logo kinderopvang lappelein heerenveen 350

klachtenvrij 2019klachtenvrij 2020klachtenvrij 2021klachtenvrij 2022

Kinderopvang Lappelein
Kinderopvang Lappelein
Kleinschalige kinderopvang in Heerenveen

De Basis van Opvoeding en Ontwikkeling: Een Structuur voor Kinderen in de Jeugd

De opvoeding en ontwikkeling van kinderen vormt een cruciale basis voor hun latere levensloop. In de jeugd ontwikkelen kinderen niet alleen fysieke en cognitieve vaardigheden, maar ook sociaal gedrag, emotionele competentie en zelfstandigheid. In dit artikel worden de kernprincipes van de opvoeding en ontwikkeling van kinderen belicht, gebaseerd op wetenschappelijke onderzoeksmethoden en praktijkgerichte aanpakken. De kernvragen zijn: Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingsopgaven en hoe kan de omgeving deze ondersteunen? En wat zijn de rol en verantwoordelijkheid van opvoeders in dit proces?

De kern van de ontwikkelingsopgaven

In de loop van de ontwikkeling van een kind naar volwassenheid zijn verschillende thema’s te onderscheiden die kenmerkend zijn voor een bepaalde periode. Deze worden aangeduid als ontwikkelingsopgaven. Een ontwikkelingsopgave is bijvoorbeeld het opbouwen van een goede gehechtheidsrelatie met de opvoeder of het leren omgaan met leeftijdgenoten. De term ontwikkelingsopgave werd geïntroduceerd door Havighurst (1948) en later door vele anderen verder uitgewerkt, ook in Nederland.

Een belangrijk aspect van ontwikkelingsopgaven is dat ze psychologische opdrachten zijn, waarmee elk kind in de loop van zijn ontwikkeling in een min of meer vaste volgorde geconfronteerd wordt. Door deze opdrachten goed te vervullen, ontwikkelt het kind kennis en vaardigheden. De kerngedachte hierbij is dat het niet goed oplossen van een eerdere ontwikkelingsopgave gevolgen heeft voor latere ontwikkelingsopgaven. Deze latere opgaven kunnen dan niet of onvoldoende uitgevoerd worden, waardoor de ontwikkeling kan stagneren of ontsporen. Om dit te voorkomen is het belangrijk dat kinderen bij elke ontwikkelingsopgave voldoende ondersteund worden. Dit betekent dat de pedagogische omgeving goed afgestemd moet zijn op de ontwikkelingsopgaven die voor het kind op dat moment spelen.

De rol van de opvoeder in de ontwikkeling

De opvoeder speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van kinderen. De opvoeding stelt kinderen in de gelegenheid om hun persoonlijke competentie te ontwikkelen, zoals veerkracht, impulscontrole, zelfstandigheid, zelfvertrouwen, flexibiliteit, motivatie, volharding, creativiteit en cognitieve en taalvaardigheden. Daarnaast stelt de opvoeding kinderen in staat om hun sociale competentie te ontwikkelen, waaronder het zich inleven in een ander, communiceren, samenwerken, anderen helpen, conflicten voorkomen en oplossen en het ontwikkelen van sociale verantwoordelijkheid.

Een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen is het overdragen van waarden en normen. Hierdoor leren kinderen de cultuur en normen van de samenleving waarin zij opgroeien. De doelen zoals hierboven beschreven zijn nog vrij algemeen. Ook is nog niet duidelijk op welke manier de doelen concreet bereikt kunnen worden.

De vier pedagogische basisdoelen

Riksen-Walraven (2004) noemt vier pedagogische basisdoelen die de opvoeding van kinderen bepalen. Deze basisdoelen zijn in eerste instantie geformuleerd voor de kinderopvang, maar gelden volgens haar voor elke opvoeding (thuis, school). De basisdoelen zijn:

  1. Bieden van emotionele veiligheid
    De opvoeding biedt kinderen een veilige basis, een “thuis” waar kinderen zich kunnen ontspannen en zichzelf kunnen zijn. Door Riksen-Walraven wordt het bieden van een gevoel van veiligheid als de meest basale pedagogische doelstelling gezien. Het bieden van veiligheid is niet alleen van belang omdat het bijdraagt aan het welzijn van het kind, maar ook omdat een veilig klimaat voorwaarde is voor het realiseren van de andere pedagogische doelen.

  2. Gelegenheid bieden voor het ontwikkelen van persoonlijke competentie
    De opvoeding stelt kinderen in de gelegenheid om hun persoonlijke competentie te ontwikkelen. Dit omvat eigenschappen als veerkracht, impulscontrole, zelfstandigheid, zelfvertrouwen, flexibiliteit, motivatie, volharding, creativiteit en cognitieve en taalvaardigheden. Hierdoor zijn kinderen in staat om allerlei problemen goed aan te pakken en zich goed aan te passen aan (veranderende) situaties.

  3. Gelegenheid bieden voor het ontwikkelen van sociale competentie
    De opvoeding stelt kinderen in de gelegenheid om hun sociale competentie te ontwikkelen. Dit omvat een scala aan sociale kennis en vaardigheden, zoals het zich inleven in een ander, communiceren, samenwerken, anderen helpen, conflicten voorkomen en oplossen en het ontwikkelen van sociale verantwoordelijkheid.

  4. Overdragen van waarden en normen
    De opvoeding draagt waarden en normen aan kinderen over, waardoor kinderen zich de cultuur eigen maken van de samenleving waarin zij opgroeien.

De invloed van de omgeving op de ontwikkeling

De ontwikkeling van een kind is een interactief proces van wederzijdse beïnvloeding door het kind en zijn (pedagogische) omgeving. Al op jonge leeftijd wordt de basis gelegd voor vaardigheden die het kind nodig heeft voor het uitvoeren van latere zogenoemde ontwikkelingsopgaven. Het goed volbrengen van een nieuwe ontwikkelingsopgave versterkt het reeds ingezette gunstige ontwikkelingsverloop. Op deze manier wordt het kind steeds meer de motor van zijn eigen ontwikkeling en neemt de invloed van de pedagogische omgeving af. Bij een ongunstig ontwikkelingsverloop geldt in feite hetzelfde: een kind dat over onvoldoende (sociale) competenties beschikt zal meer moeite hebben om (nieuwe) ontwikkelingsopgaven uit te voeren en daarmee zijn eigen ontwikkeling verder negatief beïnvloeden.

Het is daarom belangrijk al op jonge leeftijd van het kind veel aandacht te geven aan een ondersteunende omgeving voor het kind. Daarbij is de kwaliteit van de sociale interacties tussen het kind en zijn primaire opvoeders van doorslaggevende betekenis. Hier wordt immers de basis gelegd voor het vertrouwen van het kind in zichzelf en anderen. Dit zijn twee basale voorwaarden voor verdere competentieontwikkeling en daarmee voor het uitvoeren van toekomstige ontwikkelingsopgaven.

De rol van de opvoedingsvaardigheden

De opvoedingsvaardigheden van de opvoeder spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van het kind. De opvoeder heeft invloed op de ervaringen die het kind opdoet met anderen en met de materiële omgeving. Dit vraagt vaardigheden van opvoeders in het creëren van voorwaarden voor een goede ontwikkeling van het kind. Zo kan er (in samenspraak met het kind) gekozen worden voor bepaalde activiteiten, bepaald speelgoed, een bepaalde binnen- en buiteninrichting, een bepaalde kinderdagverblijf, een bepaalde school, een bepaalde sportclub en kunnen (bepaalde) vriendschappen al dan niet gestimuleerd worden.

Bij de opvoedingsvaardigheden zijn er vier kernvaardigheden die vaak genoemd worden:

  1. Emotionele ondersteuning
    Emotionele ondersteuning bieden is een gevoel van geborgenheid geven aan het kind, zodat het zich veilig en op zijn gemak voelt. Hierdoor kan een kind zijn aandacht richten op zijn omgeving en is hij vrij om nieuwe indrukken op te doen en te leren van wat hij ervaart.

  2. Respect voor autonomie
    Wanneer een kind zich emotioneel ondersteund voelt door de opvoeder, gaat het op verkenning uit. Het is van belang dat de opvoeder het kind daarbij zo veel mogelijk de ruimte geeft en het respecteert in zijn autonomie. In de praktijk van de opvoeding betekent "respect voor autonomie" de zelfstandigheid bevorderen en de eigenheid van het kind respecteren.

  3. Structuur bieden en grenzen stellen
    Om tegemoet te komen aan de groeiende behoefte aan zelfstandigheid en autonomie van het kind is het van belang dat een kind ervaart dat er een vaste structuur is en dat er grenzen zijn. Hoewel dit aspect tegenover het vorige lijkt te staan (hoe meer regels, hoe minder ruimte voor eigen inbreng van het kind), geeft het bieden van structuur juist het houvast dat nodig is voor het kind om zelfstandig activiteiten te ondernemen.

  4. Informatie en uitleg geven
    Om de wereld te leren begrijpen, heeft een kind informatie en uitleg nodig. Het is belangrijk dat de informatie en uitleg aansluit bij de behoefte, de belevingswereld, de aandacht en het ontwikkelingsniveau van het kind. Naarmate de informatie van betere kwaliteit is, draagt deze meer bij aan de ontwikkeling van het kind.

Ontwikkelingsopgaven per leeftijdsgroep

De ontwikkelingsopgaven variëren per leeftijdsgroep. Hieronder worden de belangrijkste ontwikkelingsopgaven per leeftijdsgroep toegelicht:

0-2 jaar

De belangrijkste ontwikkelingsopgave voor het kind in deze periode is het opbouwen van een veilige gehechtheidsrelatie met een of meer volwassenen. Veilig gehechte kinderen kunnen hun opvoeder gebruiken als veilige basis van waaruit zij hun omgeving kunnen verkennen. In de loop van het tweede jaar worden autonomie en individuatie steeds belangrijker. Het kind gaat steeds meer initiatief nemen en kan onafhankelijk van de opvoeder succes en bevrediging bereiken. In deze periode wordt de basis gelegd voor vertrouwen in anderen en voor vertrouwen in de eigen competentie.

2-4 jaar

In deze periode ontwikkelt zich het vermogen van het kind zich iets voor te stellen dat er niet meer is, evenals het vermogen tot imitatie. Ook komt de taalontwikkeling op gang. Er is sprake van een duidelijke opbouw van kennisstructuren en symbolische of representatieve vaardigheden (begin van ‘alsof-spel’, probleemoplossend spel, oog voor verhaaltjes en dagelijkse routines). In de loop van het derde jaar beginnen leeftijdgenoten een rol te spelen (begin van samenspelen). De peuter moet in staat zijn constructief met leeftijdgenoten om te gaan en niet voortdurend in conflict met of afzondering van hen te zijn. Dit vereist ook het beheersen van communicatieve vaardigheden. Ook ontwikkelt zich in deze periode het vermogen om zich aan te passen aan de eisen die opvoeders stellen (socialisatie), eerst op grond van externe regulatie en vervolgens door middel van zelfcontrole van het kind (zindelijkheid, impulscontrole, afblijven van sommige dingen). Tenslotte is ook de identificatie met de sekse-rol als jongen en meisje een centraal thema in deze periode.

4-12 jaar

In deze periode neemt de autonomie verder toe. Dit uit zich ook in het snel toenemend vermogen van het kind om voor zichzelf te zorgen (zichzelf wassen en aan- en uitkleden, eten). Verder begint het vermogen tot decentratie zich ontwikkelen (andermans perspectief leren zien). Tot slot wordt het kind in deze periode geconfronteerd met de maatschappelijke eis om te leren lezen, schrijven en rekenen. Daarnaast moet het zich in de schoolse situatie ook een taakhouding eigen maken om zich gedurende (steeds) langere tijd te concentreren op schoolse taken. In de omgang met de leerkracht is het noodzakelijk om de leerling-rol aan te nemen. Naast de schoolse vaardigheden (lezen, schrijven, rekenen), is ook het vermogen om wederkerige relaties op te bouwen met vriendjes/vriendinnetjes en het geaccepteerd worden door de groep een belangrijke ontwikkelingstaak in deze periode. In de omgang met leeftijdgenoten moet het kind leren zijn egocentrische houding steeds meer te laten varen.

12-16 jaar

In deze leeftijdsgroep verandert de ontwikkeling van het kind vanuit een meer kinderlijke focus naar een meer volwassen focus. Het kind probeert zich te verhouden aan de normen en waarden van de volwassen wereld, terwijl het tegelijkertijd zijn eigen identiteit en autonomie probeert te ontwikkelen. De opvoeder moet hierbij een evenwicht vinden tussen het bieden van ruimte voor autonomie en het geven van hunteer en begeleiding bij het oplossen van problemen. De ontwikkelingsopgaven in deze fase zijn onder meer het opbouwen van een eigen identiteit, het ontwikkelen van sociale competentie en het leren omgaan met verantwoordelijkheden en verwachtingen van de samenleving.

De rol van het ontwikkelingsmodel van Meij

Het ontwikkelingsmodel van Meij (2011), gebaseerd op het levensloopmodel van Riksen-Walraven (1989), gaat uit van ontwikkelings- en opvoedingsopgaven. Het model benadrukt dat de invloed van de omgeving aan het begin van de ontwikkeling het grootst is, omdat daar de basis gelegd wordt voor de verdere ontwikkeling. Op basis van de ervaringen die een kind vanaf zijn geboorte opdoet met zijn omgeving ontwikkelt het bepaald gedrag en bepaalde cognities en verwachtingen over zichzelf en anderen. Het is een transactioneel model omdat het ervan uitgaat dat de uitkomst van interacties hier en nu gevolgen heeft voor later. Vandaar dat er in het model zowel pijlen van opvoeders naar het kind als pijlen van kind naar opvoeders (en later anderen) zijn opgenomen.

Conclusie

De opvoeding en ontwikkeling van kinderen vormt een cruciale basis voor hun latere levensloop. De kern van de ontwikkelingsopgaven is dat elk kind in een bepaalde volgorde bepaalde opdrachten moet oplossen, waardoor de ontwikkeling van het kind wordt beïnvloed. De opvoeder speelt hierin een cruciale rol, met als kernvaardigheden emotionele ondersteuning, respect voor autonomie, structuur bieden en grenzen stellen, en informatie en uitleg geven. De invloed van de omgeving is groot, met name op jonge leeftijd, waarbij de kwaliteit van de interacties tussen het kind en de opvoeders van doorslaggevende betekenis is. Het model van Meij benadrukt de wisselwerking tussen kind en opvoeder, en benadrukt dat de invloed van de omgeving aan het begin van de ontwikkeling het grootst is. Door deze principes te volgen, kan de opvoeding van kinderen op een gestructureerde en ondersteunende manier verder gaan.

Bronnen

  1. De basis van opvoeding en ontwikkeling
  2. Hans Meij
  3. Wetenschappelijke bron

Gerelateerde berichten

Een nieuwe locatie!

Vanaf maandag 11 december 2017 is Kinderopvang Lappelein te vinden op deze prachtige nieuwe locatie:

Kinderopvang Lappelein
Commandeurstraat 17
8442 AT Heerenveen
0513- 436658
06-13810429
[email protected]

Openingstijden

De openingstijden liggen tussen 6.30 uur en 19.00 uur.

In het nieuws

Nieuwe gevel voor BSO

nieuwe gevel bso lappeleinVorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.

Lees meer …

14 september: dag van de pedagogisch medewerker

dag van de pedagogisch medewerker 2022

Vandaag de dag van de pedagogisch medewerker. Denk u er even over na om deze kanjers in het zonnetje te zetten.

Lees meer …

Vier grote bakken appels uit eigen tuin!

appels uit eigen tuin
Gisteren met de kinderen alle appels van de bomen geplukt. Het zijn er weer onwijs veel, vier grote bakken vol.

Lees meer …


Kinderopvang Lappelein Erkend Leerbedrijf

Kinderopvang Lappelein is sinds april 2017 een erkend SBB leerbedrijf

Wie niet van een kind geniet, ziet het allermooiste niet

 

 

Tarieven