Hooggevoelige kinderen opvoeden: tips en strategieën voor ouders

Hooggevoelige kinderen zijn vaak gevoeliger voor prikkels, emoties en veranderingen dan andere kinderen. Dit is geen ziekte, maar een aangeboren karaktereigenschap, die vaak wordt omschreven door Elaine Aron, een Canadese psychotherapeute. Uit haar onderzoek blijkt dat ongeveer 1 op de 5 kinderen (15 tot 20%) hoogsensitief is. Hooggevoeligheid kan leiden tot overprikkeling, wat betekent dat kinderen snel van slag raken door te veel prikkels. Het is daarom belangrijk om te weten hoe je met zo’n kind omgaat, zodat het zich goed kan ontwikkelen en zich veilig voelt.

Kenmerken van hooggevoelige kinderen

Hooggevoelige kinderen hebben vaak een zeer gevoelig zenuwstelsel. Ze nemen signalen sneller en intenser waar dan andere kinderen. Ze denken lang en diep over dingen na en hebben daarom meer tijd nodig om informatie te verwerken. Ze zijn vaak creatief, slim en vroeg wijs, maar kunnen ook snel overprikkeld raken. Ze kunnen moeite hebben met veranderingen, verrassingen en veel prikkels. Sommige kinderen reageren intens op emoties, terwijl anderen juist teruggetrokken en verlegen zijn. Hooggevoelige kinderen kunnen ook perfectionistisch zijn, wat tot faalangst kan leiden.

Hoe ga je om met een hooggevoelig kind?

Er zijn verschillende strategieën om met een hooggevoelig kind om te gaan. Het belangrijkste is om begrip te tonen, structuur te bieden en ruimte te geven voor rust en verwerking. Hier zijn enkele tips:

1. Begrip tonen

Het is belangrijk dat het kind zich begrepen voelt. Neem de tijd om met het kind te praten en begrip te tonen. Laat het kind weten dat het goed is dat het zo gevoelig is. Help het kind om te leren omgaan met zijn gevoelens en emoties. Geef het kind de ruimte om te praten over wat er in zijn hoofd gebeurt.

2. Zorg voor voorspelbaarheid

Hooggevoelige kinderen hebben vaak last van veranderingen. Zorg voor een duidelijke dagstructuur en geef het kind tevoren te weten als er iets verandert. Laat het kind weten wat er van hem verwacht wordt en geef duidelijke uitleg. Dit helpt het kind om zich veiliger en beter te voelen.

3. Rust

Hooggevoelige kinderen hebben meer behoefte aan rust dan andere kinderen. Zorg dat het kind voldoende slaap krijgt en probeer prikkels te voorkomen, zoals harde geluiden. Ook is het goed om gedurende de dag voldoende rustmomenten in te bouwen. Bedenk samen met het kind waar het zich tot rust kan komen en zich prettig voelt. Een rustige plek in huis of een wandeling in de natuur kan helpen om het kind te laten wennen aan de wereld.

4. Tijd geven

Een hooggevoelig kind heeft meer tijd nodig om alles te verwerken. Geef het kind voldoende tijd en wees geduldig. Neem taken niet over, maar deel ze op in kleine stapjes. Hierdoor voelt het kind zichzelfstandiger en durft het makkelijker een uitdaging aan te gaan. Dit is goed voor het zelfvertrouwen van het kind.

5. Omgaan met hooggevoeligheid

Het is belangrijk om je ervan bewust te worden dat het kind hooggevoelige kenmerken heeft. Hierdoor kun je er rekening mee houden en zorgen voor meer structuur en rust. Leer het kind ook zelf omgaan met zijn gevoeligheid. Praat met het kind over wat het rustig maakt en wat voor het kind werkt. Als het kind ouder wordt, kun je het leren om z’n behoeftes aan anderen duidelijk te maken, zodat het niet meer afhankelijk is van jou.

6. Geef keuzes of alternatieven

Hooggevoelige kinderen hebben vaak behoefte aan autonomie. Probeer hierin mee te bewegen en geef keuzes of alternatieven. Houd het wel overzichtelijk en geef het kind bijvoorbeeld de keuze uit twee truien. Of pak het spelenderwijs aan en laat het kind eens kiezen of jullie links- of rechtsaf slaan op weg naar huis.

7. Positief opvoeden

Hooggevoelige kinderen kunnen veel aanvoelen, zijn opmerkzaam en denken goed na. Dat zijn prachtige kwaliteiten! Zorg dat je kind zich goed voelt en leer het kind omgaan met zijn hooggevoeligheid. Gebruik positieve woorden en geef het kind veel ruimte om te leren en te groeien. Laat het kind weten dat het goed is wat het is.

De BABA-methode

De BABA-methode is een strategie die gericht is op het begrijpen en begeleiden van hoogsensitieve kinderen. Het model is gebaseerd op twee principes: begrijpen en begrenzen. De stappen van de BABA-methode zijn:

• Begrijp: Heb begrip voor de achtergrond van het gedrag van je kind. Begrip van de ouder helpt het kind uit de complexe gevoelens te komen die hem in zijn greep houden. Met name de onmacht en het schuldgevoel worden geneutraliseerd als je zegt dat je begrijpt dat het kind boos is. Fysiek zorgt het ervoor dat de stresshormonen dalen. Dat voorkomt verdere escalatie. Op emotioneel niveau zorgt begrip voor verbinding. Dat helpt dat het corrigeren (in stap 3) beter binnen komt. Tot slot helpt de stap ‘begrijpen’ ook dat je kind zichzelf leert begrijpen. Hoogsensitieve kinderen hebben vaak heftige emoties die ze zelf niet altijd snappen. Kinderen die inzicht hebben in hun emoties voelen meer controle over hun leven. Dat helpt overprikkeling voorkomen;

• Aanbieden: Geef het kind de kans om te leren omgaan met zijn gevoelens en emoties. Laat het kind weten dat het goed is wat het is. Geef het kind ruimte om te praten over wat er in zijn hoofd gebeurt.

• Begrenzen: Geef het kind grenzen en regels. Laat het kind weten wat er van hem verwacht wordt. Dit helpt het kind om zich veiliger en beter te voelen.

• Aanvullen: Geef het kind steun en begeleiding. Laat het kind weten dat je er bent en dat het goed is wat het is. Geef het kind ruimte om te leren en te groeien.

Tips voor ouders van hooggevoelige kinderen

Er zijn verschillende tips die ouders kunnen volgen om met hun hooggevoelige kind om te gaan. Hier zijn een aantal belangrijke tips:

• Begrijp je kind: Hoogsensitieve kinderen kunnen overgevoelig zijn voor bepaalde geuren, of verkeerd zittende kleren of te harde geluiden. Blijf kalm en geef je kind de ruimte en tijd om met zijn gevoelens om te gaan.

• Wees geduldig: Hoogsensitieve kinderen zijn erg nieuwsgierig en stellen vaak ingewikkelde vragen en denken vaak een stap verder. Probeer altijd antwoord te geven op de vragen en belemmer de nieuwsgierigheid niet door ze af te jammeren.

• Help bij het reguleren van emoties: Moedig je kind aan om over zijn gevoelens en ervaringen te praten. Luister daarbij zonder oordeel en laat zelf ook zien hoe je omgaat met boosheid of teleurstelling. Een mooi boek om de dag mee af te sluiten en te praten over dat wat jouw kind heeft meegemaakt is ‘Slaapklets’.

• Creëer een veilige, rustige omgeving: Drukke filmpjes, een volle klas; kinderen krijgen iedere dag weer een hoop prikkels te verwerken. Zorg ervoor dat thuis een rustige, veilige plek is of maak een hoekje met zachte kussens op de kamer van je kind waar hij zich even terug kan trekken na een schooldag. Plan dus ook vooral tijd in om te ‘niksen’, na school of in het weekend. Dit heeft elk brein nodig en voor een kind wat sneller overloopt door de hoeveelheid prikkels is dit extra belangrijk.

• Bied structuur: Hooggevoelige kinderen hebben vaak last van veranderingen. Zorg voor een duidelijke dagstructuur en geef het kind tevoren te weten als er iets verandert. Laat het kind weten wat er van hem verwacht wordt en geef duidelijke uitleg. Dit helpt het kind om zich veiliger en beter te voelen.

• Laat je kind omgaan met zijn hooggevoeligheid: Leer je kind zelf omgaan met z’n gevoeligheid. Praat met je kind over wat hem of haar rustig maakt en wat voor hem werkt. Als je kind iets ouder is, kun je hem of haar leren om z’n behoeftes aan anderen duidelijk te maken, zodat het niet altijd meer afhankelijk is van jou.

• Geef je kind ruimte: Laat je kind ruimte om te leren en te groeien. Geef het kind de kans om zelf te kiezen en te leren. Laat het kind weten dat het goed is wat het is.

Conclusie

Hooggevoelige kinderen hebben een zeer gevoelig zenuwstelsel en kunnen snel overprikkeld raken door veel prikkels. Het is belangrijk om te weten hoe je met zo’n kind omgaat, zodat het zich goed kan ontwikkelen en zich veilig voelt. Door begrip te tonen, structuur te bieden en ruimte te geven voor rust en verwerking, kun je helpen om het kind te ondersteunen. De BABA-methode is een strategie die gericht is op het begrijpen en begeleiden van hoogsensitieve kinderen. Door te werken aan het begrijpen van het gedrag van je kind, kun je helpen om het kind te ondersteunen en te begeleiden. Het is belangrijk om te weten dat het kind goed is wat het is en dat het veel kwaliteiten heeft die je als ouder kunt versterken.

Bronnen

1. Hooggevoelig kind: kenmerken en opvoedtips
2. Hoogsensitief kind
3. De beste opvoedstijl voor hoogsensitieve kinderen
4. Omgaan met een hoogsensitief kind: opvoedtips
5. 8 tips om verantwoord om te gaan met hoogsensitieve kinderen
6. Hoe ga je om met je hooggevoelig kind?
7. Mijn kind is hooggevoelig. Hoe ga ik hiermee om?
8. Een hoogsensitief kind opvoeden: als HSP