Intrusieve gedachten bij ouders: Wat betekent het en hoe ga je er mee om?

Intrusieve gedachten, ook wel bekend als intrusies, zijn ongewenste, opdringerige gedachten of beelden die plotseling in de geest opkomen. Deze gedachten kunnen heel verontrustend zijn, vooral als ze te maken hebben met negatieve of zelfs angstaanjagende scenario’s. Voor ouders, en vooral moeders, kunnen intrusies heel intens en beangstigend aanvoelen. Zo kunnen ouders bijvoorbeeld plotselinge gedachten ervaren over het verwonden van hun kind, of ze zien in hun gedachten een ongeluk gebeuren waarbij hun kind betrokken is. Het komt regelmatig voor dat deze gedachten gevoelens van schaamte, schuld of angst oproepen. Dit kan zorgen voor een negatieve spiraal waarin de ouder zichzelf bekritiseert of bang is dat deze gedachten iets zeggen over haar of zijn capaciteiten of liefde voor het kind.

Deze intrusieve gedachten zijn geen uitzondering, maar juist een veelvoorkomend verschijnsel. Uit onderzoek blijkt dat 91 procent van de moeders en 88 procent van de vaders negatieve gedachten en beelden over hun baby of kind hadden. Het is goed om je te realiseren dat het dus normaal is om af en toe een intrusie te hebben. Het is belangrijk om te weten dat deze gedachten geen aanwijzing zijn van gevaarlijke impulsen of slechte intenties. Bijna iedereen krijgt wel eens met opdringerige gedachten te maken, en onderzoek toont aan dat met name ouders, en vooral moeders, hier vaak last van hebben.

Deze gedachten kunnen voorkomen bij het nadenken over de veiligheid van het kind, de verantwoordelijkheid die het ouderschap met zich meebrengt, of zelfs door stress of vermoeidheid. Het is belangrijk om te beseffen dat deze gedachten niet betekenen dat je een slechte ouder bent, noch dat je daadwerkelijk zulke gedachten wilt. Het zijn gewoon gedachten die je hersenen op een bepaald moment opduiken.

In de praktijk is het voor veel ouders moeilijk om met deze gedachten om te gaan, vooral als ze vaak voorkomen en een zware invloed hebben op hun dagelijks functioneren. Het is daarom belangrijk om te weten dat er hulp is en dat het mogelijk is om met deze gedachten om te gaan. Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een bewezen effectieve therapievorm om met deze gedachten om te gaan. CGT helpt om gedachten te onderzoeken, te herstructureren en de irrationele angst eromheen te verminderen. Ook Acceptance and Commitment Therapy (ACT) kan helpen om op een nieuwe manier naar gedachten te kijken, door er afstand van te nemen en zich te richten op persoonlijke waarden en wat écht belangrijk is in het leven.

Wat zijn intrusieve gedachten?

Intrusieve gedachten zijn ongevraagde, ongewenste gedachten die plotseling in je hoofd opkomen. Ze zijn vaak onaangenaam, angstaanjagend of ongemakkelijk. Deze gedachten kunnen voorkomen bij het nadenken over de veiligheid van het kind, de verantwoordelijkheid die het ouderschap met zich meebrengt, of zelfs door stress of vermoeidheid. Ze kunnen ook voorkomen bij het nadenken over het welzijn van het kind of het voorkomen van ongelukken.

In het geval van ouders kunnen deze gedachten bijvoorbeeld zijn: "Wat als mijn kind in bad verdrinkt?" of "Wat als ik mijn kind verkeerd opvoed?". Deze gedachten kunnen zorgen voor een gevoel van onzekerheid, schuld of angst. Het is belangrijk om te weten dat deze gedachten niet betekenen dat je een slechte ouder bent, noch dat je daadwerkelijk zulke gedachten wilt. Het zijn gewoon gedachten die je hersenen op een bepaald moment opduiken.

Hoe ontstaan intrusieve gedachten?

Intrusieve gedachten zijn een normale reactie van de hersenen op een ingrijpende gebeurtenis en de grote verantwoordelijkheid die het ouderschap met zich meebrengt. Het is belangrijk om te weten dat deze gedachten geen aanwijzing zijn van gevaarlijke impulsen of slechte intenties. Bijna iedereen krijgt wel eens met opdringerige gedachten te maken, en onderzoek toont aan dat met name ouders, en vooral moeders, hier vaak last van hebben.

Deze gedachten kunnen voorkomen bij het nadenken over de veiligheid van het kind, de verantwoordelijkheid die het ouderschap met zich meebrengt, of zelfs door stress of vermoeidheid. Het is belangrijk om te weten dat deze gedachten geen aanwijzing zijn van gevaarlijke impulsen of slechte intenties. Bijna iedereen krijgt wel eens met opdringerige gedachten te maken, en onderzoek toont aan dat met name ouders, en vooral moeders, hier vaak last van hebben.

Hoe ga je er mee om?

Er zijn verschillende manieren om met intrusieve gedachten om te gaan. Een van de effectieve manieren is mindfulness. Mindfulness helpt om deze gedachten te observeren zonder erin mee te gaan of er een oordeel over te vellen. Als een gedachte opkomt, kan het nuttig zijn om deze simpelweg op te merken en weer los te laten zonder eraan vast te klampen of er betekenis aan toe te kennen. Door niet te reageren op deze gedachten, maar ze te zien als een ruis in de achtergrond, wordt het brein vaak minder getriggerd om deze gedachten opnieuw op te roepen.

Een andere methode is om de gedachten uit te spreken. Je kunt een gedachte ook hardop uitspreken – zo vaak als nodig – om te merken dat het ‘slechts’ een gedachte is en niet iets wat jij echt wilt of doet. Ook is het belangrijk om deze gedachten met anderen te bespreken. Praat erover met anderen. Dan zul je merken dat veel vriendinnen en moeders dit herkennen. Ook als je je schaamt voor je gedachten. Als je last hebt van intrusies is het belangrijk om hierover te praten met iemand die je vertrouwt.

Als de intrusies dwangmatig zijn, zorgen dat je niet goed kunt functioneren of niet voor jezelf of je kind kan zorgen, of als de intrusies een obsessief karakter krijgen, is het belangrijk om professionele hulp in te schakelen. Een hulpverlener zoals je huisarts of verloskundige kan hierbij helpen.

Schaamte en schuldgevoel over intrusies

Veel ouders praten er niet over uit schaamte en schuldgevoel, zegt postpartum specialist Tilda Klumpenaar: ‘Ook ik was zo’n mama toen ik net was bevallen voor de eerste keer. Ik durfde het met niemand te bespreken en de intrusies werden steeds erger.’

‘Het was een negatief sneeuwbaleffect: de schaamte en het schuldgevoel verergerden de intrusies. Pas toen ik er over begon te praten met mijn toenmalige therapeut, leerde ik dat deze intrusies mij niet definiëren als ouder. Dat dit soort gedachten een waarschuwingssysteem zijn vanuit mijn brein en ik er juist alles aan wilde doen om te voorkomen dat mijn kindje iets overkwam. Toen viel er een enorme last van me af en viel het kwartje: ik ben juist een hele goede ouder voor mijn dochtertje.’

Intrusieve gedachten zijn normaal

Intrusieve gedachten zijn normaal en komen vaak voor. Uit onderzoek blijkt dat 91 procent van de moeders en 88 procent van de vaders negatieve gedachten en beelden over hun baby of kind hadden. Het is goed om je te realiseren dat het dus normaal is om af en toe een intrusie te hebben.

Psycholoog dr. Estrella Montoya zegt daarover: ‘Instrusieve gedachten zijn hele realistische beelden, bijvoorbeeld dat je baby iets overkomt. Het kan heel angstig zijn om voor het eerst mee te maken. Die beelden en gedachten komen bij het merendeel van de kraamvrouwen voor.’

Wat kun je doen bij intrusies?

Voor ouders die last hebben van hun opdringerige gedachten, kunnen bepaalde oefeningen de angst of onzekerheid verminderen die intrusies kunnen veroorzaken.

Mindfulness
Mindfulness oefeningen kunnen helpen om gedachten te observeren en ‘los’ te laten. Het gaat er niet om dat je geen negatieve gedachten meer mag hebben. ‘Het hoeft niet alleen maar positief te zijn: gemiddeld is 70% van onze gedachten negatief. Mindfulness kan helpen om hiermee om te gaan’, zegt psycholoog Dorien Yassa.

Spreek de gedachte uit
Je kunt een gedachte ook hardop uitspreken – zo vaak als nodig – om te merken dat het ‘slechts’ een gedachte is en niet iets wat jij echt wilt of doet.

Deel intrusies met je omgeving
Praat erover met anderen. Dan zul je merken dat veel vriendinnen en moeders dit herkennen. Ook als je je schaamt voor je gedachten. Als je last hebt van intrusies is het belangrijk om hierover te praten met iemand die je vertrouwt.

Wat betekent het als je intrusieve gedachten hebt?

Je bent niet je gedachten. Bijna ieder mens heeft wel eens negatieve, gekke of bizarre gedachten. Het lastige van instrusies is dat je je extra zorgen kunt gaan maken. Als jij het beeld voor je hebt dat je kindje in bad verdrinkt, kun je enorme stress ervaren en je een slechte ouder voelen. Je kunt je gedachten verkeerd interpreteren: als onheilspellende signalen over jouw capaciteiten als ouder.

Je gedachten maken je geen slechte ouder. Ze zijn een product van het menselijke brein, dat nu eenmaal associatief werkt en snel reageert op angsten en nieuwe verantwoordelijkheden. Het zijn automatische hersenspinsels die geen enkele invloed hebben op je intenties of gedrag. In plaats van ze weg te drukken, kunnen ouders leren om intrusieve gedachten juist te accepteren als een onschuldig, maar vervelend bijproduct van hun hersenen.

Conclusie

Intrusieve gedachten zijn een veelvoorkomend verschijnsel bij ouders, en vooral bij moeders. Ze zijn ongewenste, opdringerige gedachten die plotseling in de geest opkomen en vaak negatief zijn. Het is belangrijk om te weten dat deze gedachten geen aanwijzing zijn van gevaarlijke impulsen of slechte intenties. Bijna iedereen krijgt wel eens met opdringerige gedachten te maken, en onderzoek toont aan dat met name ouders, en vooral moeders, hier vaak last van hebben.

Deze gedachten kunnen voorkomen bij het nadenken over de veiligheid van het kind, de verantwoordelijkheid die het ouderschap met zich meebrengt, of zelfs door stress of vermoeidheid. Het is belangrijk om te weten dat deze gedachten geen aanwijzing zijn van gevaarlijke impulsen of slechte intenties. Bijna iedereen krijgt wel eens met opdringerige gedachten te maken, en onderzoek toont aan dat met name ouders, en vooral moeders, hier vaak last van hebben.

Er zijn verschillende manieren om met intrusieve gedachten om te gaan, waaronder mindfulness, het uitspreken van gedachten, en het delen van deze gedachten met anderen. Als de intrusies dwangmatig zijn, zorgen dat je niet goed kunt functioneren of niet voor jezelf of je kind kan zorgen, of als de intrusies een obsessief karakter krijgen, is het belangrijk om professionele hulp in te schakelen.

Het is belangrijk om te weten dat intrusieve gedachten niets zeggen over je karakter of je werkelijke gevoelens. Deze gedachten zijn een product van het menselijke brein, dat nu eenmaal associatief werkt en snel reageert op angsten en nieuwe verantwoordelijkheden. Het zijn automatische hersenspinsels die geen enkele invloed hebben op je intenties of gedrag. In plaats van ze weg te drukken, kunnen ouders leren om intrusieve gedachten juist te accepteren als een onschuldig, maar vervelend bijproduct van hun hersenen.

Bronnen

1. https://richtlijnenjeugdhulp.nl/gezinnen-met-meervoudige-en-complexe-problemen/goed-genoeg-opvoederschap/factoren/
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Vault_7
3. https://mamaplaats.nl/experts/mama-psycholoog/intrusieve-gedachten-in-het-moederschap/
4. https://epexmind.nl/kennisbank/intrusies/
5. https://ocdnet.nl/deskundigen/waarom-denk-ik-zulke-vreselijke-dingen/
6. https://wikileaks.org/ciav7p1/
7. https://howaboutmom.nl/na-de-bevalling/intrusies-instrusieve-gedachten/
8. https://zwangerenportaal.nl/enge-gedachten-over-je-baby-intrusies-je-bent-niet-gek
9. https://www.heise.de/news/Wikileaks-CIA-Papiere-im-Vault-7-beleuchten-staatliche-Hacker-3646436.html
10. https://www.computerwoche.de/article/2755358/wikileaks-und-die-cia-enthuellungen.html
11. https://www.spiegel.de/netzwelt/netzpolitik/wikileaks-zu-cia-wie-gefaehrlich-sind-die-cyberwaffen-des-us-geheimdienstes-a-1137843.html