Genderneutraal opvoeden: wat betekent het en hoe doe je dat?

Genderneutraal opvoeden is een opvoedstijl die gericht is op het ontwikkelen van een kind op basis van eigen voorkeuren, niet op basis van geslacht. In tegenstelling tot traditionele opvoeding, waarbij kinderen vaak worden geïsoleerd in bepaalde rollen of activiteiten, laat een genderneutrale opvoeding kinderen vrijheid en keuze. Dit betekent dat kinderen niet worden beperkt door traditionele mannelijke of vrouwelijke rolmodellen. In plaats daarvan krijgt elk kind de kans om zichzelf te ontdekken en te ontwikkelen zonder dat er sprake is van een onderscheid tussen jongens en meisjes.

In Nederland is het concept van genderneutraal opvoeden relatief nieuw, maar het krijgt steeds meer aandacht. In landen als Zweden wordt het al jaren als normaal beschouwd, waarbij kinderen in sommige kleuterscholen geen onderscheid maken tussen jongens en meisjes. In Nederland wordt het onderwerp steeds vaker besproken, met name in opvanginstellingen, scholen en bij ouders. De focus ligt hierbij op het verminderen van stereotypering en het bevorderen van een open, gelijke omgang met kinderen.

Wat is genderneutraal opvoeden?

Genderneutraal opvoeden houdt in dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen jongens en meisjes in de opvoeding. Dit betekent dat een jongen bijvoorbeeld ook kan spelen met poppen, jurken kan dragen en een meisje kan spelen met tractoren, dino’s of auto’s. Het doel is om kinderen te laten ontdekken wie ze zijn, zonder dat er sprake is van beperkingen of verwachtingen gebaseerd op hun geslacht.

De term ‘genderneutraal’ is afgeleid van het begrip ‘gender’, dat verwijst naar de manier waarop een persoon zichzelf ervaart, zich voelt of zich gedraagt. Dit hoeft niet gelijk te staan aan het biologische geslacht, dat bepaald wordt door de lichaamscaracteristieken. In een genderneutrale opvoeding wordt dus geen onderscheid gemaakt tussen jongens en meisjes, maar wordt er wel gekeken naar de persoonlijke voorkeuren en interesses van het kind.

In de praktijk betekent dit dat ouders en opvoeders proberen om hun kinderen zo min mogelijk te beïnvloeden door traditionele rollen. In plaats daarvan worden kinderen aangemoedigd om te kiezen wat ze leuk vinden, zonder dat er sprake is van een bepaalde ‘meisjes-’ of ‘jongens’-richting. Bijvoorbeeld: een meisje kan zowel spelen met poppen als met blokken, terwijl een jongen zowel met dino’s als met keukenspeelgoed kan spelen.

Wat zijn de voordelen van genderneutraal opvoeden?

Er zijn verschillende voordelen aan een genderneutrale opvoeding. Eén van de belangrijkste voordelen is dat kinderen meer zelfvertrouwen kunnen opbouwen. Door vrijheid te geven om te kiezen wat ze willen doen, voelen kinderen zich beter geaccepteerd en kunnen ze zichzelf beter ontwikkelen. Dit helpt ze ook om sterker in de schoenen te staan, omdat ze leren dat ze hun eigen keuzes mogen maken.

Een ander voordeel is dat kinderen beter kunnen leren om te leren van traditionele rollen. Door geen stereotiepe verwachtingen te hebben, kunnen kinderen zichzelf beter ontdekken en hun eigen identiteit opbouwen. Hierdoor leren ze ook om open te staan voor andere persoonlijkheden en meningen, wat leidt tot een grotere tolerantie en begrip.

Daarnaast kan een genderneutrale opvoeding helpen bij het bevorderen van creativiteit. Door geen beperkingen te hebben, kunnen kinderen hun fantasie en interesses vrij ontwikkelen. Ze kunnen bijvoorbeeld spelen met een breed scala aan speelgoed, kleding of activiteiten, wat leidt tot een bredere ontwikkeling.

Hoe kun je een genderneutrale opvoeding in de praktijk brengen?

Er zijn verschillende manieren om een genderneutrale opvoeding in de praktijk te brengen. Hier zijn een aantal tips:

1. Geef een breed aanbod aan speelgoed

Een van de belangrijkste dingen bij genderneutraal opvoeden is om kinderen een breed aanbod te geven aan speelgoed. In plaats van alleen poppen en prinsessenkleding voor meisjes en auto’s en tractoren voor jongens, kun je ook blokken, theeservies, dino’s en andere speelgoedtypes aanbieden. Hiermee kunnen kinderen ontdekken wat voor hen geschikt is, zonder dat er sprake is van een bepaalde ‘meisjes-’ of ‘jongens’-richting.

2. Laat kinderen kleren kiezen

Bij het kiezen van kleding kun je proberen om kinderen zoveel mogelijk vrijheid te geven. In plaats van alleen maar op de meisjes- of jongensafdeling te shoppen, kun je kinderen laten kiezen wat ze leuk vinden. Dit helpt ze om te leren dat kleding niet bepalend is voor hun geslacht, maar meer over hun eigen smaak en voorkeuren gaat.

3. Kies voor genderneutale namen

Bij de geboorte kun je kiezen voor een genderneutrale naam, zoals Sam, Kim, Robin of Noah. Ook voor het geboortekaartje en de babykamer kun je kiezen voor kleuren die niet specifiek gericht zijn op een bepaald geslacht, zoals groen, geel of wit. Dit helpt om een open en neutrale omgeving te creëren.

4. Let op het taalgebruik

Het is belangrijk om te letten op het gebruik van taal. Gebruik geen stereotiepe termen zoals ‘stoer’ voor jongens of ‘lief’ voor meisjes. In plaats daarvan kun je proberen om te leren dat iedereen lief, zorgzaam, stoer en sterk kan zijn. Dit helpt kinderen om te leren dat er geen grenzen zijn aan wat ze kunnen zijn of doen.

5. Gebruik genderneutale boeken

Bij het kiezen van kinderboeken kun je proberen om voorkeur te geven aan boeken die geen stereotiepe rollen bevatten. Vooral boeken over dieren zijn vaak genderneutraal en geschikt voor jonge kinderen. Hiermee kun je helpen om kinderen te laten ontdekken dat er veel meer mogelijkheden zijn dan alleen de traditionele rollen.

6. Respecteer de keuzes van het kind

Een belangrijk onderdeel van genderneutraal opvoeden is het respecteren van de keuzes van het kind. Laat je kind vrij om te kiezen wat het wil doen, zonder dat er sprake is van beïnvloeding door de omgeving. Dit helpt kinderen om hun eigen persoonlijkheid en voorkeuren te ontwikkelen.

Wat zijn de uitdagingen van genderneutraal opvoeden?

Hoewel genderneutraal opvoeden veel voordelen heeft, zijn er ook uitdagingen. Eén van de belangrijkste uitdagingen is de reactie van de omgeving. Veel mensen zijn nog steeds gehecht aan traditionele rollen en kunnen moeite hebben met een genderneutrale opvoeding. Dit kan leiden tot verwarring of zelfs weerstand bij familie, vrienden of leerkrachten.

Daarnaast kan het moeilijk zijn om in de praktijk te brengen. In sommige gevallen is het lastig om een volledig genderneutrale opvoeding te realiseren, vooral in een maatschappij waarin de traditionele rollen nog steeds sterk zijn. Dit betekent dat ouders en opvoeders soms moeite kunnen hebben met het omgaan met de verwachtingen van anderen.

Conclusie

Genderneutraal opvoeden is een opvoedstijl die gericht is op het bevorderen van een kind dat zichzelf kan ontdekken, zonder beperkingen door traditionele rollen. Het doel is om kinderen te leren dat ze vrij mogen zijn om te kiezen wat ze willen doen, zonder dat er sprake is van een bepaalde ‘meisjes-’ of ‘jongens’-richting. Dit helpt kinderen om zichzelf te ontwikkelen, zichzelf te accepteren en open te staan voor andere persoonlijkheden en meningen.

Hoewel er uitdagingen zijn, zoals de reactie van de omgeving, is het belangrijk om te proberen om zo veel mogelijk ruimte te geven aan de keuzes van het kind. Door te werken aan een open, gelijke omgeving, kunnen ouders en opvoeders helpen bij het ontwikkelen van een kind dat zichzelf kan zijn, zonder beperkingen.

Bronnen

1. Genderneutraal opvoeden: hoe doe je dat?
2. Genderneutraal opvoeden: wat dat nu eigenlijk is
3. Opvoedtip: genderneutraal opvoeden
4. Genderneutraal opvoeden: hoe pak je het aan?
5. Genderneutraal opvoeden voor ons vanzelfsprekend
6. Lotte van der Pol in Ouders van Nu over genderneutraal opvoeden
7. Een beetje genderneutraal opvoeden: hoe doe je dat?