Ondersteuning voor ouders en kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar

Inleiding

In de leeftijd van 4 tot 12 jaar doorloopt een kind een cruciale fase van ontwikkeling. In deze periode is gezondheid, opvoeding en ontwikkeling van groot belang voor het welzijn van het kind. De jeugdgezondheidszorg biedt in deze leeftijdsgroep ondersteuning op verschillende niveaus, zowel op school als in het consultatiebureau. In dit artikel worden de belangrijkste onderwerpen behandeld, zoals gezondheidsonderzoeken, opvoedingsondersteuning, en de rol van ouders en onderwijsinstellingen. De informatie is gebaseerd op de beschikbare bronnen, waaronder de richtlijnen van de jeugdgezondheidszorg en praktijkgerichte programma’s voor ouders en kinderen.

Gezondheidsonderzoeken voor kinderen van 4 tot 12 jaar

In de leeftijd van 4 tot 12 jaar worden door de GGD regelmatig gezondheidsonderzoeken uitgevoerd. Deze onderzoeken zijn gericht op het monitoren van de groei, ontwikkeling en gezondheid van het kind. De GGD Groningen en andere regio’s, zoals Fryslan, bieden deze dienst aan op school, zodat ouders niet zelf naar het consultatiebureau hoeven te gaan.

Onderdelen van het gezondheidsonderzoek

Het gezondheidsonderzoek bestaat uit twee hoofdonderdelen:

1. Oudervragenlijst: Voorafgaand aan het lichamelijk onderzoek vullen ouders een digitale vragenlijst in over de gezondheid en het welzijn van hun kind. Deze vragenlijst helpt bij het inschatten van de ontwikkeling van het kind.
2. Lichamelijk onderzoek: Tijdens het onderzoek wordt het kind gewogen, gemeten en gecontroleerd op zicht- en gehoorproblemen. Bij 5- en 6-jarigen wordt dit onderdeel standaard uitgevoerd, terwijl bij 10- en 11-jarigen het alleen plaatsvindt bij twijfels of klachten.

Voor kinderen in groep 7 wordt het onderzoek op school uitgevoerd. Ouders hoeven hierbij niet aanwezig te zijn. Het onderzoek wordt uitgevoerd door een doktersassistente, die het kind meet en weegt. Ook wordt er gekeken naar de ontwikkeling van het kind, zoals het bewegen en de kijk- en hoortests.

Vaccinaties

Naast het gezondheidsonderzoek worden ook vaccinaties uitgevoerd. Voor 9-jarige kinderen wordt de DTP/BMR-vaccinatie uitgevoerd, en voor 12-jarige kinderen de HPV-vaccinatie. Deze vaccinaties vinden plaats op het consultatiebureau.

Opvoedingsondersteuning voor ouders van kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar

Een belangrijk onderdeel van de jeugdgezondheidszorg is de opvoedingsondersteuning. Er zijn verschillende programma’s en interventies beschikbaar die gericht zijn op het versterken van de opvoedingsvaardigheden van ouders. Deze programma’s zijn zowel gericht op ouders als op kinderen, afhankelijk van de aard van de problemen.

Oudertrainingen en programma’s

Er zijn meerdere goed onderbouwde programma’s die gericht zijn op ouders van kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar. Deze programma’s zijn ontwikkeld om de opvoedingsvaardigheden van ouders te verbeteren en tegelijkertijd het gedrag van het kind te beïnvloeden.

Triple P (Positive Parenting Program)

Triple P is een veelgebruikte opvoedingsinterventie die gericht is op ouders met kinderen van 0 tot 16 jaar. Het programma heeft meerdere niveaus, waaronder:

• Triple P niveau 1 en 2: Gericht op massamedia-informatie en gerichte informatie over opvoedingsvragen. Deze niveaus zijn gericht op het versterken van de opvoedingsvaardigheden van ouders.
• Triple P niveau 3 en 4: Gericht op individuele consultaties en intensieve trainingen. Deze niveaus zijn bedoeld voor ouders met beginnende of ernstige opvoedingsproblemen.

De effectiviteit van Triple P is in het buitenland bewezen, maar er is nog geen effectonderzoek gedaan in Nederland.

Opvoedingscursussen

Er zijn meerdere opvoedingscursussen beschikbaar, waaronder:

• Opstandige kinderen: een compleet oudertrainingsprogramma
• Gordon-cursus ‘Effectief omgaan met kinderen’
• Stevig Ouderschap (voorheen OKé – Ouder- en Kindzorg extra)

Deze cursussen helpen ouders om beter om te gaan met hun kinderen, vooral wanneer er sprake is van problemen zoals druk gedrag, angst of onafhankelijkheid.

Programma’s voor kinderen

Naast de programma’s voor ouders zijn er ook programma’s die zich richten op het kind zelf. Deze programma’s zijn bedoeld om de ontwikkeling van het kind te stimuleren en problemen te voorkomen. Voorbeelden zijn:

• Rots en Water (R&W)
• Plezier op school
• VRIENDEN
• JUMP-in
• Lekker Fit!

Deze programma’s zijn ontworpen om de sociale en emotionele ontwikkeling van het kind te stimuleren.

Ondersteuning voor ouders met problemen

In de leeftijd van 4 tot 12 jaar kunnen ouders verschillende problemen tegenkomen, waaronder lichte, matige of zware opvoedingsproblemen. De JGZ-professionals zien bij 10% van de ouders lichte opvoedingsproblemen, bij 4% matige en bij 1% zware problemen. Er is echter ook een onbalans tussen de behoeften van de ouders en de gesignaleerde hulpbehoeften.

Ouders met lage sociaal-economische status

Er is vastgesteld dat sommige programma’s, zoals Opvoeden & Zo, meer effectief zijn bij ouders met een lage sociaal-economische status dan bij ouders met een hoge status. Dit wijst erop dat er een specifieke aanpak nodig is voor bepaalde groepen ouders.

Ondersteuning via het sociaal wijkteam

Voor ouders met ernstigere problemen is het sociaal wijkteam of jeugdteam een belangrijke bron van ondersteuning. Deze groepen helpen bij problemen in het gezin, zoals drankgebruik, psychische problemen of opvoedingsproblemen.

De rol van school en ouders

De school speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar. De leerkrachten hebben een oogje in het zeil voor de groei en ontwikkeling van de kinderen. Indien er bijzonderheden worden opgemerkt, kunnen ze deze aan de GGD doorgeven.

Samenwerking met ouders

De GGD werkt nauw samen met ouders. Er wordt een digitale vragenlijst ingevuld, die helpt bij het bepalen van de gezondheid en ontwikkeling van het kind. De ouders worden ook geïnformeerd over eventuele verdere stappen, zoals het opnemen van een afspraak bij de jeugdarts of jeugdverpleegkundige.

Conclusie

De jeugdgezondheidszorg biedt in de leeftijd van 4 tot 12 jaar een breed aanbod aan ondersteuning, zowel voor ouders als voor kinderen. De gezondheidsonderzoeken, opvoedingsondersteuning en samenwerking met school en ouders zijn essentieel voor het goed functioneren van het kind. Er zijn diverse programma’s beschikbaar die gericht zijn op het versterken van de opvoedingsvaardigheden van ouders en het stimuleren van de ontwikkeling van het kind. De GGD en andere organisaties zorgen ervoor dat ouders en kinderen op de juiste manier worden ondersteund.

Bronnen

1. https://www.jgzrichtlijnen.nl/richtlijn/jgz-richtlijn-opvoedondersteuning/3-signaleren-diagnostiek-en-verwijzen/3-4-methoden-programmas-en-interventies-voor-opvoedingsondersteuning/3-4-10-interventies-voor-opvoedingsondersteuning-die-theoretisch-goed-zijn-onderbouwd/
2. https://ggdgm.nl/kinderen-4-12-jaar/veelgestelde-vragen-4-12-jaar
3. https://klimboom.quadraten.nl/ouders/ggd-jeugdgezondheidszorgopdebasisschool/
4. https://ggd.groningen.nl/kind-en-opvoeding/basisschoolkind-4-tot-12-jaar/
5. https://www.ggdfryslan.nl/kind-opvoeding/mijn-kind/4-tot-12-jaar/
6. https://www.jgzrichtlijnen.nl/richtlijn/jgz-richtlijn-opvoedondersteuning/2-definities-en-achtergrondinformatie/2-3-wensen-behoefte-en-opvattingen-van-ouders/2-3-3-hoeveel-ouders-hebben-vragen-en-problemen/
7. https://groeneborg.quadraten.nl/ouders/ggd-gezondheidszorg-op-school/
8. https://ggd.groningen.nl/kind-en-opvoeding/basisschoolkind-4-tot-12-jaar/gezondheidsonderzoek-in-groep-7/
9. https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/jeugdhulp/vraag-en-antwoord/hulp-vinden-voor-kind-4-18-jaar