Integratief opvoeden: Strategieën voor de opvoeding van kinderen met gehechtheidstrauma

In de wereld van kinderopvang en jeugdtherapie speelt de term “integratief opvoeden” een steeds belangrijker rol, vooral bij kinderen met gehechtheidstrauma. Dit concept is ontstaan uit het werk van therapeuten in de Verenigde Staten, zoals Debra Wesselmann, Cathy Schweitzer en Stefanie Armstrong, en is aangepast aan de Nederlandse context. Het boek Integratief opvoeden – Strategieën voor de opvoeding van kinderen met gehechtheidstrauma biedt een overzicht van praktische opvoedstrategieën en helpt ouders, pleegouders en opvoeders om met kinderen om te gaan die lastig gedrag vertonen als gevolg van vroegere traumatische ervaringen.

Deze aanpak richt zich op het integreren van de hersenhelften van het kind, zodat het kind in staat is emoties te voelen en tegelijkertijd logisch na te denken. Dit helpt kinderen om rustig te worden, problemen op te lossen en creatief te denken. Het boek benadruit dat ouders en opvoeders op een empathische en begripvolle manier moeten reageren, ook als het gedrag van het kind frustratie en machteloosheid oproept.

Deze tekst is bedoeld voor ouders, opvoeders, en professionals in de jeugd- en gezondheidszorg. Het biedt inzicht in de impact van gehechtheidstrauma op de ontwikkeling van kinderen en hoe deze invloed kan hebben op de opvoeders. De auteurs geven inzicht in de enorme impact die gehechtheidstrauma heeft op de ontwikkeling en het gedrag van kinderen. Het belicht eveneens de impact die dat gedrag heeft op (pleeg)ouders en opvoeders die een band proberen op te bouwen met deze kinderen.

Wat is integratief opvoeden?

Integratief opvoeden is een benadering die gericht is op het opvoeden van kinderen met gehechtheidstrauma. Deze term is gekozen omdat kinderen met een gehechtheidstrauma vaak problemen ervaren die voortkomen uit een slecht geïntegreerd brein. Het concept is geïnspireerd op het werk van Siegel & Bryson (2011), waarin het idee ligt van een geïntegreerd brein, dat zorgt voor betere emotieregulatie en logisch denken.

De term “integratie” verwijst hier naar het integreren van de twee hersenhelften, zodat kinderen het vermogen leren ontwikkelen om emoties te voelen en tegelijkertijd logisch na te denken. Dit helpt kinderen om rustig te worden, problemen op te lossen en creatief te denken. Het boek benadrukt dat het helpend is om als opvoeder vanuit empathie en begrip te reageren, ook al roept het gedrag van het kind in eerste instantie mogelijk frustratie en machteloosheid op.

De kern van het boek

Het boek Integratief opvoeden – Strategieën voor de opvoeding van kinderen met gehechtheidstrauma bevat praktische strategieën en opvoedingsmethoden die gericht zijn op het omgaan met moeilijk gedrag bij kinderen met gehechtheidstrauma. De auteurs geven aan dat dit boek een verdieping is van de bestaande literatuur over chronisch getraumatiseerde kinderen. Het bijzondere aan dit werk is dat het zich specifiek richt tot ouders die een kind opvoeden dat is opgegroeid in een onveilige omgeving, waarbij het ingrijpende gebeurtenissen heeft meegemaakt.

Het is bedoeld om (pleeg)ouders en opvoeders te ondersteunen in het adequaat omgaan met het moeilijke gedrag, waardoor ze het herstelproces meer in de hand werken. De auteurs geven inzicht in de enorme impact die gehechtheidstrauma heeft op de ontwikkeling en het gedrag van kinderen. Het belicht eveneens de impact die dat gedrag heeft op (pleeg)ouders en opvoeders die een band proberen op te bouwen met deze kinderen.

Praktijkvoorbeelden en strategieën

Het boek bevat voldoende praktijkvoorbeelden en strategieën die gericht zijn op het omgaan met moeilijk gedrag bij kinderen met gehechtheidstrauma. De auteurs geven aan dat het boek zich richt tot ouders en opvoeders, en daarom is het geschreven in toegankelijke taal. Theoretische concepten worden helder, eenvoudig en beknopt omschreven. Daarnaast zijn er voldoende praktijkvoorbeelden in uitgewerkt en is het voorzien van praktisch bruikbare handvatten.

De auteurs geven inzicht in de enorme impact die gehechtheidstrauma heeft op de ontwikkeling en het gedrag van kinderen. Het belicht eveneens de impact die dat gedrag heeft op (pleeg)ouders en opvoeders die een band proberen op te bouwen met deze kinderen. Eerst komt aan de orde wat de ingredienten voor een veilige gehechtheid zijn. Vervolgens schetsen de auteurs hoe de gehechtheidsrelatie tussen ouder en kind onder druk kan komen te staan en wat de gevolgen daarvan kunnen zijn op de ontwikkeling.

De rol van de opvoeder

De rol van de opvoeder is cruciaal bij het omgaan met kinderen met gehechtheidstrauma. Het boek benadrukt dat ouders en opvoeders op een empathische en begripvolle manier moeten reageren, ook al roept het gedrag van het kind in eerste instantie mogelijk frustratie en machteloosheid op. Kinderen hebben anderen nodig die hen helpen te reguleren, vanuit rust en voorspelbaarheid. Koesterende woorden en gebaren van liefde en nabijheid zijn hierbij noodzakelijk en versterken gevoelens van veiligheid en eigenwaarde.

Er is een volledig hoofdstuk besteed aan hoe om te gaan met emotionele uitbarstingen en lastig of zorgwekkend gedrag. De ouders en opvoeders krijgen inzicht in het feit dat het kind lijdt aan hevige emotionele pijn, die verstopt zit onder moeilijk gedrag. Het kind wil zich wel geliefd voelen, maar heeft de neiging om de opvoeder weg te duwen omdat hij zich onveilig voelt. Opvoeders nemen een niet-oordelende houding aan om de gebeurtenissen en triggers die aanleiding gaven tot het moeilijke gedrag te onderzoeken. Het kind dient te leren voelen en benoemen wat hij voelt en inzicht te verwerven in oorzaak-gevolgrelaties om eigen gedragskeuzes te gaan koppelen aan bepaalde gevolgen.

De rol van de therapeuten

De auteurs moedigen aan dat ouders en opvoeders en behandelaren als een team gaan samenwerken om aan herstel te werken. Het professionele team bestaat in dit model uit een emdr-therapeut en een gezinstherapeut. De gezinstherapeut ondersteunt de ouder of opvoeder in het aanleren van nieuwe opvoedingsstrategieën en het vormgeven van het detectivewerk. De emdr-therapeut doet het traumawerk. Daarnaast ondersteunt de gezinstherapeut ook het kind en de ouder of opvoeder bij het ontwikkelen van vaardigheden om zichzelf te kalmeren en om de gehechtheid tussen ouder en kind te bevorderen.

De impact van gehechtheidstrauma

Gehechtheidstrauma heeft een diepe impact op de ontwikkeling van kinderen. Het kan leiden tot problemen met emotieregulatie, gedragsproblemen en onveilige interacties. Het boek legt uit dat kinderen die nare gebeurtenissen hebben meegemaakt binnen hun gehechtheidsrelaties door mishandeling, verwaarlozing, medische ingrepen of uithuisplaatsingen, intense pijn, angst en wantrouwen ervaren. Deze diepe gevoelens uiten zich vaak in ‘lastig’ gedrag, agressie en/of extreme geslotenheid, zelfs nadat de thuisomgeving is veranderd door adoptie, pleeggezinplaatsing, een voogdijmaatregel of het oplossen van problemen thuis.

De auteurs geven aan dat het boek een verdieping is van de bestaande literatuur over chronisch getraumatiseerde kinderen. Het bijzondere aan dit werk is dat het zich specifiek richt tot ouders die een kind opvoeden dat is opgegroeid in een onveilige omgeving, waarbij het ingrijpende gebeurtenissen heeft meegemaakt.

De rol van zelfzorg

Naar het einde van het boek toe komt zelfzorg aan bod en het belang van het herkennen van eigen triggers en gevoelens van de ouders of opvoeders. Ouders van kinderen met gehechtheidstrauma ervaren zelf vaak veel heftige gevoelens. Het onstuimige gedrag dat deze kinderen vertonen, zorgt er geregeld voor dat opvoeders bang, gekwetst of overweldigd raken. Het is van belang om als volwassene zelf kalm en consistent te reageren. Het boek biedt daarvoor methodieken, zoals het toepassen van mindfulnesstechnieken.

Toepasbaarheid van het boek

Het boek is gericht op ouders, pleegouders, opvoeders en professionals in de jeugd- en gezondheidszorg. Het biedt inzicht in de impact van gehechtheidstrauma op de hersenontwikkeling. Je krijgt vaardigheden en strategieën aangereikt die het neurologisch functioneren van je kind kunnen verbeteren. Je leert hoe je benodigdheden om de gehechtheid te bevorderen (zoals affectie, emotionele afstemming en spel) kunt inzetten om de kloof tussen jou en je kind te overbruggen. Mindfulness en strategieën om de hersenen van je kind te kalmeren zullen je kind ondersteunen om te reflecteren op zijn gedachten, gevoelens en keuzes. Hierdoor leert hij om op een effectievere manier beslissingen te gaan maken.

Conclusie

Het boek Integratief opvoeden – Strategieën voor de opvoeding van kinderen met gehechtheidstrauma biedt een overzicht van praktische opvoedstrategieën en helpt ouders, pleegouders en opvoeders om met kinderen om te gaan die lastig gedrag vertonen als gevolg van vroegere traumatische ervaringen. Het benadrukt de belangrijkheid van empathie, begrip en zelfzorg. Het boek is een waardevol hulpmiddel voor ouders, opvoeders en professionals in de jeugd- en gezondheidszorg.

Bronnen

1. Integratief opvoeden – Strategieën voor de opvoeding van kinderen met gehechtheidstrauma
2. Integratief opvoeden
3. Integratief opvoeden
4. Gezien en gelezen: Integratief opvoeden
5. Integratief opvoeden
6. Verwacht: Integratief opvoeden – Strategieën voor de opvoeding van kinderen met gehechtheidstrauma
7. Mijn BSL: Integratief opvoeden
8. E-press HLN houdt plots op met functioneren
9. E-press HLN werkt niet meer