Handboek plastische opvoeding: een overzicht van praktijk en theorie

Inleiding

De plastische opvoeding speelt een cruciale rol in het ontwikkelingsproces van jonge kinderen, zowel op school als in het thuisonderwijs. Het handboek plastische opvoeding biedt een uitgebreid overzicht van theorie en praktijk, met aandacht voor beeldende middelen, kunstgeschiedenis, en creatieve methodiek. In dit artikel worden de kernprincipes van plastische opvoeding besproken, inclusief de belangrijkste leerinhouden, didactische strategieën en toepassingen in de praktijk. De informatie is gebaseerd op de beschikbare bronnen, waaronder lessenreeksen, lesvoorbereidingen, en evaluatiecriteria.

Kernprincipes van plastische opvoeding

Wat is plastische opvoeding?

Plastische opvoeding richt zich op het ontwikkelen van creatieve vaardigheden bij kinderen, waarbij zowel het visuele als het tactiele gevoel centraal staan. Het omvat onderwerpen zoals kleurenleer, vormgeving, en het werken met materialen zoals klei, papier, en verf. De term "plastisch" verwijst hierbij naar de mogelijkheid om materialen te vormen en te veranderen, wat een essentieel onderdeel is van de leerplannen voor het secundair onderwijs.

Belang van plastische opvoeding

De plastische opvoeding draagt bij aan de psychomotorische ontwikkeling, het zelfvertrouwen en de esthetische waarneming van kinderen. Daarnaast helpt het bij het leren omgaan met materialen, het vormgeven van ideeën en het ontwikkelen van een creatieve houding. De kern van de plastische opvoeding ligt in het actief en experimenteel leren, waarbij kinderen worden aangemoedigd om te experimenteren en hun eigen creatieve paden te vinden.

Didactische benaderingen en leerinhouden

Onderwijsleeractiviteiten

De plastische opvoeding wordt vaak gegeven als onderdeel van het secundair onderwijs, waarbij de leerlingen leren werken met verschillende materialen en technieken. De lessen omvatten onderwerpen zoals:
- Constructief tekenen
- Ruimtelijke tekentechnieken
- Grafiek
- Kleurenleer
- Kunstgeschiedenis en beeldbeschouwing

Deze onderwerpen worden aangevuld met praktijkgerichte activiteiten, zoals het maken van schilderijen, het bouwen van modellen en het werken met acrylverf. De leerlingen leren ook hoe ze kunstwerken kunnen analyseren en kritisch omgaan met beeldende kunst.

Lesvoorbereiding en evaluatie

Voor de lesvoorbereiding is het belangrijk om duidelijke doelstellingen en een overzichtelijke structuur aan te brengen. De lessenreeksen moeten zijn afgestemd op de leeftijd van de leerlingen en moeten voldoen aan de eindtermen van het leerplan. De evaluatie bestaat uit verschillende onderdelen, waaronder:
- Deelname aan onderwijsactiviteiten
- Beoordeling van de opdrachten
- Mondelinge nabesprekingen

De evaluatiecriteria zijn gedefinieerd in de onderwijs- en examenregeling, waarin ook wordt aangegeven wat de gevolgen zijn bij het niet indienen van opdrachten of het verzuimen van lessen.

Praktijkgerichte activiteiten

Creatieve opdrachten

In de plastische opvoeding worden veel creatieve opdrachten gebruikt om de leerlingen te stimuleren. Voorbeelden hiervan zijn:
- Het ontwerpen van een vision board
- Het maken van origami
- Het werken met kleurverloop
- Het ontwerpen van een theelichtjeshouder

Deze activiteiten helpen bij het leren omgaan met materialen en het vormgeven van ideeën. Ze zijn ook geschikt voor het onderwijs in diversiteit, waarbij leerlingen leren omgaan met verschillende culturele en sociale contexten.

Toepassing in het onderwijs

De plastische opvoeding wordt vaak gebruikt in combinatie met andere vakken, zoals de kunstgeschiedenis en de beeldende kunst. Daarnaast kan het ook worden ingezet in het sociaal-culturele onderwijs en educatieve diensten. De activiteiten zijn gericht op het ontwikkelen van een creatieve houding en het leren omgaan met materialen.

Belangrijke leerinhouden en didactische strategieën

Kunstgeschiedenis en beeldbeschouwing

Een belangrijk onderdeel van de plastische opvoeding is de kennis van de kunstgeschiedenis. De leerlingen leren de belangrijkste stromingen en kunstenaars te herkennen, en hoe deze kunnen worden toegepast in de lespraktijk. Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan de beeldbeschouwing, waarbij leerlingen leren om kunstwerken te analyseren en te beoordelen.

Werkvormen en methodekeuze

De plastische opvoeding maakt gebruik van verschillende werkvormen, waaronder:
- Werk in groepjes
- Creatieve opdrachten
- Bezoek aan musea
- Presentaties

De keuze voor een bepaalde methode hangt af van de leeftijd van de leerlingen en de doelstellingen van de les. De leerkracht moet hierbij aandacht besteden aan de kwaliteit van de lessen en de manier waarop leerlingen worden begeleid.

Evaluatie en beoordeling

Beoordelingscriteria

De beoordeling van de plastische opvoeding gebeurt op basis van verschillende criteria, waaronder:
- De kwaliteit van de opdrachten
- De deelname aan de lessen
- De mondelinge nabespreking

De beoordeling is gedefinieerd in de onderwijs- en examenregeling, waarin ook wordt aangegeven wat de gevolgen zijn bij het niet indienen van opdrachten of het verzuimen van lessen.

Herkansen en herbeoordeling

Bij een onvoldoende cijfer is er de mogelijkheid tot herkansen. De regels voor herkansen zijn gedefinieerd in de onderwijs- en examenregeling, waarin ook wordt aangegeven wat de gevolgen zijn bij het niet indienen van opdrachten of het verzuimen van lessen.

Conclusie

De plastische opvoeding speelt een belangrijke rol in het ontwikkelingsproces van jonge kinderen, zowel op school als in het thuisonderwijs. Het handboek plastische opvoeding biedt een overzicht van de kernprincipes, didactische strategieën en praktijkgerichte activiteiten. De leerinhouden zijn gericht op het ontwikkelen van creatieve vaardigheden, het leren omgaan met materialen en het analyseren van kunstwerken. De evaluatiecriteria en beoordelingscriteria zijn belangrijk om de kwaliteit van de lessen te waarborgen. De plastische opvoeding is een essentieel onderdeel van het secundair onderwijs en kan ook worden toegepast in het sociaal-culturele onderwijs en educatieve diensten.

Bronnen

1. Plastische opvoeding in het buitengewoon onderwijs: Inspiratieboek
2. Plastische Opvoeding: Didactiek 1 (B-ODISEE-HBS74B)
3. Alle boeken
4. Photoshop vs GIMP
5. Katholieke Hogeschool Diepenbeek: Plastische Opvoeding
6. Lesmateriaal plastische opvoeding
7. Cultuuronderwijs: Cultuur in de spiegel
8. YouTube - Photoshop vs GIMP
9. España, Op. 165 (Albéniz, Isaac)
10. Spiegeltje, spiegeltje aan de wand
11. Tango from España Op. 165 no. 2
12. GO Plastische Opvoeding 1ste Graad ASO