Kinderopvang in Nederland: Uitdagingen, kosten en toekomstplannen
juli 20, 2025
Narcisme is een complexe psychologische stoornis die zich kan ontwikkelen tijdens de jeugd en zich later kan manifesteren in een narcistische persoonlijkheidsstoornis. In het onderwijs, maar ook in de opvoeding, is het belangrijk om te begrijpen wat narcisme is, hoe het ontstaat en wat ouders en opvoeders kunnen doen om het te voorkomen of te beheren. De bronnen die zijn gegeven, geven een overzicht van de verschillende factoren die bijdrragen aan de ontwikkeling van narcistisch gedrag bij kinderen, en het verschijnsel is hierbij zowel aangeboren als beïnvloed door de omgeving.
Oorzaak van narcisme: Aangeboren of opvoeding?
Er is geen eenduidig beeld of verklaring over het ontstaan van narcisme. Het is een complexe stoornis die (waarschijnlijk) een complexe ontwikkeling kent via genen, opvoeding en omgeving. Er bestaan wel twee soorten theoriën over: enerzijds wordt narcisme gezien als een defensieve reactie op misbruik, verwaarlozing en trauma’s tijdens de jeugd, en anderzijds wordt het gezien als gevolg van het idealiseren van het kind door de ouders, en het niet verantwoordelijk houden voor zijn daden.
Een ander onderzoek naar de oorsprong van narcisme wijst op een genetische component. Kanadees onderzoek toont aan dat er een genetische aanleg is bij de ontwikkeling van narcisme. Dat betekent dat een kind van één of twee narcistische ouders een biologische aanleg kan hebben voor een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Maar dat betekent niet dat een kind met deze biologische aanleg per definitie narcistische trekken ontwikkelt. Dit wordt grotendeels beïnvloed door externe factoren, zoals opvoeding en omgevingsinvloeden.
Deze opvoedingsfactoren kunnen invloed hebben op de ontwikkeling van narcistisch gedrag. Ouders die hun kind overmatig bewonderen en steeds op een voetstuk plaatsen, kunnen daarmee bijdragen aan het ontwikkelen van narcisme. De kans op narcisme wordt ook groter als de ouder het gevoel geeft dat het kind zo bijzonder is dat bepaalde regels en sociale normen niet voor hem of haar gelden.
Ontwikkeling van narcisme bij kinderen
Narcisme bij kinderen kan worden herkend aan kenmerken die op die van volwassenen lijken. Nederlands-Amerikaans onderzoek noemt de volgende eigenschappen typerend: een fragiel zelfbeeld, emotionele reactiviteit, agressief gedrag en moeilijkheden met vriendschappen. Narcistische kinderen kunnen intense emoties ervaren, variërend van extreme trots en euforie tot diepe schaamte of boosheid, vooral bij kritiek of afwijzing. Wanneer hun zelfbeeld wordt bedreigd, kunnen ze agressief reageren, zowel fysiek als verbaal, maar ook relationeel.
Kinderen die opgroeien in een omgeving met een narcist, garanderen echter niet dat ze zelf een narcistische persoonlijkheidsstoornis ontwikkelen. Er zijn veel factoren die bijdrragen aan de ontwikkeling van narcisme. Trauma uit de kindertijd en een onveilige hechting zijn de belangrijkste oorzaken. Mensen met een Narcistische Persoonlijkheidsstoornis hebben diepe gevoelens van schaamte en ontoereikendheid. Ze haten zichzelf. Hun ego is zo kwetsbaar dat het wanhopig probeert te overcompenseren. Dit doen ze door zichzelf sterker voor te doen dan ze in werkelijkheid zijn en door anderen te kleineren.
Opvoeding en het voorkomen van narcisme
Om de ontwikkeling van narcistisch gedrag bij kinderen te voorkomen, is het belangrijk om een veilige hechting te creëren. Dit betekent dat ouders hun kinderen moeten steunen en hun gevoelens en behoeften moeten erkennen. Ouders moeten ook oppassen voor overwaardering: het geven van een te hoge zelfwaardering kan leiden tot het idee dat het kind speciaal, bijzonder en beter dan anderen is. Dit kan de ontwikkeling van narcisme bevorderen.
Een ander belangrijk aspect is het aanbieden van een gezonde balans in waardering. Ouders moeten hun kinderen niet alleen bewonderen, maar ook leren om te luisteren en empathisch te zijn. Kinderen die leren om te luisteren en te begrijpen, ontwikkelen waarschijnlijker een gezond zelfbeeld en kunnen zich beter inleven met anderen.
De rol van de opvoeder
De opvoeder speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van kinderen. De manier waarop ouders met hun kind omgaan, kan leiden tot narcistisch gedrag bij het kind. Plaatsen ouders hun kind regelmatig op een voetstuk? En bewonderen ze hun kind ook zo? Dan is er een risico dat het kind narcistisch wordt. Het is belangrijk dat ouders leren om te luisteren, empathisch te zijn en hun kinderen te steunen in plaats van te bevooroordeelen of te idealiseren.
Samenwerking met psychologen
Bij het voorkomen en beheren van narcistisch gedrag bij kinderen is samenwerking met psychologen belangrijk. Er zijn verschillende vormen van behandeling voor narcistische persoonlijkheidsstoornis, zoals bijvoorbeeld gezins-, gespreks- en groepstherapie. Deze behandelingen bestaan allemaal uit psychotherapie. Vormen van psychotherapie voor een narcistische persoonlijkheid zijn: schematherapie, transactionele analyse en intensieve kortdurende psychotherapie.
Conclusie
Narcisme is een complexe stoornis die kan ontstaan door een combinatie van aangeboren eigenschappen, opvoeding en omgeving. De ontwikkeling van narcistisch gedrag bij kinderen kan worden voorkomen door een veilige hechting te creëren, empathisch om te gaan met het kind en een gezonde balans in waardering aan te bieden. De rol van de opvoeder is cruciaal in dit proces, en samenwerking met psychologen is belangrijk voor de behandeling van narcistische persoonlijkheidsstoornissen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
