Goede praktijken in de opvoeding: Effectieve manieren om leerlingen te motiveren en te ondersteunen

In de opvoeding is het van belang om leerlingen te motiveren en hen te ondersteunen bij hun leerproces. Goede praktijken, zoals die in meerdere bronnen worden beschreven, bieden een waardevolle bron voor leraars, ouders en verzorgers. Deze praktijken omvatten het omgaan met uitdagend gedrag, het aanbieden van structuur, het bevorderen van autonomie, competentie en verbondenheid, evenals het werken met evidence-informed onderwijsinnovatie. De bronnen geven een overzicht van hoe dit in de praktijk kan worden gebracht, met name in het basisonderwijs en de praktijk van lichaamsbeweging.

Goede praktijken in de praktijk: Hoe leraars met uitdagend gedrag omgaan

Een belangrijk onderdeel van de opvoeding is het omgaan met uitdagend gedrag van leerlingen. In meerdere bronnen wordt benadrukt dat het belangrijk is dat leerkrachten hun kijk op gedrag en handelen kritisch beoordelen. Gesprekken over deze manier van omgaan kunnen leiden tot een positievere houding tegenover leerlingen die uitdagend gedrag laten zien. Dit is van groot belang, aangezien veel leerkrachten aangeven dat het moeilijk is om met dergelijke leerlingen te werken.

Een van de kernprincipes is dat leerkrachten de leeromgeving kunnen gebruiken als aanleiding tot professionele professionalisering. Dit gebeurt vooral wanneer leerkrachten samenwerken en kritisch kijken naar hun eigen opvattingen en handelen. Daardoor ontstaat een leeromgeving die geschikt is voor professionalisering. Dit is cruciaal, omdat het voorkomen en verminderen van probleemgedrag een belangrijke vaardigheid van de leerkracht is. Het is belangrijk dat leerkrachten over een positieve houding beschikken, want dit helpt bij het effectief omgaan met probleemgedrag.

In deelstudie 1 van een onderzoek worden elf goede voorbeelden uit het basisonderwijs en speciaal onderwijs in beeld gebracht. Deze onderzoeken geven inzicht in de succesfactoren van leerkrachten die goed omgaan met uitdagend gedrag. De resultaten zijn verwerkt in een digitale leeromgeving voor leerkrachten en studenten. Deze omgeving bevat videofragmenten, inzichten uit de literatuur, reflecties op het handelen met behulp van een reflectiemodel (STARR), en tools om leerkrachten te ondersteunen bij het omgaan met uitdagend gedrag.

Structuur en motivatie: Belangrijke elementen in het lesgeven

Een andere sleutelcomponent in de opvoeding is het bieden van structuur en het motiveren van leerlingen. Structuur helpt leerlingen zich competent te voelen en hen te laten inzien dat ze een opdracht aankunnen. Dit gebeurt door duidelijke instructies te geven en leerlingen te helpen het (leer)doel van een opdracht te begrijpen. Daarnaast is het belangrijk om een jaarplanner met leerdoelen op te stellen en de verwachtingen en inspanningen duidelijk te communiceren.

Motivatie is een cruciaal onderdeel van het leren. Inhoudelijke motivatie, waarin leerlingen vanuit hun eigen wil leren, is de meest effectieve vorm van motivatie. Leraars kunnen dit bevorderen door de drie basisbehoeften van leerlingen aan te pakken: autonomie, competentie en verbondenheid. Autonomie-ondersteund lesgeven betekent dat leerlingen meer informatief worden begeleid, in plaats van controlerend. Dit gebeurt bijvoorbeeld door leerlingen de kans te geven keuzes te maken, zoals het kiezen van partner, werkplek of manier van uitwerken.

Een voorbeeld van een goede praktijk is het gebruik van een verbeterbord, waarop leerlingen zelf doelen en verbeteracties kunnen formuleren. Dit bord wordt wekelijks klassikaal ingevuld, waarbij wordt gekeken naar wat er bereikt moet worden en of er extra acties nodig zijn. Dit helpt leerlingen om hun eigen leerproces te beheren en te motiveren.

Evidence-informed onderwijsinnovatie met ICT

In de moderne opvoeding is de toepassing van ICT een belangrijk onderdeel. Goede praktijken omvatten het gebruik van een hoog visuele ICT-leeromgeving in vergelijking tot de meer traditionele onderwijsaanpak. Dit onderzoek geeft inzicht in de meerwaarde van dergelijke aanpakken. Daarnaast wordt er gekeken naar het toepassen van vakintegratief programmeren en educational robotics om de ontwikkeling van Computational thinking in het onderwijs te stimuleren.

De zone Versterken ondersteunt evidence-informed onderwijsinnovatie met ICT met een aantal instrumenten. Deze instrumenten kunnen gebruikt worden tijdens het ontwerp, de ontwikkeling, evaluatie, monitoring en kwaliteitsborging bij onderwijsinnovaties. Daarnaast wordt er gekeken naar het testen van VR-ontwerpprincipes op effectiviteit, met als doel een gerealiseerde onderwijsvernieuwing. Ook wordt er gewerkt aan het ontwerpen van een effectieve serious game, waarbij een evidence-informed methode gevolgd wordt.

Samenwerking tussen zorg, sociaal domein en onderwijs

De samenwerking tussen verschillende domeinen is essentieel voor een goed opvoedingsproces. In meerdere bronnen wordt benadrukt dat initiatieven zijn opgezet om de samenwerking tussen het zorgdomein en sociaal domein te verbeteren. Dit gebeurt bijvoorbeeld door afgevaardigden van een hagro of een RHO in te zetten, in samenwerking met het sociaal domein. Ook worden er initiatieven buiten de zorg aangeboden, waarin mensen zichzelf kunnen aanmelden.

Een voorbeeld van zo’n initiatief is Krachtige basiszorg, ontwikkeld door huisartsen en buurtteammedewerkers in de wijk Overvecht in Utrecht. Dit is een integrale wijkaanpak waarin professionals uit de zorg, het sociaal domein, welzijn en preventie samenwerken om bewoners te ondersteunen bij de diverse hulpvragen. Hierbij wordt het 4D-model gebruikt, een instrument dat problemen en oplossingsrichtingen in 4 domeinen in kaart brengt.

Bewegingsonderwijs en gezondheid

Een ander belangrijk aspect van de opvoeding is het bevorderen van lichaamsbeweging en gezondheid. In meerdere bronnen wordt benadrukt dat het belangrijk is om leerlingen te ondersteunen bij het leren van bewegen en gezondheid. Dit gebeurt bijvoorbeeld door wandelgroepen in het groen te organiseren, waarin leerlingen worden begeleid door fysiotherapeuten en praktijkondersteuners.

Karel Bos uit Amersfoort benadrukt de positieve effecten van bewegen in de natuur op zowel fysieke als mentale gezondheid. Hij stelt dat het een aandeel kan spelen in het voorkomen van diverse aandoeningen. Dit benadruidt het belang van het integreren van leefstijladviezen in de gezondheidszorg, met name gericht op bewegen in de natuur. Ook wordt er gewerkt aan het opzetten van een ‘verkennend gesprek’ voor iedereen met psychische klachten, wat in 2025 in Nederland beschikbaar moet zijn.

Conclusie

Goede praktijken in de opvoeding zijn essentieel om leerlingen effectief te ondersteunen bij hun leerproces. Dit omvat het omgaan met uitdagend gedrag, het aanbieden van structuur, het motiveren van leerlingen, evenals het werken met evidence-informed onderwijsinnovatie met ICT. Daarnaast is de samenwerking tussen verschillende domeinen belangrijk om een goed opvoedingsproces te realiseren. Door deze praktijken toe te passen, kunnen leraars, ouders en verzorgers ervoor zorgen dat leerlingen zich goed ontwikkelen en hun leerdoelen behalen.

Bronnen

1. Passend leren omgaan met uitdagend gedrag in de klas: gebruik van good practices
2. Goede voorbeelden van scholen die werk hebben gemaakt van talentontwikkeling op hun school
3. Good practices in het primair onderwijs: meerwaarde van een hoog visuele ICT-leeromgeving
4. Samenwerking in de wijk: initiatieven om de samenwerking tussen zorg en sociaal domein te verbeteren
5. Motiveren van leerlingen: tips en best practices
6. Goede voorbeelden van onderwijsinnovatie met ICT
7. Google Search: voorbeelden van goede praktijken
8. Google Workspace: aanmaken en beheren van presentaties
9. Beknopte informatie over goede praktijken
10. Lichaamsbeweging en opvoeding: voorbeelden uit de praktijk
11. Google Drive: instellingen en beheer