Grootouders als opvoeders: Rol en invloed in de moderne gezinsstructuur
juli 7, 2025
De opvoeding van kinderen is een complex proces dat zowel de behoeften van het kind als de omstandigheden van de ouder en de omgeving betreft. Een belangrijk concept dat in meerdere bronnen wordt genoemd, is de ‘goodness of fit’. Dit concept wordt vaak gebruikt om de overeenkomst tussen het temperament van het kind en de opvoedingsstijl van de ouders of de omgeving te beschrijven. In dit artikel wordt uitgelegd wat ‘goodness of fit’ inhoudt, waarom het belangrijk is, en hoe ouders en opvoeders dit kunnen toepassen in de praktijk.
Wat is ‘goodness of fit’?
Het begrip ‘goodness of fit’ is afkomstig uit de psychologie en wordt vaak gebruikt in het kader van de opvoeding. Het verwijst naar de mate waarin de persoonlijke kenmerken van een kind, zoals temperament, gedrag, en gedragspatronen, overeenkomen met de omgeving waarin het kind zich bevindt. Het is dus niet alleen belangrijk om te kijken naar wat het kind doet, maar ook naar hoe de omgeving reageert en zich aanpast aan de behoeften van het kind.
In de bronnen wordt uitgelegd dat het idee van ‘goodness of fit’ is ontstaan uit het werk van de psycholoog Alexander Thomas en Stella Chess, die het gedrag van kinderen onderzoekten en ontdekten dat sommige kinderen beter reageerden op bepaalde opvoedingsstijlen dan anderen. Ze stelden vast dat een goed bij elkaar passende combinatie van temperament en opvoeding leidt tot gunstige ontwikkelingsuitkomsten. Bijvoorbeeld, kinderen met een moeilijk temperament hebben vaak meer behoefte aan een opvoeding die hen steunt en hun gedrag begrijpt, in plaats van te vroeg te veel controle te uitoefenen.
Waarom is ‘goodness of fit’ belangrijk bij het opvoeden?
De bronnen benadrukken dat ‘goodness of fit’ niet alleen van belang is voor kinderen met ADHD of andere gedragsproblemen, maar ook voor alle kinderen. Het is een kernbegrip in de opvoeding, omdat het helpt bij het begrijpen van het gedrag van het kind en het vinden van de juiste aanpak. In meerdere bronnen wordt benadrukt dat er geen enkele vaste oplossing is voor het opvoeden van kinderen, omdat elk kind anders is. De sleutel ligt bij het vinden van de juiste combinatie van opvoeding en temperament.
In het boek ‘Kinderen en jongeren met ADHD – waar help je ze mee?’ wordt uitgelegd dat er geen quick fix is voor het opvoeden van kinderen met ADHD. In plaats daarvan moet men zoeken naar de beste ‘goodness of fit’ – dat wil zeggen, de beste manier om de omgeving aan te passen aan de behoeften van het kind. Dit betekent dat ouders en opvoeders moeten kijken naar hun eigen gedrag, maar ook naar de kenmerken van het kind. De combinatie van deze twee factoren bepaalt of de opvoeding effectief is.
Hoe kun je ‘goodness of fit’ toepassen in de praktijk?
In meerdere bronnen wordt uitgelegd hoe ouders en opvoeders ‘goodness of fit’ kunnen toepassen. Hieronder staan een aantal strategieën beschreven die in de bronnen worden genoemd:
1. Begrip voor het temperament van het kind
Het is belangrijk om het temperament van het kind te begrijpen. Dit betekent dat ouders en opvoeders moeten kijken naar hoe het kind reageert op bepaalde situaties, hoe het met emoties omgaat, en wat de voorkracht van het kind is. In een bron wordt uitgelegd dat kinderen met een moeilijk temperament vaak vaker last hebben van aanpassingsproblemen, omdat hun gedrag niet overeenkomt met de verwachtingen van de omgeving. Daarom is het belangrijk om te leren omgaan met het temperament van het kind, in plaats van te proberen het kind te veranderen.
2. Aanpassen van de opvoedingsstijl
Een van de kernpunten van ‘goodness of fit’ is het aanpassen van de opvoedingsstijl aan de behoeften van het kind. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat een kind dat veel rust nodig heeft, meer structuur en vaste routines nodig heeft, terwijl een kind dat snel geïrriteerd raakt, meer emotiebeheersing en rust moet leren. In de bronnen wordt uitgelegd dat ouders moeten kijken naar hun eigen gedrag en proberen dat aan te passen aan de behoeften van hun kind.
3. Gebruik van het SGG-schema
Een handige tool die in de bronnen wordt genoemd, is het SGG-schema (Situatie-Gedrag-Gevolg). Dit schema helpt bij het analyseren van gedrag en het zoeken naar oplossingen. De auteur van het boek ‘Kinderen en jongeren met ADHD – waar help je ze mee?’ legt uit dat elk gedrag in een bepaalde situatie plaatsvindt, en dat het gevolg van het gedrag bepaalt of het gewenst of ongewenst gedrag is. Door dit schema te gebruiken, kunnen ouders en opvoeders beter inzicht krijgen in de oorzaken van het gedrag en effectieve oplossingen bedenken.
4. Verbindend gezag en geweldloos verzet
In meerdere bronnen wordt gesproken over verbindend gezag en geweldloos verzet als belangrijke opvoedstrategieën. Verbindend gezag houdt in dat ouders hun kind begrijpen, luisteren en steunen, terwijl geweldloos verzet betekent dat ouders hun kind helpen bij het leren omgaan met frustratie en emotionele uitdagingen. In het boek ‘Kinderen en jongeren met ADHD – waar help je ze mee?’ wordt uitgelegd dat deze strategieën helpe bij het vinden van de beste ‘goodness of fit’ en het versterken van de band tussen ouders en kind.
5. Ondersteuning van het netwerk
In de bronnen wordt ook benadrukt dat ouders niet alleen hoeven te werken, maar ook steun kunnen vragen aan anderen. In het boek ‘Kinderen en jongeren met ADHD – waar help je ze mee?’ wordt uitgelegd dat het delen van ervaringen met andere ouders en het leren van elkaar belangrijk is. Ook wordt erop gewezen dat ouders zelf hun eigen gedrag moeten analyseren en hun eigen opvoedingsstrategieën moeten aanpassen aan de behoeften van hun kind.
‘Goodness of fit’ en de rol van de ouder
In meerdere bronnen wordt benadrukt dat ouders een cruciale rol spelen in het opvoeden van hun kind. De auteur van het boek ‘Kinderen en jongeren met ADHD – waar help je ze mee?’ legt uit dat ouders niet alleen verantwoordelijk zijn voor het gedrag van hun kind, maar ook voor hun eigen gedrag. Ze moeten dus ook kijken naar hun eigen gedrag en proberen dat aan te passen aan de behoeften van hun kind.
In een interview met Tirtsa Ehrlich wordt uitgelegd dat opvoeden vaak moeilijk en niet altijd leuk is. Er is geen vaste formule voor het opvoeden van kinderen, maar wel een ‘goodness of fit’-strategie die helpt bij het vinden van de juiste aanpak. In haar boek benadrukt ze dat ouders niet alleen moeten kijken naar hun kind, maar ook naar zichzelf. Ze moet weten wat haar eigen temperament is en hoe ze dat aanpast aan de behoeften van haar kind.
‘Goodness of fit’ en de invloed van culturele waarden
In de bronnen wordt ook gesproken over de invloed van culturele waarden op de ‘goodness of fit’. Bijvoorbeeld, in het Westen wordt schuchterheid vaak gezien als sociale incompetentie, terwijl het in China als een vorm van sociale maturiteit wordt gezien. Dit betekent dat de manier waarop ouders en opvoeders omgaan met het gedrag van hun kind kan variëren, afhankelijk van de culturele context.
In een andere bron wordt uitgelegd dat het belangrijk is om te beseffen dat temperament grotendeels aangeboren is, maar ook onderhevig aan invloeden van buitenaf. De rol van ouders is hierbij cruciaal, vooral in de eerste jaren van het leven. Door de omgeving aan te passen aan het temperament van het kind, kunnen ouders helpen bij het leren omgaan met emoties en gedrag.
Conclusie
‘Goodness of fit’ is een belangrijk concept in de opvoeding van kinderen. Het benadruidt de belangrijkheid van het aanpassen van de opvoedingsstijl aan de behoeften van het kind, in plaats van het kind te veranderen. In de bronnen wordt duidelijk gemaakt dat ouders en opvoeders moeten leren omgaan met het temperament van hun kind, en dat het vinden van de juiste combinatie van opvoeding en temperament essentieel is voor de ontwikkeling van het kind.
De auteur van het boek ‘Kinderen en jongeren met ADHD – waar help je ze mee?’ benadrukt dat er geen vaste oplossing is voor het opvoeden van kinderen, maar dat het vinden van de juiste ‘goodness of fit’ cruciaal is. Ouders moeten leren om te luisteren naar hun kind, hun eigen gedrag analyseren en de omgeving aanpassen aan de behoeften van hun kind. Door dit te doen, kunnen ouders helpen bij het ontwikkelen van zelfregulatievaardigheden en het aanleren van positieve gedragspatronen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
