Kosmisch Onderwijs en Opvoeding: Een Visie op Verantwoordelijkheid en Samenhang

Kosmisch onderwijs en opvoeding (KOO) is een belangrijk onderdeel van het Montessorionderwijs en speelt een centrale rol in het ontwikkelen van bewustzijn, verantwoordelijkheid en begrip bij kinderen. Het gaat erom dat kinderen leren dat alles met elkaar samenhangt, dat ze hun rol in het grotere geheel begrijpen en dat ze zich verantwoordelijk voelen voor de wereld om hen heen. Dit artikel bespreekt de kernprincipes van kosmisch onderwijs, de praktijk ervan in de klas, de rol van de leraar en de betekenis van samenwerking en verantwoordelijkheid.

Kernprincipes van Kosmisch Onderwijs

Kosmisch onderwijs is gebaseerd op het idee dat alles met alles samenhangt en dat elk onderdeel van het universum een rol speelt. Het begint bij het grootste geheel, de kosmos, en gaat dan over op kleiner wordende delen. Kinderen leren zo de verbanden tussen dingen te zien en begrijpen dat geen enkele gebeurtenis op zichzelf staat. Door dit inzicht te ontwikkelen, worden kinderen bewuster van hun eigen rol en verantwoordelijkheid in de wereld.

Een van de kernprincipes is het totaliteitsprincipe. Dit betekent dat een onderwerp altijd vanuit het grotere geheel wordt benaderd. Bijvoorbeeld, wanneer het thema 'water' wordt behandeld, dan wordt dit op een brede manier benaderd, passend bij de ontwikkeling van de kinderen. De lessen worden aan de hele groep gegeven, waarna de kinderen de lessen individueel of in groepjes kunnen verwerken. Op deze manier leren kinderen ook andere vaardigheden, zoals het stellen van vragen, opzoeken, samenwerken, het maken van mindmaps, werkstukken, spreekbeurten en presentaties.

Praktijk van Kosmisch Onderwijs in de Klas

In de klas wordt kosmisch onderwijs vaak geïnitieerd met een vertelling. Deze vertelling vormt de basis voor het thema dat in de daaropvolgende weken wordt behandeld. In de les wordt dan gewerkt met materialen, werkjes en andere middelen die de kinderen prikkelen om te ontdekken. De aandachtstafel is een vast onderdeel van de voorbereide omgeving en staat in elke groep. Op de tafel vindt het kind materialen, werkjes, en middelen waardoor het geprikkeld wordt om te ontdekken. De aandachtstafel is altijd afgestemd op de fase van ontwikkeling.

In de onderbouw wordt gewerkt met concrete ervaringen. Kinderen leren door te kijken naar de omgeving, te observeren en te luisteren naar wat zij in de klas praten. De leraar observeert de kinderen tijdens het spelen of bij het lezen van boeken en kiest op basis daarvan een werkje dat gericht is op de interesse van de kinderen. De aandachtstafel wordt hierbij gebruikt om nieuwe werkjes te presenteren en te laten kiezen.

In de middenbouw begint het echte kosmisch onderwijs. Kinderen leren dan dat alles in het universum met elkaar in verband staat. Ze leren de verantwoordelijkheid voor de planeet en de samenleving te dragen. De les wordt dan gegeven op een manier die passend is voor de leeftijd van de kinderen. Taal en rekenen worden hierbij gebruikt als middelen om het onderwijs te begeleiden.

Rol van de Leraar

De leraar speelt een centrale rol in het kosmische onderwijs. Het is niet de bedoeling om les te geven, maar om het kind te opvoeden. De leraar is de brug tussen de omgeving en het kind. Hij of zij zorgt ervoor dat het kind zich bewust wordt van zijn of haar rol in de wereld en helpt bij het ontwikkelen van vaardigheden, houdingen en waarden.

De leraar werkt met materialen die passen bij het thema dat centraal staat. Bijvoorbeeld, bij het thema 'water' worden materialen gebruikt die het kind helpen om de eigenschappen van water te begrijpen. De leraar observeert het werk van het kind en biedt ondersteuning aan waar nodig. De leraar stelt ook voorwerpen en materialen beschikbaar die het kind kunnen helpen bij het ontdekken van nieuwe dingen.

Samenwerking en Verantwoordelijkheid

Kosmisch onderwijs bevordert samenwerking, respect en begrip voor verschillende culturen en opvattingen. Kinderen leren hun omgeving te waarderen, respecteren en hoe daar zorgvuldig mee om te gaan. De opgedane kennis maakt kinderen ook moreel verantwoordelijk om deze kennis in te zetten voor de wereld om hen heen.

In de praktijk leren kinderen dat ze niet alleen hun eigen rol in de wereld hebben, maar ook verantwoordelijk zijn voor de planeet en elkaar. Ze leren dat ze bijdrragen aan een betere wereld, waarin iedereen zijn of haar taak uitvoert. Dit leidt tot een diepere verantwoordelijkheid voor de planeet en elkaar.

De Aandachtstafel en Werkjes

De aandachtstafel is een vast onderdeel van de voorbereide omgeving en staat in elke groep. Op de tafel vindt het kind materialen, werkjes, en middelen waardoor het geprikkeld wordt om te ontdekken. De aandachtstafel is altijd afgestemd op de fase van ontwikkeling.

Werkjes zijn belangrijk in het kosmische onderwijs. Ze worden gebruikt om de kinderen te prikkelen en te leren. De werkjes worden op de aandachtstafel geplaatst, zodat de kinderen ze kunnen kiezen. De leraar introduceert nieuwe werkjes in de kring en geeft ze een plek in de klas. De werkjes kunnen ook in de kosmische kast worden geplaatst, zodat de kinderen ze kunnen ontdekken en leren.

De Rol van Taal en Rekenen

Taal speelt een belangrijke rol in het kosmische onderwijs. Het helpt het kind niet alleen om feiten te begrijpen, maar ook om zich beter uit te drukken over wat ze voelen en denken. Rekenen wordt gebruikt als toepassing bij het kosmische onderwijs. De leraar kijkt naar de doelstelling van het taal- en rekenwerk. Laat kinderen zelf de sommen maken en kijk of het kind het doel bereikt heeft.

Conclusie

Kosmisch onderwijs en opvoeding is een belangrijk onderdeel van het Montessorionderwijs. Het helpt kinderen om bewustzijn, verantwoordelijkheid en begrip te ontwikkelen. Door te leren dat alles met elkaar samenhangt, worden kinderen bewuster van hun rol in de wereld en verantwoordelijkheid voor de planeet en elkaar. De leraar speelt een centrale rol in dit proces, en samenwerking, respect en begrip worden bevorderd. Door de aandachtstafel en werkjes te gebruiken, leren kinderen om te ontdekken en te leren. Taal en rekenen worden hierbij gebruikt als middelen om het onderwijs te begeleiden.

Bronnen

1. Kosmisch Onderwijs - Evms
2. Inleiding tot Montessori - Montessoriwerkjes
3. Kosmisch Onderwijs - Montessori Lindenholt
4. Ons Onderwijs - De Kosmos
5. Vernieuwend Basisonderwijs - Wij-de-wereld
6. Kosmische Opvoeding - Montessorischoolparkrijk
7. Kosmische Opvoeding - Jan Vermeer
8. Kosmische Opvoeding - De Delftsetuin
9. Kosmisch Onderwijs en Opvoeding - Mozon
10. Kosmisch Onderwijs - De Clipper