericht leiderschap praten. Elke aflevering levert nieuwe inzichten op door het gesprek met een gast, die vanuit de eigen expertise licht werpt op het thema van waardengericht leiderschap.

Impact en Betrokkenheid

Het lectoraat heeft een sterke impact op de professionele ontwikkeling van schoolleiders en andere leidinggevenden in het onderwijs. De inzichten die worden opgedaan worden gedeeld in artikelen, boeken en workshops. Ook wordt er actief deelgenomen aan landelijke discussies en symposia.

De betrokkenheid van het lectoraat wordt ondersteund door verschillende partners, waaronder AVS, MBO-raad, VO-raad, PO-raad, lectoraat Excellence and Innovation in Education, Hogeschool Zeeland; lectoraat Goed leraatschap, goed leiderschap, Fontys Hogescholen; lectoraat Waardengericht leiderschap in het onderwijs, Hogeschool Penta Nova; lectoraat Werken in Onderwijs, Hogeschool Utrecht; lectoraat, Opvoeden en (op)leiden naar duurzaam en democratisch samenleven, Hogeschool NHL; Universiteit Wageningen, Universiteit Utrecht, Universiteit Antwerpen, TIAS; MEL van Penta Nova, Stenden; MLI van HvA, Marnix, Stenden en Fontys Hogescholen; Leiderschapsopleidingen (basis- en vakbekwaam, zij-instroom) van Fontys Hogescholen, Penta Nova, AVS, Vereniging voor Onderwijs Research; European Association for Practitioner Research on Improving Learning.

Conclusie

Het lectoraat Leiderschap in het Onderwijs draagt bij aan de professionele ontwikkeling van schoolleiders en andere leidinggevenden in het onderwijs. Het onderzoekt de rol van waarden in het leiderschap en helpt bij het balanceren van de belangen van de schoolorganisatie en het individu. Door praktijkgericht onderzoek en samenwerking met scholen, opleidingen en andere partners wordt kennis gecreëerd en verspreid. Het lectoraat biedt daarnaast ontwikkelingsactiviteiten aan, waaronder ontwikkelsessies, workshops en Communities of Practice, en produceert diverse publicaties en producten.

Bronnen

1. Platform Leiderschap in Onderwijs
2. Penta Nova - Lectoraat Leiderschap in het onderwijs
3. Lectoraat Leiderschap in het onderwijs - Marnix Academie
4. Wat is een lectoraat?
5. Associate lectoren bij onderwijs en opvoeding
6. Lectoraat Leren en Innoveren
7. Lectoraten bij De Haagse Hogeschool
8. Lectoraat Nieuwe Media in Vorming en Onderwijs