Lichamelijke opvoeding op Curaçao: uitdagingen, oplossingen en de rol van docenten
juli 7, 2025
De opvoeding van kinderen is een complex proces dat zowel psychologisch als pedagogisch van invloed is op de ontwikkeling van het kind. In het hart van deze opvoedingspraktijk staat het begrip “specifiek opvoeden”, dat wordt geformuleerd door de Nederlandse orthopedagoog Ko Kok. In dit artikel wordt de theorie van Kok nader uitgelegd, met aandacht voor de drie centrale opvoedingsdimensies, de rol van de opvoeder en de praktische toepassing in de opvoedingscontext. De informatie is gebaseerd op de beschikbare bronnen en gegevens uit de bronnen.
Inleiding
Ko Kok is een belangrijke figuur in de orthopedagogiek en heeft een centrale rol gespeeld in het begrip van opvoedingsprocessen. Zijn theorieën over specifiek opvoeden vormen de basis voor het begrijpen van hoe opvoeders hun kinderen kunnen ondersteunen. De opvoedingsdimensies van Kok zijn relatie aangaan en onderhouden, klimaat scheppen en aanpassen, en situatie hanteren. Deze dimensies vormen samen een geheel dat het opvoedingsproces beïnvloedt. In dit artikel wordt nader ingegaan op de theorieën van Kok, de praktische toepassing in de opvoedingscontext, en de rol van de opvoeder in dit proces.
De drie opvoedingsdimensies van Ko Kok
1. Relatie aangaan en onderhouden
De relatie tussen ouder en kind is centraal in het opvoedingsproces. Deze relatie wordt gekenmerkt door de verantwoordelijkheid van de ouder en de afhankelijkheid van het kind. Het is een dynamische relatie die meegroeit met het kind en steeds verrijkt wordt. De relatie lijkt op liefdesrelaties, maar verschilt hierin dat de ouder de opvoedingsplicht heeft. In deze relatie gaat het om sensitiviteit en responsiviteit. Sensitiviteit is dat de opvoeder weet wat er in het kind speelt en zich kan inleven. Responsiviteit is de manier waarop de opvoeder reageert en inspeelt op de signalen van het kind. De opvoederspresentatie is de manier waarop de opvoeder de opvoedingsrelatie gebruikt om optimale ontwikkelingskansen voor het kind te bieden.
2. Klimaat scheppen en aanpassen
Het klimaat in de opvoedingscontext omvat de dagelijkse routines, de fysieke en niet-fysieke omgeving en de materiële en niet-materiële vormgeving. Als het kind zich gelukkig voelt en de kans krijgt zich goed te ontwikkelen, dan is er een goed opvoedingsklimaat. Dit opvoedingsklimaat heeft een open en soepele interactie. Opvoeders nemen hun eigen gezinservaringen mee. De opvoeder moet het klimaat zo aanpassen dat het bij de ontwikkeling van dat specifieke kind past. Dit vereist dat de opvoeder zich bewust is van de beïnvloedende omstandigheden, zoals de culturele context, de normen en waarden, en de positie in de samenleving.
3. Situatie hanteren
Situatie hanteren betekent dat de opvoeder bepaalde situaties zodanig hanteert dat het kind meer ontwikkelingskansen krijgt. Dit omvat het nagaan van de dagelijkse situaties en het bepalen van de juiste manier om hiermee om te gaan. Voorbeeldvragen zijn: waar letten de opvoeders met nadruk op? Voelen zij zich genoodzaakt om hun handelwijze en eigen ritme af te stemmen op dit kind? Hebben zij daar manieren voor ontwikkeld? De opvoeder moet in staat zijn om situaties te bepalen en te hanteren die de ontwikkeling van het kind bevorderen.
De rol van de opvoeder
De opvoeder is het middel voor specifiek opvoeden, door wat hij of zij uitstraalt naar het kind door bijvoorbeeld bepaalde dingen nadrukkelijk wel te doen of juist na te laten. Hierbij wordt de opvoeder beïnvloed door zijn of haar mogelijkheden en beperkingen, normen en waarden, culturele achtergrond, positie in de samenleving en door de eigen persoonlijkheid en wordingsgeschiedenis. Bij het opstellen van een behandelplan moet hier goed rekening mee worden gehouden. Van de opvoeder mag immers verwacht worden dat bepaalde handelingen, oordelen en uitingen aangepast worden, maar dit kan alleen binnen de grenzen van de opvoeder. Anders wordt het handelen van de opvoeder geforceerd en ongeloofwaardig, wat voor het kind erg verwarrend is.
Beïnvloedende omstandigheden
Tijdens de eerste kennismaking moet een beeld worden gevormd van de context van het opvoedingsproces. Opvoeders vertellen welke zaken zij als belastend ervaren voor het opvoedingsproces en welke zaken juist verlichtend werken. De beïnvloedende omstandigheden kunnen variëren van culturele factoren, sociale situaties, tot persoonlijke beperkingen van de opvoeder. Het is belangrijk dat de opvoeder zich bewust is van deze factoren, zodat het opvoedingsproces niet verder wordt belemmerd.
De opvoedingsdimensies in de praktijk
In de praktijk van de opvoedingspraktijk worden de dimensies van Kok vaak toegepast. Bijvoorbeeld:
- Relatie aangaan en onderhouden: De opvoeder moet actief luisteren naar het kind en reageren op de signalen van het kind. Dit vereist een positieve houding en betrokkenheid.
- Klimaat scheppen en aanpassen: De opvoeder moet een veilig en uitnodigend klimaat creëren waarin het kind zich veilig voelt en zich kan ontwikkelen.
- Situatie hanteren: De opvoeder moet in staat zijn om situaties te bepalen en te hanteren die de ontwikkeling van het kind bevorderen.
De invloed van Kok op de orthopedagogiek
Ko Kok heeft een grote bijdrage geleverd aan de orthopedagogiek. Zijn theorieën over specifiek opvoeden vormen een kern in de orthopedagogische visie. De opvoedingsdimensies van Kok zijn een belangrijk hulpmiddel voor opvoeders en pedagogen om het opvoedingsproces beter te begrijpen en te beheersen. Zijn visie op het opvoedingsproces is gebaseerd op de gedachte dat elk kind een unieke opvoedingsbehoefte heeft, die op een specifieke manier moet worden aangepakt.
Samenvatting
Ko Kok’s theorieën over specifiek opvoeden vormen een belangrijk kader voor het begrijpen van het opvoedingsproces. De drie centrale opvoedingsdimensies – relatie aangaan en onderhouden, klimaat scheppen en aanpassen, en situatie hanteren – zijn essentieel voor het vormgeven van het opvoedingsproces. De opvoeder speelt hierin een cruciale rol, waarbij de persoonlijke beïnvloedende factoren en de praktische toepassing van de dimensies belangrijk zijn. De theorieën van Kok bieden een duidelijk beeld van hoe opvoeders hun kinderen kunnen ondersteunen en de ontwikkeling van het kind kunnen bevorderen.
Conclusie
De theorieën van Ko Kok bieden een waardevol kader voor het begrijpen van het opvoedingsproces. De drie opvoedingsdimensies – relatie aangaan en onderhouden, klimaat scheppen en aanpassen, en situatie hanteren – vormen samen een geheel dat het opvoedingsproces beïnvloedt. De opvoeder speelt hierin een cruciale rol, waarbij de persoonlijke beïnvloedende factoren en de praktische toepassing van de dimensies belangrijk zijn. De theorieën van Kok bieden een duidelijk beeld van hoe opvoeders hun kinderen kunnen ondersteunen en de ontwikkeling van het kind kunnen bevorderen. De opvoedingsdimensies zijn essentieel voor het vormgeven van het opvoedingsproces en vormen een belangrijk hulpmiddel voor opvoeders en pedagogen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
