Genderneutrale opvoeding: wat betekent het en wat zijn de gevolgen?

In de afgelopen jaren is het begrip genderneutrale opvoeding steeds vaker in het nieuws gekomen. Het gaat hierbij om een opvoedingsstijl waarin ouders en onderwijsers proberen te werken aan een omgeving waarin kinderen niet worden beïnvloed door traditionele genderrollen. In plaats van te kiezen voor bepaalde speelgoederen, kleuren of gedragslijnen op basis van het geslacht van het kind, wordt er op een manier opgevoed waarin elk kind zichzelf kan ontwikkelen zonder te worden beperkt door sociale verwachtingen. Dit artikel beschrijft wat genderneutrale opvoeding precies inhoudt, hoe deze in de praktijk kan worden toegepast en wat de gevolgen zijn voor kinderen, ouders en de maatschappij.

Wat is genderneutraal opvoeden?

De term gender verwijst naar de sociale en culturele aspecten van het zijn als man of vrouw, waaronder stereotypen, verwachtingen en gedragslijnen. Seks daarentegen is het biologische verschil tussen mannen en vrouwen. Genderneutraal opvoeden betekent dus niet dat het verschil tussen jongens en meisjes wordt ontkend, maar wel dat de maatschappelijke normen en verwachtingen die daarbij horen, worden aangepakt. Het doel is om kinderen te laten groeien in een omgeving waarin ze zich vrij kunnen ontwikkelen zonder te worden beïnvloed door traditionele rolmodellen.

De discussie over genderneutrale opvoeding is al lang aan de gang, maar is in de afgelopen jaren opgelouterd. De vraag of ouders hun kinderen op een manier moeten opvoeden waarin ze geen keuzes maken op basis van hun geslacht, is een veelbesproken onderwerp. Sommige ouders zien het als een manier om hun kinderen vrijheid en autonomie te geven, terwijl anderen het juist als een onnatuurlijke invloed zien.

Wat zijn de voordelen van genderneutrale opvoeding?

Er is onderzoek gedaan naar de gevolgen van genderneutrale opvoeding. In een studie uit 2017 bleek dat kinderen die in een genderneutrale omgeving opgroeiden, lager scoren op een maatstaf voor genderstereotypen. Ze zijn daardoor eerder bereid om met kinderen van het andere geslacht te spelen. Daarnaast blijkt dat kinderen die op een genderneutrale manier worden opgevoed, minder last hebben van vooroordelen en stereotypering.

Een andere studie toont aan dat kinderen die in een omgeving groeien waarin er geen vooraf bepaalde verwachtingen zijn over hoe jongens en meisjes zich moeten gedragen, beter kunnen omgaan met diversiteit. Ze leren beter te communiceren, empathisch zijn en zichzelf te ontwikkelen zonder beperkt te worden door sociale normen.

Hoe werkt genderneutrale opvoeding in de praktijk?

In de praktijk betekent genderneutrale opvoeding dat ouders en onderwijsers rekening houden met het feit dat kinderen verschillende interesses en vaardigheden kunnen hebben, ongeacht hun geslacht. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat een meisje zowel met een speelgoedautootje als met een pop speelt, en dat een jongen zowel met een jurk als met een broek kan lopen. Ook wordt er opgelet met de keuze van woorden en de manier waarop kinderen worden aangesproken. In plaats van te zeggen “meisje” of “jongen”, wordt er vaak gewoon “kind” gebruikt.

In sommige scholen wordt ook gekeken naar de manier waarop leerlingen worden aangesproken en hoe er wordt omgegaan met bepaalde activiteiten. Zo is het in Zweden al veel gangbaar om in de kleutergroep geen onderscheid te maken tussen jongens en meisjes in de les. In Nederland zijn er al enkele scholen die een dergelijke aanpak hanteren, zoals De Verbinding in Lent, de eerste genderneutrale basisschool van Nederland.

Wat zegt wetenschappelijk onderzoek?

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat genderstereotypen diepgeworteld zijn in de maatschappij. Ze beïnvloeden al vanaf jonge leeftijd de ontwikkeling van kinderen. Bijvoorbeeld, docenten en ouders omgaan onbewust anders met jongens en meisjes. Meisjes worden aangemoedigd om zorgzaam en gevoelig te zijn, terwijl jongens worden gestimuleerd om stoer te zijn. Dit kan leiden tot een beperking in de keuzes die kinderen maken, en kan bijdragen aan ongelijke kansen.

In een studie uit 2017 bleek dat kinderen die in een genderneutrale omgeving opgroeiden, niet vaker in de war zijn over hun genderidentiteit dan kinderen die in een traditionele omgeving opgroeiden. Ze scoren echter lager op een maatstaf voor genderstereotypen. Dit suggereert dat genderneutrale opvoeding geen negatieve invloed heeft op het gevoel van identiteit, maar wel helpt om stereotypen te verminderen.

Wat zijn de uitdagingen van genderneutrale opvoeding?

Hoewel er veel positieve effecten zijn van genderneutrale opvoeding, zijn er ook uitdagingen. Een van de grootste uitdagingen is de weerstand van de maatschappij. Veel ouders en onderwijsers voelen zich onzeker over hoe ze met de termen “gender” en “seks” om moeten gaan. Ook is er veel onzekerheid over hoe je kinderen op een manier kunt opvoeden waarin ze zichzelf kunnen ontwikkelen zonder beperkt te worden door traditionele rollen.

Daarnaast is er ook veel discussie over de vraag of genderneutrale opvoeding in werkelijkheid wel werkt. Sommige onderzoekers beweren dat het onmogelijk is om volledig genderneutraal op te voeden, omdat de maatschappij nog steeds veel normen en verwachtingen heeft. Toch blijven er veel positieve signalen uit het onderzoek.

Wat betekent dit voor ouders en onderwijs?

Voor ouders is het belangrijk om bewust te zijn van de invloed van hun gedrag op hun kind. Het is belangrijk om te letten op hoe je met je kind omgaat, wat je tegen hem/zij zegt en welke keuzes je maakt. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor speelgoed dat zowel voor jongens als meisjes geschikt is, en je kunt proberen om je kind te leren dat het niet uitmaakt of je een jongen of meisje bent, maar wel wat je met jezelf kunt bereiken.

Voor onderwijsers is het belangrijk om te letten op hoe je met leerlingen omgaat. Je kunt bijvoorbeeld proberen om je lessen te ontwerpen op een manier die diversiteit bevordert en waarin geen stereotypen worden bevestigd. Ook is het belangrijk om jezelf bewust te zijn van je eigen verwachtingen en hoe je die beïnvloed door je leerlingen.

Conclusie

Genderneutrale opvoeding is een opvoedingsstijl waarin ouders en onderwijsers proberen om kinderen te laten groeien in een omgeving waarin ze zichzelf kunnen ontwikkelen zonder beperkt te worden door traditionele genderrollen. Er is onderzoek gedaan naar de gevolgen van deze opvoedingsstijl, en het blijkt dat kinderen die op deze manier worden opgevoed, lager scoren op een maatstaf voor genderstereotypen en eerder bereid zijn om met kinderen van het andere geslacht te spelen. Hoewel er uitdagingen zijn, zoals de weerstand van de maatschappij, is er veel positief te melden over de invloed van genderneutrale opvoeding op de ontwikkeling van kinderen.

Bronnen

1. Genderneutraal opvoeden: iets voor jou?
2. Genderneutraal lesgeven: wat is dat?
3. Verslag Kennishub: genderdiversiteit opvoeden
4. De voordelen en uitdagingen van genderneutrale opvoeding
5. Genderneutrale opvoeding doorzetten?
6. Breedere acceptatie van niet-binaire personen, genderneutrale opvoeding minder gesteund
7. Hij en zij of het?