Het Romeinse gezin en de opvoeding van kinderen

Het Romeinse gezin was een centraal onderdeel van de maatschappelijke structuur en speelde een cruciale rol in de opvoeding van kinderen. De opvoeding van kinderen was sterk beïnvloed door de sociale stand, economische omstandigheden en de culturele waarden van het Romeinse Rijk. In dit artikel worden de kernaspecten van het Romeinse gezin, de taken van de gezinsleden, de opvoeding en het onderwijs van kinderen, evenals de rol van de jeugd in de maatschappij besproken, gebaseerd op de bronnen die in het kader van de zoekopdracht zijn geleverd.

Het Romeinse gezin

Het Romeinse gezin, ook wel ‘familia’ genoemd, bestond meestal uit vader, moeder, kinderen en soms slaven. Het gezin was het fundament van de sociale en economische structuur in het Romeinse Rijk. Het hoofd van het gezin was de vader, die de verantwoordelijkheid had over het gezin, het inkomen en de opvoeding van de kinderen. De moeder had vooral de zorg voor de kinderen en het huishouden, hoewel de taken van de vrouw variërend waren, afhankelijk van de economische positie van het gezin. In arme gezinnen moesten vrouwen vaak helpen met het werk, terwijl rijke vrouwen vaak slaven hadden die hen hielpen met huishouden en kinderopvoeding.

De kinderen speelden een belangrijke rol in het gezin, hoewel de kindersterfte hoog was. Volgens bronnen stierde ongeveer één op de drie Romeinse kinderen voor de eerste verjaardag, en slechts één op de twee bereikte de tienjarige leeftijd. Dit leidde tot de veronderstelling dat Romeinen onverschillig waren tegenover hun kinderen. Echter, recente studies wijzen erop dat er wel degelijk emotionele banden bestonden tussen ouders en kinderen.

Taken van de gezinsleden

De vader had het hoogste gezag in het gezin. Hij was verantwoordelijk voor het inkomen, het leiderschap van het gezin, en het bepalen van de toekomst van de kinderen. De moeder had de zorg voor de kinderen, het huishouden en de opvoeding. In arme gezinnen moesten de vrouwen vaak helpen met het werk, terwijl rijke vrouwen vaak slaven hadden die hen hielpen met huishouden en kinderopvoeding.

De kinderen moesten bijdragen aan het overleven van het gezin. In arme gezinnen werkten kinderen vaak mee aan de economische productie, terwijl rijke kinderen naar school gingen. De opvoeding van jongens was belangrijker dan die van meisjes. Jongens kregen een uitgebreid onderwijs, terwijl meisjes meestal alleen les kregen over huishouden en het opvoeden van kinderen.

Opvoeding en onderwijs

Het onderwijs in het Romeinse Rijk was sterk beïnvloed door de economische positie van het gezin. Rijke ouders stuurden hun kinderen naar een ‘school’, waar ze les kregen van een Griekse slaaf. Deze scholen werden ‘Ludi’ genoemd. De kinderen die erheen gingen waren minimaal zeven jaar oud. Elke school had maar een leraar. De klassen bestonden ongeveer uit twintig tot dertig leerlingen per klas. Een dag begon vroeg in de ochtend en eindigde halverwege de middag. Tussendoor hadden ze een pauze om wat te eten. De belangrijkste dingen die werden geleerd waren lezen, rekenen en schrijven.

Als de kinderen ongeveer twaalf jaar oud waren, gingen ze van de school af. Voor sommige jongens volgde er vervolgonderwijs, waar ze meer specifiek onderwijs kregen. Ze lazen tot hun vijftiende vooral de schriften van belangrijke Romeinse geleerden. Behalve dat ze hierdoor de taal goed leerden, werd er op deze manier ook geschiedkundige en aardrijkkundige dingen geleerd. Het onderwijs vooral gericht op de Griekse en Romeinse literatuur. Ze leerde dat bij de Grammaticus.

De opvoeding van jongens was belangrijker dan die van meisjes. Jongens kregen een uitgebreid onderwijs, terwijl meisjes meestal alleen les kregen over huishouden en het opvoeden van kinderen. De meisjes daarentegen trouwde rond hun veertiende. Met wie ze trouwde koos hun vader. De vader was in die tijd trouwens in veel zaken de baas. Hij werd de 'pater familias' genoemd. (De vader van de familie) Iedereen moest naar hem luisteren. Ook de vrouw had weinig te zeggen. De vader had zelfs het recht om zijn eigen kind te verkopen als slaaf als hij dat nodig vond en in sommige gevallen het recht om zijn kinderen te doden.

De plaats van de jeugd in de maatschappij

De jeugd in het Romeinse Rijk had een belangrijke rol in de maatschappij. De kinderen moesten bijdragen aan het overleven van het gezin. In arme gezinnen werkten kinderen vaak mee aan de economische productie, terwijl rijke kinderen naar school gingen. De opvoeding van jongens was belangrijker dan die van meisjes. Jongens kregen een uitgebreid onderwijs, terwijl meisjes meestal alleen les kregen over huishouden en het opvoeden van kinderen.

Een interessant onderzoek heeft versteende lichamen, die gevormd zijn door de uitbarsting van de Vesuvius in het jaar 79, onderzocht op fysieke letsels. Zulke letsels wijzen op vroege en intensieve professionele activiteit. Letsels die daarop konden wijzen waren vooral de zogenaamde costoclaviculaire syndesmosen, knellingen van de bloedvaten of zenuwen naar de arm tussen de eerste rib en het sleutelbeen. Deze syndesmosen werden bij 41,3% van de mannelijke skeletten aangetroffen, 6,5% van de vrouwen en toch wel opmerkelijk bij 11,5% van de kinderen (of 24% van de personen tot 20 jaar).

De jeugd had ook een rol in de religie en het openbare leven. Kinderen konden bijvoorbeeld deelnemen aan religieuze rituelen en feesten. Ze konden ook werken in de tempels en bij de handel. De jeugd had dus een belangrijke rol in de maatschappij.

Onderwijs en kinderarbeid

Het onderwijs in het Romeinse Rijk was sterk beïnvloed door de economische positie van het gezin. Rijke ouders stuurden hun kinderen naar een ‘school’, waar ze les kregen van een Griekse slaaf. Deze scholen werden ‘Ludi’ genoemd. De kinderen die erheen gingen waren minimaal zeven jaar oud. Elke school had maar een leraar. De klassen bestonden ongeveer uit twintig tot dertig leerlingen per klas. Een dag begon vroeg in de ochtend en eindigde halverwege de middag. Tussendoor hadden ze een pauze om wat te eten. De belangrijkste dingen die werden geleerd waren lezen, rekenen en schrijven.

De kinderarbeid was in het Romeinse Rijk een normale zaak. 90 % van de kinderen verrichtte een vorm van arbeid. Nergens kom je morele bezwaren tegen. En in armere gezinnen droegen ze bij aan de overlevingskansen. Onderzoek van skeletten in Herculaneum wijst op letsels ten gevolge van zware fysieke arbeid, niet enkel bij slaven, maar ook bij vrije kinderen vanaf vijf jaar. Mogelijk werkten ook kinderen in de Egyptische en Spaanse goud- en kopermijnen en in de steengroeven van Attica. Ze deden ook veel licht werk: tafeldienst, hulp in de keuken, olijven plukken, toezicht houden op dieren of op jongere kinderen.

Pedofilie en pederastie

De omgang met pedofilie en pederastie in het Romeinse Rijk was een controversieel onderwerp. In het laatste hoofdstuk van het boek ‘Kinderen bij de Romeinen’ van Christian Laes wordt gesproken over pedofilie (Erotische omgang met kinderen) en pederastie (specifiek met jongens). De geliefde kinderen waren meestal slaafjes, de minnaars hoge heren tot bekende keizers.

De omgang met kinderen was in het Romeinse Rijk niet altijd positief. Er zijn bewijzen dat kinderen soms als onderdeel van de prostitutie werden gebruikt. Daarnaast was het gebruik van kinderen in religieuze rituelen ook een bekende praktijk. Dit leidde tot veel debatten over de positie van kinderen in de maatschappij.

Conclusie

Het Romeinse gezin en de opvoeding van kinderen waren cruciaal voor de maatschappelijke structuur en het welzijn van de bevolking. De opvoeding van kinderen was sterk beïnvloed door de economische positie van het gezin, de sociale stand en de culturele waarden van het Romeinse Rijk. De kinderen speelden een belangrijke rol in het gezin, hoewel de kindersterfte hoog was. De opvoeding van jongens was belangrijker dan die van meisjes, en de jeugd had een belangrijke rol in de maatschappij. De omgang met pedofilie en pederastie was een controversieel onderwerp, dat veel debatten opleverde over de positie van kinderen in de maatschappij.

Bronnen

1. Het Romeinse gezinsleven
2. Het Romeinse gezinsleven
3. Dat schattige babbelende musje, dat kletskousje-kind zijn in de Romeinse Oudheid
4. Mens en maatschappij
5. Het gezin bij de Romeinen
6. Werkstuk: KCV de Romeinse jeugd
7. Sociale geschiedenis van het Romeinse rijk/Kinderen
8. Kinderen bij de Romeinen
9. Het moderne gezin
10. Gezin en opvoeding bij de Romeinen