Hoe is opvoeding door de jaren heen veranderd?

De opvoeding van kinderen is door de jaren heen sterk veranderd. Van de jaren 50 tot aan de hedendaagse tijd zijn er veel veranderingen geweest in de manier waarop ouders hun kinderen begeleiden. Deze veranderingen zijn voortgekomen door maatschappelijke ontwikkelingen, wetenschappelijk onderzoek en de opkomst van nieuwe denkbeelden over kinderopvoeding. In dit artikel zullen we de historische veranderingen in de opvoeding bespreken, de invloed van opvoeding op het zelfbeeld en de huidige trends in positief opvoeden.

Historische veranderingen in de opvoeding

De opvoeding van kinderen is in de loop van de eeuwen sterk veranderd. In de jaren 50 was de opvoeding vaak autoritair en traditioneel. Ouders hanteerden een strikte en hiërarchische aanpak waarbij gehoorzaamheid en respect centraal stonden. Deze opvoedstijl was sterk beïnvloed door de naoorlogse periode. Fysieke straf en strikte discipline waren normaal en kinderen hadden weinig ruimte voor eigen inbreng. De nadruk lag op het naleven van regels en plichten, en emoties werden vaak onderdrupt.

In de jaren 60 en 70 brachten grote sociale en culturele veranderingen met zich mee, die ook invloed hadden op opvoedstijlen. De autoritaire aanpak maakte plaats voor een meer permissieve stijl. Ouders begonnen meer aandacht te besteden aan de emotionele behoeften van hun kinderen en er kwam meer ruimte voor zelfexpressie en creativiteit. Dit tijdperk werd gekenmerkt door vrijheid in de opvoeding, waarbij ouders minder strikte regels hanteerden en meer als vrienden dan als autoritaire figuren werden gezien.

In de jaren 2000 zijn de opvoedstijlen steeds diverser en flexibeler geworden. Ouders zijn zich meer bewust van de impact van hun opvoedmethoden en streven naar een evenwicht tussen het bieden van structuur en het aanmoedigen van autonomie. De nadruk ligt nu vaak op positieve discipline, waarbij ouders proberen gedrag te sturen door middel van positieve communicatie, in plaats van straf. Bovendien spelen thema’s zoals mentale gezondheid, inclusiviteit en bewustzijn van sociale rechtvaardigheid een steeds belangrijkere rol in de opvoeding.

Invloed van opvoeding op het zelfbeeld

De opvoeding van kinderen heeft een grote invloed op hoe ze zichzelf zien en waarderen. De woorden, gedragingen en verwachtingen van familieleden dragen bij aan het beeld dat kinderen van onszelf vormen. Als kinderen ontvangen we constant signalen over wie we zijn, wat we kunnen en hoe we onszelf moeten beoordelen. Deze signalen komen onder andere in de vorm van complimenten, kritiek of opmerkingen. Ze kunnen ook subtieler zijn, zoals de manier waarop ouders hun eigen onzekerheden uiten of ons met anderen vergelijken.

Positieve bevestiging kan een grote invloed hebben op het zelfvertrouwen van een kind. Je hebt een basis van acceptatie en zelfvertrouwen om op te bouwen. Daarentegen kunnen ouders die streng, perfectionistisch of kritisch zijn, een kind laten denken dat ze nooit genoeg is. Een kind dat veel kritiek ontvangt kan opgroeien tot een volwassene die zichzelf vaak kritisch beoordeelt of moeite heeft om fouten te accepteren. Een kind dat altijd moest presenteren kan als volwassenen moeite hebben met rust nemen. Hij kan zich schuldig voelen als hij niet productief bezig is.

Positief opvoeden: een moderne aanpak

Positief opvoeden is een moderne aanpak die steeds meer gebruikt wordt. Hierbij wordt een veilige en stimulerende omgeving gecreëerd voor het kind. Je helpt je kind op een liefdevolle manier bij het aanleren van gedrag en vaardigheden. Je geeft je kind positieve aandacht en biedt ondersteuning en uitleg waar nodig. Maar onder positief opvoeden wordt meer verstaan dan alleen maar belonen en complimenten geven. Ook het inspelen op de behoeftes en gevoelens van je kind hoort erbij. Straffen is geen onderdeel van positief opvoeden, maar wel het stellen van grenzen en zorgen voor voorspelbaarheid.

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer ⅓ van alle ouders zich zorgen maakt over de opvoeding of ontwikkeling van hun kind. Van deze ouders heeft maar liefst 60% hulp ingeschakeld. Het inschakelen van hulp voor positief opvoeden levert veel op. Zo blijkt uit verschillende onderzoeken dat opvoedondersteuning leidt tot meer positief opvoedgedrag van ouders en leidt tot meer vertrouwen in jezelf als opvoeder.

Huidige trends in de opvoeding

Tegenwoordig is het aanbod van opvoedingsondersteuning voornamelijk in handen van de CJG's, wijkteams of jeugd- en gezinsteams. Dat betekent dat het aanbod per gemeente kan verschillen. Het aanbod is toegespitst op de vragen en behoeften van ouders in die betreffende gemeente.

Recente ontwikkelingen laten zien dat de opvoeding steeds meer gericht is op het bevorderen van een veilig en stimulerend opgroei- en opvoedklimaat in de wijk. Ook is er meer aandacht voor preventie. Ouderschap wordt steeds meer als geheel benaderd. Een ouder die zich goed voelt in zijn ouderschap met alle bijkomende aspecten, beleeft het ouderschap positiever. Deze ouder heeft meer vertrouwen waardoor opvoeden makkelijker wordt.

Conclusie

De opvoeding van kinderen is door de jaren heen sterk veranderd. Van de jaren 50 tot aan de hedendaagse tijd zijn er veel veranderingen geweest in de manier waarop ouders hun kinderen begeleiden. Deze veranderingen zijn voortgekomen door maatschappelijke ontwikkelingen, wetenschappelijk onderzoek en de opkomst van nieuwe denkbeelden over kinderopvoeding. De invloed van opvoeding op het zelfbeeld is groot, en positief opvoeden is een moderne aanpak die steeds meer gebruikt wordt. Tegenwoordig is het aanbod van opvoedingsondersteuning voornamelijk in handen van de CJG's, wijkteams of jeugd- en gezinsteams. Het is belangrijk dat ouders zich bewust zijn van de invloed van hun opvoeding op hun kind en dat ze een evenwicht zien tussen structuur en autonomie.

Bronnen

1. Actuele ontwikkelingen in ouderschap en opvoeden
2. En als je sensitief bent, dan is het nog erger
3. Opvoedstijlen door de jaren heen: van de jaren 50 tot nu
4. Wat is opvoeding?
5. Opvoeden vroeger en nu: dit zijn de verschillen
6. Het effect van opvoeding op je zelfbeeld
7. Terug naar toen: Hoe jij bent opgevoed heeft invloed op hoe jij nu met kinderen omgaat
8. Goed genoeg opvoeden werkt het beste
9. Wat voor effect heeft positief opvoeden op ouders en kinderen?