Japanse cultuur en opvoeding: Wat we kunnen leren van de Japanners

De Japanse cultuur is rijk aan tradities, waarden en opvoedingsstrategieën die de basis vormen van een gezonde, gecultiveerde en harmonieuze samenleving. Voor ouders, onderwijzers en zorgenden in het westen is het van groot belang om te leren hoe deze cultuur werkt en welke lessen we daaruit kunnen trekken. In dit artikel bespreiden we de kernwaarden van de Japanse opvoeding, inclusief respect, zelfbeheersing, groepsharmonie en het belang van familie en gezamenlijke activiteiten. De bronnen tonen aan dat de Japanse aanpak van opvoeding en gezondheid een unieke combinatie is van traditionele waarden en moderne benaderingen, die ook in het westen relevant zijn.

Kernwaarden van de Japanse cultuur

De Japanse cultuur is gekenmerkt door vier belangrijke waarden: respect, bewustzijn, discipline en dankbaarheid. Deze waarden worden al vanaf jonge leeftijd aan kinderen geleerd en vormen de basis van hun gedragsnormen en sociale omgang. In Japan wordt er veel aandacht besteed aan het respect voor anderen, het leren omgaan met conflicten zonder in te grijpen, en het leren om te kijken naar de gevolgen van eigen acties op anderen. Deze waarden worden vaak geïntegreerd in het dagelijks leven en de opvoedingsstrategieën.

Een van de belangrijkste aspecten van de Japanse cultuur is het bewustzijn van kleine dingen. Dit wordt bijvoorbeeld geïllustreerd door de Japanse tradities zoals “hanami” (het kijken naar bloemen) en “tsukimi” (het kijken naar de maan), die het belang van het waarnemen van de natuur en het genieten van het moment benadrukken. Dit soort tradities helpt kinderen om bewuster te worden in hun omgang met de wereld en hun eigen gevoelens.

Opvoedingsstrategieën in Japan

Een van de meest opvallende kenmerken van de Japanse opvoeding is het gebruik van de strategie “mimamoru”, wat letterlijk “leneren door te kijken” betekent. Hierbij blijven leraren afzijdig van conflicten tussen kinderen, zelfs bij jonge leeftijd, en proberen ze alleen te laten leren van hun eigen ervaringen. Dit stelt kinderen in staat om zelfstandig te leren omgaan met problemen, zonder directe hulp van volwassenen.

Deze strategie wordt vaak toegepast in de klas, waar leerkrachten ervaring opdoen door filmpjes te bekijken van conflicten en te bespreken hoe deze konden worden aangepakt. De nadruk ligt op het leren van het probleem en het ontwikkelen van empathie, in plaats van op het straffen of bevelen geven.

Respect en medeleven

Een ander belangrijk onderdeel van de Japanse opvoeding is het leren van respect en medeleven. Kinderen worden geleerd om hun acties te overdenken en te begrijpen hoe deze de gevoelens van anderen beïnvloeden. Dit is een van de kernwaarden van de Japanse cultuur, waarbij groepsharmonie centraal staat. In plaats van dat ouders hun kinderen bevelen geven, leren ze hen om rekening te houden met anderen.

De Japanse moeder speelt hierbij een cruciale rol. Ze is vaak het centrale figuur in het gezin en helpt haar kinderen om zich te gedragen en te leren omgaan met anderen. De band tussen moeder en kind is zeer hecht en wordt vaak beschouwd als een vorm van bescherming en ondersteuning. Dit is ook het geval in de Japanse tradities, waarin de moeder een centrale rol speelt in het opvoeden en het ondersteunen van de kinderen.

Familie en gezamenlijke activiteiten

De Japanners hechten veel waarde aan het gezin en de banden tussen de generaties. De relatie tussen ouders en kinderen is vaak empathisch en teder, en de oudere generatie wordt als volwassenen behandeld. Dit leidt tot een sterke band tussen ouders en kinderen, die vaak jarenlang aanhoudt. Bovendien worden de ouders vaak gezien als de belangrijkste bron van ondersteuning en begeleiding voor hun kinderen.

Een belangrijk onderdeel van de Japanse opvoeding is het eten met de familie. Dit is niet alleen een manier om gezamenlijk te eten, maar ook een gelegenheid om te praten en te leren omgaan met sociale situaties. De band tussen familieleden wordt hierdoor versterkt, en kinderen leren omgaan met verschillende sociale contexten.

Discipline en zelfbeheersing

De Japanse opvoeding legt veel nadruk op discipline en zelfbeheersing. Kinderen worden geleerd om zich te gedragen en hun gedrag te beheersen, zelfs in moeilijke situaties. Dit wordt vaak bereikt door het leren van regels en normen, en het aanbieden van voorbeelden van gedrag dat gewenst is.

De Japanse cultuur bevat ook veel rituelen die gericht zijn op het leren van respect, zoals het bezoeken van ouders of grootouders op specifieke dagen. Deze tradities helpen kinderen om hun waarden en normen te ontwikkelen, en helpen hen om zich te gedragen als onderdeel van een grotere samenleving.

Samenwerking en groepsharmonie

Een van de belangrijkste aspecten van de Japanse opvoeding is het leren van samenwerking en groepsharmonie. Kinderen worden aangemoedigd om samen te werken en hun eigen kracht te delen met anderen. Dit helpt hen om empathie en verantwoordelijkheid te ontwikkelen, en maakt hen klaar voor de samenleving.

Deze opvattingen worden vaak geïntegreerd in de schoolcultuur, waarin kinderen worden aangemoedigd om hun eigen kracht te delen met anderen en omgaan met conflicten op een constructieve manier. Dit leidt tot een sterke groepsharmonie, waarin iedereen zijn of haar rol heeft en bijdraagt aan het geheel.

Onderscheid met westers onderwijs

In vergelijking met het Westen is de Japanse opvoeding gericht op het leren van verantwoordelijkheid, zelfbeheersing en groepsharmonie. In het Westen is het vaak meer gericht op individuele autonomie en het leren van eigen kracht. Hoewel beide benaderingen hun voordelen hebben, is de Japanse aanpak van opvoeding en gezondheid een unieke combinatie van traditionele waarden en moderne benaderingen, die ook in het Westen relevant is.

Conclusie

De Japanse cultuur en opvoeding bieden een rijke bron van lessen die ook in het Westen van toepassing zijn. De nadruk op respect, medeleven, discipline en groepsharmonie maakt deel uit van de kernwaarden van de Japanse cultuur. Deze waarden worden al vanaf jonge leeftijd aan kinderen geleerd, en vormen de basis van hun gedragsnormen en sociale omgang. Door deze waarden te leren en toe te passen, kunnen ouders en onderwijzers helpen om kinderen te laten groeien tot verantwoordelijke, empathische en zelfbeheersende individuen.

Bronnen

1. Dit kunnen wij als ‘westerlingen’ leren van de Japanse cultuur
2. Studie naar Japanse opvoedstrategie
3. Posterijen
4. Waarom gehoorzamen Japanse kinderen en hebben ze geen driftbuien?
5. 7x dit kunnen we leren van de Japanse opvoeding
6. Onderwijs en opvoeding
7. Japan kent ook andere vormen van ‘externalisatie’ van voorheen huiselijke bezigheden
8. Het belang van medeleven aanleren is een van de Japanse opvoedtechnieken
9. Japanse ouders zijn normaal niet zo streng