Puistjes bij Kinderen: Oorzaken, Verzorging en Wanneer naar de Arts
juni 14, 2025
De band tussen ouder en kind is essentieel voor de ontwikkeling van een kind. Een gezonde hechting geeft een kind een veilig gevoel en vormt de basis voor verdere groei en zelfstandigheid. Wanneer dit proces verstoord wordt, kunnen er hechtingsproblemen ontstaan. In ernstige gevallen spreekt men van een hechtingsstoornis. Dit artikel biedt een overzicht van hechtingsproblemen en -stoornissen, de kenmerken, mogelijke oorzaken en hoe begeleiding kan worden geboden, met een focus op de rol van de leerkracht en ouders.
Wat is Hechting?
Hechting is een duurzame emotionele relatie tussen een kind en een of meer opvoeders, die ontstaat door interactie en wederzijdse zorg. Een kind leert door ervaring vertrouwen te ontwikkelen in zijn omgeving en leert zijn behoeften te reguleren in de nabijheid van zijn verzorgers. In de eerste levensjaren is dit proces cruciaal. Een baby leert in de eerste drie maanden nog niet selectief te kiezen, maar na ongeveer drie maanden begint het kind voorkeur te geven aan bepaalde personen, meestal de ouders. Rond de vijf à zes maanden ontstaat exclusieve hechting aan één persoon, en na zeven à acht maanden begint het kind de eenkennigheidsfase. Na negen maanden begrijpt het kind dat verzorgers ook terugkomen, zelfs als ze even niet zichtbaar zijn. Langzaam maakt het kind zich los van de opvoeder, maar vlucht bij spanning direct terug. Het hechtingssysteem wordt dan geactiveerd. Na tien maanden leert het kind dat contact ook plezier kan opleveren voor de ander en wordt zelfstandiger.
Veilige versus Onveilige Hechting
Een veilige hechting ontstaat wanneer ouders sensitief en responsief zijn op de behoeften van hun kind. Het kind heeft geleerd dat het op zijn ouders kan vertrouwen en dat zijn behoeften voldaan zullen worden. Dit resulteert in een veilig intern werkmodel, een positieve blauwdruk van de wereld. Kinderen met een veilige hechting zijn evenwichtig, durven te onderzoeken en zoeken contact wanneer nodig. Ongeveer 60 tot 70 procent van de kinderen ontwikkelt een veilige hechting.
Onveilige hechting kan verschillende vormen aannemen. Kinderen met een onveilige hechting durven minder op zichzelf en anderen te vertrouwen. Ongeveer 30 tot 40 procent van de kinderen die thuiswonen, heeft een onveilige hechting. Er zijn verschillende gradaties van onveilige hechting, van milde problemen tot een ernstige hechtingsstoornis.
Hechtingsproblemen versus Hechtingsstoornis
Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen hechtingsproblemen en een hechtingsstoornis. Hechtingsproblemen zijn vaak te corrigeren door een vertrouwensrelatie op te bouwen, bijvoorbeeld met een leerkracht. Kinderen met een hechtingsstoornis hebben daarentegen veel meer moeite met het aangaan van relaties. Zij hebben al op jonge leeftijd in een onveilige omgeving geleefd en hebben zich niet aan één persoon kunnen hechten. Dit kan gebeuren als gevolg van verwaarlozing, misbruik, of veel verschillende opvoeders. Een hechtingsstoornis ontstaat doorgaans voor het vijfde levensjaar.
Kenmerken van een Hechtingsstoornis
Er zijn twee hoofdtypen hechtingsstoornissen: de reactieve hechtingsstoornis (RHS) en de ontremd sociaal contactstoornis (OSCS). De symptomen verschillen per type.
Reactieve hechtingsstoornis (RHS): Kinderen met RHS maken geen emotioneel contact en trekken zich terug. Ze zoeken geen troost als ze bang zijn en stoten verzorgers vaak af, bijvoorbeeld door boos of afwijzend te reageren. Ze zijn vaak onzeker, lusteloos en extra waakzaam. Deze kinderen worden soms ‘frozen children’ genoemd.
Ontremd sociaal contactstoornis (OSCS): Kinderen met OSCS maken juist contact met iedereen en zijn een allemansvriend. Toch kunnen ze zich alleen oppervlakkig hechten en relaties niet in stand houden. Ze zijn vaak egocentrisch, druk, impulsief en leren niet van hun fouten. Ook zijn ze snel boos, laten zich moeilijk troosten en vertonen ze vaak grensoverschrijdend gedrag. Ze kunnen snel toenadering zoeken tot leerkrachten, maar gebruiken vriendjes voor eigen doeleinden. Ze vertonen weinig spijt als ze iets verkeerds doen.
Het is belangrijk om te benadrukken dat de symptomen van een hechtingsstoornis kunnen overlappen met andere problemen, waardoor psychologisch onderzoek noodzakelijk is om een juiste diagnose te stellen.
Oorzaken van een Hechtingsstoornis
Een hechtingsstoornis ontstaat doorgaans als gevolg van ernstige verstoringen in de vroege hechtingsrelatie. Mogelijke oorzaken zijn:
- Kind groeit op bij voogd of familie
- Overlijden van ouders
- Mishandeling
- Verslaving of psychische stoornis bij ouders
- Langdurige afwezigheid van ouders
- Ouders die een harde opvoeding hanteren
- Couveuseverblijf (kan leiden tot minder lichamelijk contact met ouders)
- Ouders met psychische of relatieproblemen
- Wisselende relaties van de verzorger
- Ouders die geen ruimte geven om te ontdekken
De Rol van de Leerkracht
Leerkrachten spelen een belangrijke rol bij het signaleren en begeleiden van kinderen met hechtingsproblemen. Het is belangrijk om te weten dat kinderen met forse hechtingsproblemen vaak moeite hebben met het aangaan van een relatie met de leerkracht. Wanneer de band te goed wordt, kunnen ze deze verbreken, uit angst om in de steek gelaten te worden.
De leerkracht moet een rustig-zakelijke benadering hanteren, professionele nabijheid bieden en bewust afstand houden, maar wel steeds als steunende volwassene fungeren. Het is belangrijk om contact met de ouders te zoeken, altijd rechtstreeks en niet via het kind, om triangulatie te voorkomen. De verhalen van de ouders serieus nemen, ook als ze ongeloofwaardig klinken, is essentieel.
Begeleiding en Ondersteuning
Kinderen met een hechtingsstoornis vragen veel geduld en uithoudingsvermogen van de opvoeder. Belonen en straffen werken vaak niet goed. Het is belangrijk dat de opvoeder eerst gereguleerd is voordat een connectie kan worden aangegaan. Zodra alle prikkels beter gereguleerd zijn, kunnen de kinderen zichzelf beter kalmeren in moeilijke situaties en is er meer ruimte voor cognitieve ontwikkeling.
Empathie en nieuwsgierigheid naar het kind zijn belangrijk, evenals assertieve communicatie zonder geweld. Leuke dingen doen samen binnen het gezin kan de relatie tussen ouders en kind versterken.
Conclusie
Hechtingsproblemen en -stoornissen kunnen aanzienlijke gevolgen hebben voor de ontwikkeling van een kind. Het is essentieel om de kenmerken te herkennen en tijdig begeleiding te bieden. De rol van de leerkracht is cruciaal bij het signaleren en ondersteunen van kinderen met hechtingsproblemen. Een rustig-zakelijke benadering, professionele nabijheid en een goede samenwerking met de ouders zijn essentieel voor een positieve ontwikkeling van het kind. Het is van groot belang te onthouden dat hechtingsproblemen een glijdende schaal zijn, en dat een hechtingsstoornis een meer onomkeerbare vorm van ‘niet gehecht’ zijn is.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
