Ouders en het alcoholgebruik van jongeren: invloed, risico’s en preventie

De invloed van ouders op het alcoholgebruik van jongeren is van groot belang. Onderzoek toont aan dat het gedrag, de opvoedstijl en de houding van ouders veel invloed hebben op het gedrag van hun kinderen. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de rol van ouders bij het voorkomen van alcoholgebruik onder jongeren, de risico’s van vroeg alcoholgebruik en de belangrijkste preventiemaatregelen.

Invloed van ouders op het alcoholgebruik van jongeren

De opvoedstijl van ouders speelt een cruciale rol in het alcoholgebruik van jongeren. Er zijn verschillende opvoedstijlen, waaronder de autoritaire, autoritatieve, permissieve en verwaarlozende opvoedstijl. Onderzoek wijst uit dat jongeren minder alcohol drinken als hun ouders tijd nemen om in gesprek te gaan met hun kind en afspraken met hen maken over alcohol. Een autoritatieve opvoedstijl, waarin er veel emotionele steun is, grenzen worden gesteld en er open communicatie is, helpt om overmatig alcoholgebruik te voorkomen.

Daarnaast is het gedrag van ouders een belangrijke factor. Kinderen waarvan de ouders alcohol drinken, beginnen vaker op jongere leeftijd met drinken of binge drinken (het drinken van vijf of meer drankjes bij één gelegenheid) en hebben een groter risico op het ontwikkelen van een alcoholverslaving op latere leeftijd. Ook het zien van ouders die alcohol drinken speelt een rol in het alcoholgebruik van jongeren.

Risico’s van vroeg alcoholgebruik

Alcohol is schadelijk voor jongeren onder de achttien jaar. De hersenen van jongeren zijn nog niet volgroeid, wat invloed heeft op karakter, gedrag, leren en geheugen. Vroeg alcoholgebruik vergroot de kans op verslaving op latere leeftijd. Bovendien lopen jongeren die alcohol drinken vaker risico op onveilige seks, agressie en ongelukken. Ook kan het langzamer worden reactievermogen het gevolg zijn, wat het risico op een ongeluk verhoogt.

Bij jongeren die veel alcohol drinken, is er ook sprake van een hoger risico op alcoholintoxicatie, ook wel ‘comazuipen’ genoemd. Dit kan gevaarlijk zijn en ernstige gevolgen hebben voor de verdere ontwikkeling van de hersenen.

Onderzoek naar het alcoholgebruik van jongeren

In 2023 gaf ruim één op de vijf (22,0%) 12- tot 16-jarige leerlingen in het voortgezet onderwijs aan in de laatste maand alcohol te hebben gedronken. Dat is een stijging ten opzichte van 20 jaar geleden, toen nog 57,1% van de jongeren aangaf in de laatste maand alcohol te hebben gedronken. Dit suggereert dat het alcoholgebruik onder jongeren niet is afgenomen, maar juist is toegenomen.

Bij sommige groepen jongeren is het risico op problematisch alcoholgebruik groter, zoals kinderen van ouders met psychische problemen of een verslaving. Ook zijn jongeren uit welvarende gezinnen gemiddeld vaker gaan drinken dan jongeren uit gezinnen die het minder breed hebben. Bovendien drinken jongeren uit eenoudergezinnen vaker alcohol, ook meer dan tien glazen alcohol op een weekenddag.

Rol van vrienden en sociale omgeving

De invloed van vrienden op het alcoholgebruik van jongeren neemt toe naarmate kinderen ouder worden. Als kinderen tijdens hun puberteit vrienden krijgen die veel drinken, is de kans groot dat de kinderen zelf ook mee gaan drinken. Ook de sociale omgeving, zoals de school en het uitgaansleven, speelt een rol bij het alcoholgebruik van jongeren.

Preventie en maatregelen

Om het alcoholgebruik onder jongeren te beperken, zijn er verschillende preventiemaatregelen en strategieën. Een van de belangrijkste is het stellen van duidelijke regels en afspraken over alcoholgebruik. Ouders kunnen hun kinderen helpen door te zorgen dat ze weten dat het niet mag om te gaan met alcohol tot ze achttien zijn. Daarnaast is het belangrijk om het goede voorbeeld te geven en met mate te drinken.

Een andere belangrijke maatregel is het monitoren van het gedrag van het kind. Ouders kunnen dit doen door zicht te houden op de activiteiten van hun kind, zoals met wie ze omgaan, hoe ze het op school doen en hoe ze zich thuis gedragen. Goede monitoring is een beschermende factor voor alcoholgebruik van adolescenten.

Onderwijs en preventieprogramma’s

Het onderwieterprogramma Helder op School is een voorbeeld van een preventieprogramma dat gericht is op middelengebruik. Naast voorlichting aan leerlingen is er aandacht voor een goed schoolbeleid, signaleren en het betrekken van ouders. Ook zijn er campagnes zoals NIX18, die gericht zijn op het voorkomen van roken en drinken tot de leeftijd van achttien jaar.

De OKO-aanpak is een preventieaanpak die door gemeenten ingezet kan worden voor het creëren van een gezonde, veilige en kansrijke omgeving. Ouders worden als stakeholder betrokken bij de beleidscyclus. Daarnaast zijn er ook podcasts en e-magazines die gericht zijn op de omgang met alcohol en drugs.

Conclusie

De invloed van ouders op het alcoholgebruik van jongeren is van groot belang. Ouders kunnen veel invloed hebben op het gedrag van hun kinderen, zowel positief als negatief. Het is belangrijk om duidelijke regels te stellen, open communicatie te houden en het goede voorbeeld te geven. Bovendien is het belangrijk om te weten dat vroeg alcoholgebruik ernstige gevolgen kan hebben voor de ontwikkeling van de hersenen. Door preventie en maatregelen te nemen, kan het alcoholgebruik onder jongeren worden beperkt en kan worden voorkomen dat er later problemen ontstaan.

Bronnen

1. https://www.trimbos.nl/kennis/alcohol/alcohol-en-jongeren/
2. https://www.trimbos.nl/kennis/alcohol/alcohol-en-jongeren/alcohol-en-opvoeding/
3. https://novadic-kentron.nl/hulp-en-advies/uw-kind-en-alcohol-tips-voor-ouders/
4. https://www.helderopvoeden.nl/alcohol/meer-kans-op-problemen-met-alcoholgebruik-dit-speelt-mee
5. https://www.alcoholinfo.nl/alcohol/meer-kans-op-problemen-met-alcoholgebruik-dit-speelt-mee/
6. https://allesoverdrinken.nl/themas/de-echte-feiten/liever-thuis-dan-uit-alcohol-jongeren-en-opvoeden
7. https://www.nji.nl/middelenmisbruik-en-verslaving/opvoeding