Kerndoelen voor lichamelijke opvoeding in het voortgezet onderwijs

In het voortgezet onderwijs (vo) is lichamelijke opvoeding (LO) een essentieel onderdeel van het curriculum, dat gericht is op het ontwikkelen van lichamelijke vaardigheden, het leren omgaan met bewegingsactiviteiten en het bevorderen van een actieve leefstijl. De kerndoelen voor LO in het vo zijn geregeld in wetgeving en richtlijnen, waardoor scholen duidelijkheid krijgen over de eisen die aan leerlingen worden gesteld. Deze kerndoelen zijn opgebouwd in verschillende fasen, afhankelijk van het niveau van het onderwijs (vmbo, havo, vwo) en de onderbouw of bovenbouw. In dit artikel worden de kernaspecten van de kerndoelen voor LO in het voortgezet onderwijs uitgebreid besproken, met aandacht voor de wetgeving, de eindtermen, en de praktijk van het leren bewegen.

Kerndoelen voor LO in het voortgezet onderwijs

De kerndoelen voor lichamelijke opvoeding in het voortgezet onderwijs zijn geregeld in de kerndoelen onderbouw vo, die in 2006 zijn opgesteld. Deze kerndoelen zijn van toepassing op de onderbouw van het vo, dat wil zeggen groep 7 en 8 van het primair onderwijs en de eerste jaren van het vo. Voor de onderbouw vo zijn kerndoelen 53 tot 58 opgesteld, die centraal staan in het leerplan. Deze kerndoelen zijn uitgewerkt in tussendoelen en het Kompas bewegingsonderwijs, die als referentiekader dienen voor het niveau van het vak en de programmaontwikkeling.

De kerndoelen voor LO in de onderbouw van het vo zijn gericht op het leren bewegen in een brede context, inclusief het leren omgaan met bewegingsactiviteiten, het leren samenwerken en het leren regelen van bewegingsactiviteiten. Deze kerndoelen vormen de basis voor de eindtermen in de bovenbouw van het vo, waarin leerlingen moeten voldoen aan specifieke eindtermen, die centraal staan in het examenprogramma.

Kerndoelen in de onderbouw van het vo

In de onderbouw van het vo staan de kerndoelen centraal, die gericht zijn op het leren bewegen, het leren samenwerken met anderen en het leren regelen van bewegingsactiviteiten. Deze kerndoelen zijn opgesteld in samenwerking met vakexperts en leraars, en zijn gericht op het realiseren van de kernvaardigheden die nodig zijn voor een actieve leefstijl.

De kerndoelen 53 tot 58 in de onderbouw van het vo zijn als volgt:

• Kerndoel 53: Leerlingen leren op een verantwoorde manier deelnemen aan de omringende bewegingscultuur en leren de hoofdbeginselen van de belangrijkste bewegings- en spelvormen ervaren en uitvoeren.
• Kerndoel 54: Leerlingen leren samen met anderen op een respectvolle manier aan bewegingsactiviteiten deelnemen, afspraken maken over het reguleren daarvan, de eigen bewegingsmogelijkheden inschatten en daarmee bij activiteiten rekening houden.
• Kerndoel 55: Leerlingen leren bewegen in een brede context, waaronder het spelen op het schoolplein, bewegend leren en sportdagen.
• Kerndoel 56: Leerlingen leren deel te nemen aan bewegingsactiviteiten, met aandacht voor de kwaliteit van het bewegen en het leren omgaan met verschillende bewegingsvormen.
• Kerndoel 57: Leerlingen leren samen met anderen op een respectvolle manier aan bewegingsactiviteiten deelnemen, afspraken maken over het reguleren daarvan, de eigen bewegingsmogelijkheden inschatten en daarmee bij activiteiten rekening houden.
• Kerndoel 58: Leerlingen leren op een verantwoorde manier deelnemen aan de omringende bewegingscultuur en leren de hoofdbeginselen van de belangrijkste bewegings- en spelvormen ervaren en uitvoeren.

Deze kerndoelen vormen de basis voor de eindtermen in de bovenbouw van het vo, waarin leerlingen moeten voldoen aan specifieke eindtermen, die centraal staan in het examenprogramma.

Eindtermen voor LO in de bovenbouw van het vo

In de bovenbouw van het vo, dat wil zeggen de laatste jaren van het vo, worden leerlingen aangemoedigd om keuzevakken te kiezen, waaronder LO2 (voor vmbo) en BSM (Bewegen, Sport en Maatschappij) voor havo en vwo. Deze keuzevakken zijn gericht op het verdiepen in de theorie over bewegen, gezondheid en samenleving, evenals het leren van regelende rollen zoals scheidsrechter, organisator, spelleider en lesgever.

Eindtermen voor LO in de bovenbouw van het vo

De eindtermen voor LO in de bovenbouw van het vo zijn opgesteld in samenwerking met vakexperts en leraars, en zijn gericht op het realiseren van de kernvaardigheden die nodig zijn voor een actieve leefstijl en het leren omgaan met verschillende bewegingsvormen.

De eindtermen voor LO in de bovenbouw van het vo zijn als volgt:

• LO bovenbouw vmbo: Leerlingen leren deel te nemen aan bewegingsactiviteiten, met aandacht voor de kwaliteit van het bewegen en het leren omgaan met verschillende bewegingsvormen.
• LO bovenbouw havo/vwo: Leerlingen leren deel te nemen aan bewegingsactiviteiten, met aandacht voor de kwaliteit van het bewegen en het leren omgaan met verschillende bewegingsvormen.
• LO2 bovenbouw vmbo-gl/tl: Leerlingen leren deel te nemen aan bewegingsactiviteiten, met aandacht voor de kwaliteit van het bewegen en het leren omgaan met verschillende bewegingsvormen.
• BSM bovenbouw havo: Leerlingen leren deel te nemen aan bewegingsactiviteiten, met aandacht voor de kwaliteit van het bewegen en het leren omgaan met verschillende bewegingsvormen.
• BSM bovenbouw vwo: Leerlingen leren deel te nemen aan bewegingsactiviteiten, met aandacht voor de kwaliteit van het bewegen en het leren omgaan met verschillende bewegingsvormen.

Deze eindtermen vormen de basis voor de examens in de bovenbouw van het vo, waarin leerlingen moeten voldoen aan specifieke eindtermen, die centraal staan in het examenprogramma.

Uren LO in het voortgezet onderwijs

In het voortgezet onderwijs (vo) is lichamelijke opvoeding (LO) een verplicht vak, dat is opgenomen in het curriculum van de scholen. De hoeveelheid uren LO per week varieert afhankelijk van het niveau van het onderwijs (vmbo, havo, vwo) en de onderbouw of bovenbouw.

Aantal uren LO per week

De reperatiewet, die in 2024 is aangenomen, brengt duidelijkheid over de urennormen voor LO in het vo. De wet stelt duidelijke landelijke urennormen vast voor lichamelijke opvoeding per schoolsoort, namelijk:

• vmbo: minimaal 333 klokuren
• havo: minimaal 360 klokuren
• vwo: minimaal 400 klokuren

Deze nieuwe urennormen vervangen de vorige algemene richtlijn die teruggreep tot de situatie van 1 augustus 2005, en geven scholen nu de nodige duidelijkheid waaraan te voldoen.

Rekenmodule uren LO in het vo

Voor het bepalen van de uren LO in het vo wordt een rekenmodule gebruikt, die rekening houdt met 40 lesweken per jaar. Deze rekenmodule is beschikbaar via de downloads voor leden van de KVLO.

Bevoegdheden voor LO in het voortgezet onderwijs

In het voortgezet onderwijs is een leerkracht bevoegd om LO te geven, mits hij of zij over de juiste bevoegdheden beschikt. De bevoegdheden zijn geregeld in wetgeving en richtlijnen, en variëren afhankelijk van het niveau van het onderwijs (vmbo, havo, vwo) en de onderbouw of bovenbouw.

Bevoegdheden voor LO in het vo

De bevoegdheden voor LO in het vo zijn als volgt:

• Akte J: Dit getuigschrift geeft bevoegdheid voor het geven van lichamelijke opvoeding in het basisonderwijs, speciaal onderwiets en vmbo (het tweedegraads gebied).
• MO-P akte: De akte MO-P heeft dezelfde status als het huidige getuigschrift/diploma ALO. Hiermee is de MO-P akte een bachelor opleiding en geen master. Dat met dit diploma een eerstegraads bevoegdheid wordt verkregen, is niet van invloed op de bijbehorende titel.
• Getuigschrift LO (hbo): Een leerkracht is volgens de wetgeving bevoegd om les te geven in het vak bewegingsonderwijs/lichamelijke opvoeding (LO) na het verkrijgen van een getuigschrift LO (hbo). Uit dit getuigschrift blijkt dat voldaan is aan de bekwaamheidseisen. Ook moet de leerkracht in het bezit zijn van een verklaring omtrent gedrag.

Samenvatting

De kerndoelen voor lichamelijke opvoeding in het voortgezet onderwijs vormen de basis voor een actieve leefstijl en het leren omgaan met verschillende bewegingsvormen. Deze kerndoelen zijn opgesteld in samenwerking met vakexperts en leraars, en zijn gericht op het realiseren van de kernvaardigheden die nodig zijn voor een actieve leefstijl. De eindtermen in de bovenbouw van het vo zijn gericht op het verdiepen in de theorie over bewegen, gezondheid en samenleving, evenals het leren van regelende rollen zoals scheidsrechter, organisator, spelleider en lesgever. De urennormen voor LO in het vo zijn vastgesteld in de reperatiewet, die in 2024 is aangenomen. De bevoegdheden voor LO in het vo zijn geregeld in wetgeving en richtlijnen, en variëren afhankelijk van het niveau van het onderwijs (vmbo, havo, vwo) en de onderbouw of bovenbouw.

Conclusie

Lichamelijke opvoeding is een essentieel onderdeel van het curriculum in het voortgezet onderwijs, gericht op het ontwikkelen van lichamelijke vaardigheden, het leren omgaan met bewegingsactiviteiten en het bevorderen van een actieve leefstijl. De kerndoelen en eindtermen voor LO in het vo zijn opgesteld in samenwerking met vakexperts en leraars, en zijn gericht op het realiseren van de kernvaardigheden die nodig zijn voor een actieve leefstijl. De urennormen voor LO in het vo zijn vastgesteld in de reperatiewet, die in 2024 is aangenomen. De bevoegdheden voor LO in het vo zijn geregeld in wetgeving en richtlijnen, en variëren afhankelijk van het niveau van het onderwijs (vmbo, havo, vwo) en de onderbouw of bovenbouw.

Bronnen

1. Kernwoorden en kerndoelen voor bewegingsonderwijs
2. Bewegingsonderwijs en kerndoelen
3. Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs
4. Kerndoelen en eindtermen voor LO
5. Bevoegdheden voor LO in het vo
6. Aantal uren LO in het vo
7. Reparatiewet en urennormen LO