Kerndoelen lichamelijke opvoeding in het voortgezet onderwijs: Aanbevelingen en uitvoering

In het voortgezet onderwijs (vo) speelt lichamelijke opvoeding (LO) een cruciale rol in de ontwikkeling van kinderen. De kerndoelen voor LO vormen de basis voor het opbouwen van een actieve leefstijl en het leren omgaan met bewegingsactiviteiten. In dit artikel worden de kerndoelen, de benodigde uren LO, de bevoegdheden voor leerkrachten, en de actualisatie van de kerndoelen besproken, gebaseerd op de gegevens uit de bronnen.

Inleiding

Lichamelijke opvoeding is een verplicht vak in het voortgezet onderwijs, waarin leerlingen leren om te bewegen, te spelen, en zich te ontspannen. De kerndoelen vormen de basis voor het leren van bewegingsvaardigheden en het leren omgaan met bewegingsactiviteiten. In dit artikel wordt uitgelegd wat de kerndoelen zijn, hoeveel uren LO per week verplicht zijn, en wat de bevoegdheden zijn voor leerkrachten. Ook wordt aandacht besteed aan de actualisatie van de kerndoelen.

Kerndoelen lichamelijke opvoeding in het voortgezet onderwijs

In het voortgezet onderwijs zijn de kerndoelen voor lichamelijke opvoeding geregeld in het Besluit kerndoelen onderbouw VO. Deze kerndoelen zijn van kracht sinds 1 augustus 2006 en zijn opgedeeld in zeven domeinen: Nederlands, Engels, wiskunde, mens en natuur, mens en maatschappij, kunst en cultuur, en bewegen en sport. De kerndoelen zijn globaal geformuleerd, waardoor scholen ruimte hebben om zelf inhoudelijke keuzes te maken in het onderwijsprogramma.

In de onderbouw van het voortgezet onderwijs zijn 58 kerndoelen van kracht. Deze zijn opgedeeld in verschillende domeinen, waaronder bewegen en sport. De kerndoelen zijn bedoeld om leerlingen te leren omgaan met bewegingsactiviteiten, en om hen te leren hoe ze hun bewegingsvaardigheden kunnen verbeteren.

Aantal uren lichamelijke opvoeding in het voortgezet onderwijs

In het voortgezet onderwijs is het aantal uren lichamelijke opvoeding per week vastgesteld. Scholen moeten het vak LO elk leerjaar en gespreid over de weken van het schooljaar aanbieden. Er moet voldoende tijd besteed worden aan LO, zodat aan de inhoudelijk gestelde eisen wordt voldaan. De inspectie heeft voor de lesuren LO in het voortgezet onderwijs een beleidslijn opgesteld die er op neer komt dat gemiddeld wekelijks moet worden aangeboden:

2,5 uur op het vmbo;
2,2 uur op de havo;
2 uur op het vwo.

Deze aantallen zijn gebaseerd op het aantal uren dat per week aan LO wordt besteed, en moeten voldoen aan de kerndoelen en eindtermen.

Bevoegdheden voor leerkrachten in het voortgezet onderwijs

Voor het geven van lichamelijke opvoeding in het voortgezet onderwijs zijn bepaalde bevoegdheden vereist. Een leerkracht is bevoegd om les te geven in het vak lichamelijke opvoeding (LO) na het verkrijgen van een getuigschrift LO (hbo). Met dit getuigschrift wordt een eerstegraads bevoegdheid verkregen waarmee LO kan worden gegeven in alle vormen van onderwijs. Daarnaast is een verklaring omtrent gedrag vereist.

In het voortgezet onderwijs is een leerkracht ook bevoegd bij het in bezit zijn van:

Akte J. Dit getuigschrift geeft bevoegdheid voor het geven van lichamelijke opvoeding in het basisonderwijs, speciaal onderwijs en vmbo (het tweedegraads gebied);
MO-P akte. De akte MO-P heeft dezelfde status als het huidige getuigschrift/diploma ALO. Hiermee is de MO-P akte een bachelor opleiding en geen master.

Actualisatie van de kerndoelen

De kerndoelen voor het voortgezet onderwijs worden aangepast. Sinds 2006 zijn de meeste onderwijsdoelen hetzelfde gebleven, maar er is behoefte aan aanpassing. Dit komt doordat de kerndoelen niet duidelijk genoeg zijn. Door dit duidelijker te maken kan er op school beter les gegeven worden. De kerndoelen voor het basisonderwijs, speciaal (basis)onderwijs en de onderbouw van het voortgezet (speciaal) onderwijs zijn uit 2006. Deze moeten dus vernieuwd worden.

Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) past de kerndoelen Nederlands en rekenen-wiskunde aan. Dit doet SLO samen met leraren, experts, wetenschappers en andere organisaties. De eerste conceptkerndoelen zijn klaar en zijn in april 2025 aangeboden aan de Tweede Kamer. Dit zijn de kerndoelen voor de leergebieden Nederlands en rekenen en wiskunde. De doelen zijn nog ‘conceptkerndoelen’ totdat ze in de wet zijn opgenomen. Dit zal naar verwachting per 1 augustus 2026 gebeuren.

Onderwijsprogramma en eindtermen

In het voortgezet onderwijs wordt het onderwijsprogramma bepaald door de kerndoelen en eindtermen. Voor het verplichte vak bewegingsonderwijs zijn de kerndoelen uitgewerkt in globale kerndoelen, die beschrijven wat leerlingen wettelijk aangeboden moeten krijgen in het speciaal onderwijs (so), voortgezet speciaal onderwijs (vso), primair onderwijs (po), onderbouw van het voortgezet onderwijs (vo) en praktijkonderwijs (pro). De doelen van het verplichte vak en de keuzevakken in bovenbouw vo zijn uitgewerkt in eindtermen en worden afgesloten met een schoolexamen.

In de bovenbouw van het voortgezet onderwijs moeten alle leerlingen voldoen aan de eindtermen. De eindtermen worden vertaald in een programma van toetsing en afsluiting (PTA), die elk jaar voor 1 oktober moet worden vastgesteld en gepubliceerd. Voor vmbo zijn dat de eindtermen voor LO1 in het gemeenschappelijk deel. Leerlingen kunnen ook het keuzevak LO2 kiezen op vmbo-tl/gl, met een omvang van 200 lessen van 50 minuten.

Samenleving en gezondheid

In het voortgezet onderwijs ligt het accent ook op het leren van regelende rollen zoals scheidsrechter, organisator, spelleider en lesgever en in de theorie over bewegen, gezondheid en samenleving. De eindtermen in het vo omvatten:

LO bovenbouw vmbo
LO bovenbouw havo/vwo
LO2 bovenbouw vmbo-gl/tl
BSM bovenbouw havo en BSM bovenbouw vwo

Deze eindtermen zijn bedoeld om leerlingen te leren omgaan met de theorie over bewegen, gezondheid en samenleving.

Conclusie

In het voortgezet onderwijs is lichamelijke opvoeding een belangrijk onderdeel van het onderwijs. De kerndoelen vormen de basis voor het opbouwen van een actieve leefstijl en het leren omgaan met bewegingsactiviteiten. Het aantal uren LO per week is vastgesteld, en de bevoegdheden voor leerkrachten zijn geregeld. De kerndoelen worden aangepast, en het onderwijsprogramma wordt bepaald door de kerndoelen en eindtermen. In het voortgezet onderwijs ligt het accent ook op het leren van regelende rollen en in de theorie over bewegen, gezondheid en samenleving.