Kinderen die zichzelf moeten opvoeden: Wat ouders moeten weten
juli 7, 2025
De jaren tussen de 12 en 25 jaar vormen een cruciale periode in de seksuele ontwikkeling van jongeren. Tijdens deze jaren leren jongeren hun lichaam en hun seksualiteit beter kennen, maar ook hun verantwoordelijkheid en grenzen. Het onderzoek Seks onder je 25e is het grootste landelijke onderzoek naar seks en relaties onder jongeren vanaf 12 tot 25 jaar. In dit artikel wordt aandacht besteed aan de seksuele ontwikkeling, het gebruik van anticonceptie, de invloed van sociale media en de rol van seksuele opvoeding in de jeugd. De cijfers en inzichten uit het onderzoek vormen de basis voor dit artikel, dat gericht is op ouders, onderwijsprofessionals en zorgverleners.
Seksuele ontwikkeling en seksueel gedrag
De seksuele ontwikkeling van jongeren begint meestal in de jaren van de basisschool. Volgens het HBSC-onderzoek uit 2021 zijn 66 procent van de leerlingen in groep 8 van het basisonderwijs en 75 procent van de scholieren in het voortgezet onderwijs ooit verliefd geweest. Van de basisschoolleerlingen zegt 1,5 procent te vallen op iemand van hetzelfde geslacht. Onder leerlingen in het voortgezet onderwijs gaat het om 2,5 procent. Circa 10 procent van de jongens en meisjes op het voortgezet onderwijs zegt weleens seksuele gemeenschap te hebben gehad. Tussen 2001 en 2021 blijkt sprake te zijn van een dalende trend in het aantal scholieren dat seksuele gemeenschap heeft gehad. In 2001 ging het om 16 procent van de scholieren. In 2021 is dit gedaald naar 10 procent.
De gemiddelde leeftijd waarop jongeren hun eerste seksuele ervaring hebben, is gestegen. Met 18,7 jaar heeft de helft van de jongeren vaginale seks gehad. In 2017 was dat 18 jaar en in 2012 17 jaar. Dit blijkt uit het onderzoek Seks onder je 25e 2023. Ook de seksuele voorkeuren van jongeren veranderen. Een op de vijf jongeren gebruikt geen anticonceptie, wat een stijging is ten opzichte van 2017. Het gebruik van de pil is afgenomen, terwijl het aantal jongeren dat een spiraaltje gebruikt, toeneemt. Het aantal jongeren dat een condoom gebruikt is ook afgenomen. Mogelijk hebben jongeren meer seks met losse partners, waarbij vertrouwen een rol speelt.
Seksuele diversiteit en acceptatie
De seksuele diversiteit onder jongeren neemt toe. De meeste jongeren tussen de 19 en 25 jaar zeggen dat seks voor hen belangrijk is. Rond het 21ste jaar is bijna iedereen weleens seksueel opgewonden geweest. Ook hebben bijna alle jongeren op deze leeftijd weleens zin in seks met een partner. Sommige mensen hebben afwijkende behoeften of verlangens, zoals sadomasochistische verlangens en gedragingen, die het meeste voor komen.
De acceptatie van seksuele diversiteit neemt toe. In 2012 keurde de helft van de jongens (52%) en een kwart van de meiden (26%) het af als twee jongens elkaar zoenen op straat, in 2023 is dat afgenomen naar een kwart van de jongens (24%) en een op de elf meiden (9%). Naast deze positieve bevindingen zien we op andere vlakken een zorgelijker beeld. Zo ervaast driekwart van de meiden pijn bij de eerste keer vaginale seks, komen meiden veel minder vaak klaar dan jongens, neemt het anticonceptie- en condoomgebruik af en neemt het aantal jongeren dat aangeeft seksueel grensoverschrijdend gedrag mee te maken toe.
Seksuele opvoeding en het onderwijs
Het onderwijs speelt een cruciale rol in de seksuele opvoeding van jongeren. Volgens het onderzoek Seks onder je 25e geven jongeren hun seksleven gemiddeld een 7 en zijn ze positief over hoe zij seks beleven. Acht op de tien jongeren genieten erg van seks en negen op de tien jongeren voelen zich fijn tijdens seks met hun laatste sekspartner. Ook staan steeds meer jongeren positief tegenover zichtbaarheid van homoseksualiteit.
Echter, de seksuele opvoeding op school krijgt niet altijd de juiste aandacht. Jongeren beoordelen de informatie over seksuele vorming met een 5,6, wat suggereert dat er nog veel verbetering mogelijk is. Het is belangrijk dat seksuele opvoeding niet op slechts één moment wordt gegeven, maar een doorlopende lijn vormt. Als je bijvoorbeeld op je 14e informatie krijgt die je pas op je 18e nodig gaat hebben, blijft het niet hangen. Daarnaast moet er meer focus komen op communicatie tussen partners. Tot slot: geef ook vooral mee dat het ‘vallen en opstaan’ is, daar is niks mis mee.
Invloed van sociale media
De invloed van sociale media op de seksuele opvoeding is aanzienlijk. Jongeren halen hun informatie vooral via Google, maar ook via TikTok. Ze volgen accounts die informatie geven die diverser is dan wat ze op de middelbare school hebben geleerd. Dit is positief, maar social media zorgen er ook voor dat je een droombeeld krijgt hoe het zou moeten zijn. Hoe een aantrekkelijke vrouw eruit moet zien, of door video’s op pornowebsites. Terwijl dat niet is hoe het echt is.
De invloed van sociale media op het gedrag van jongeren is ook zichtbaar. Ze hebben minder vaak hun eerste keer seks binnen een relatie. Deze verschuiving zien we ook terug in de laatste persoon met wie jongeren seks hadden: dit zijn vaker onenightstands en losse partners, en minder vaak een vaste partner. Vooral meiden lijken een andere kijk te hebben op seks zonder verliefdheid. Bijna tweederde van de meiden vindt het oké als twee mensen seks hebben zonder verliefd te zijn. In 2012 en 2017 was dit respectievelijk 26% en 47%. Deze ontwikkeling kent twee kanten. Enerzijds kunnen jongeren zich vrijer voelen om de relatievorm te kiezen die bij hen past. Anderzijds kent een vaste relatie ook haar voordelen, doordat jongeren meer uitwisselen over wat hun wensen en grenzen zijn.
Seksuele grensoverschrijding en veiligheid
Het aantal jongeren dat aangeeft dat ze ooit seksuele grensoverschrijding hebben meegemaakt, is gestegen. Vier procent van de jongens en 20 procent van de meiden geeft aan weleens gedwongen te zijn tot seksuele handelingen die zij niet wilden. In 2017 was dat nog respectievelijk 2% en 12%. Ruim de helft van de meiden (54%) en een op vier jongens (23%) hebben te maken gehad met fysieke seksuele grensoverschrijding: van ongewenste aanrakingen tot allerlei vormen van seks tegen de wil. In 2017 was dit respectievelijk 48% en 18%. Dit terwijl de meeste jongeren (94%) aangeven dat ze altijd zeker weten dat de ander ook seks wil. Tien procent van de jongeren geeft aan dat ze dit niet altijd checken. Meestal geven ze hiervoor als reden dat ze dit wel weten zonder dit te checken.
Conclusie
De seksuele ontwikkeling van jongeren is een complexe en belangrijke fase in hun leven. Het onderzoek Seks onder je 25e laat zien dat jongeren steeds later aan seks beginnen, meer diversiteit accepteren en een positieve houding hebben ten opzichte van seksuele diversiteit. Het gebruik van anticonceptie neemt af, wat zorgen oproept. De invloed van sociale media is groot, en het onderwijs heeft nog veel aan te vullen in de seksuele opvoeding. Het is belangrijk dat jongeren goed worden voorzien van informatie en dat er aandacht is voor veiligheid en gezondheid. De rol van ouders, onderwijsprofessionals en zorgverleners is hierbij cruciaal.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
