Genderneutraal opvoeden: een overzicht van voor- en nadelen

Genderneutraal opvoeden is een opvoedstijl waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen jongens en meisjes. Het betekent dat kinderen vrij zijn om zichzelf te zijn, zonder beperkingen of verwachtingen gebaseerd op hun geslacht. Deze vorm van opvoeding is in Nederland en andere landen in opkomst, maar leidt ook tot veel discussie. In dit artikel worden de kernprincipes van genderneutraal opvoeden, de impact op kinderen en de reacties van de maatschappij besproken, gebaseerd op informatie uit diverse bronnen.

Wat betekent genderneutraal opvoeden?

Genderneutraal opvoeden houdt in dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen de seksen en de daaraan toegeschreven eigenschappen, gedragingen en voorkeuren. Dit kan worden toegepast in het taalgebruik, de keuze van speelgoed, kleding en zelfs in het onderwijs. Kinderen mogen bijvoorbeeld zowel poppen als auto’s spelen, en mogen kiezen welke kleding ze dragen, ongeacht het geslacht. Het doel is om kinderen te laten ontdekken wie ze zijn, zonder dat ze beïnvloed worden door traditionele rolverwachtingen.

In de bronnen wordt aangegeven dat genderneutraal opvoeden niet betekent dat mannelijkheid of vrouwelijkheid wordt uitgesloten, maar juist om kinderen van beide aspecten iets mee te geven. Ze mogen zichzelf zijn, zonder beïnvloeding door de omgeving op hoe ze zich moeten gedragen. Dit helpt kinderen om de wereld te ontdekken met alle mogelijke mogelijkheden en hun eigen identiteit te ontwikkelen.

Invloed van de omgeving

De verschillen tussen mannen en vrouwen, en welk gedrag je daarbij hoort te tonen, worden voor een groot deel door de omgeving ingegeven. Bijvoorbeeld: een meisje krijgt vaak een pop, terwijl een jongen een auto krijgt. Tegen een meisje zeggen we: ‘wat zie je er mooi uit’, tegen een jongen eerder: ‘wat zie je er stoer uit’. In een genderneutrale opvoeding wordt er van uitgegaan dat kinderen hierdoor beperkt worden in het ontwikkelen van eigen voorkeuren en een eigen persoonlijkheid.

Door te focussen op het geslacht ligt er ongemerkt al een heleboel vast. Met een genderneutrale opvoeding wordt eigenlijk aangegeven dat àlle keuzes van je kind goed zijn, niet de één beter dan de ander. Ouders die hun kinderen genderneutraal opvoeden laten hen dus volledig vrij in hun keuzes voor speelgoed, kleding of toekomstdromen. Zij maken daarbij geen onderscheid tussen de seksen.

Voordelen van genderneutraal opvoeden

Onderzoek wijst uit dat kinderen die in een genderneutrale omgeving opgroeien minder last hebben van vooroordelen en stereotypering. Ze spelen ook gemakkelijker met kinderen van het andere geslacht. Dit in tegenstelling tot de meer traditionele scholen. In Zweden, bijvoorbeeld, zijn er steeds meer genderneutrale scholen en toiletten. Ook in Engeland en Frankrijk worden er al experimenten op geëxperimenteerd.

Een studie uit 2017 toont aan dat kinderen op een genderneutrale crèche lager scoren op een maatstaf van genderstereotypen en eerder bereid zijn om met kinderen met een ander geslacht te spelen. Dit suggereert dat genderneutraal opvoeden kan bijdragen aan het verkleinen van de verschillen tussen mannen en vrouwen.

Daarnaast kan genderneutraal opvoeden ook jongens helpen. Als huilen niet meer gezien wordt als een zwakte, maar als een uiting van emotie, groeit een generatie jongens op die wel over hun gevoel kunnen en mogen praten. Jongens zijn ook mooi, jongens zijn ook lief, en jongens kunnen zeker ook rustig en geconcentreerd werken. Dit is een positief effect van een genderneutrale benadering.

Beperkingen en kritiek

Hoewel genderneutraal opvoeden veel voordelen heeft, zijn er ook kritiek en beperkingen. Sommige wetenschappers stellen dat er een natuurlijk verschil is tussen jongens en meisjes, een verschil dat diepgeworteld zit in de hersenen. Genderneutraal opvoeden zou daarom tegen de natuur van kinderen ingaan, en daarom niet mogelijk zijn. Daarnaast zijn er ook mensen die stellen dat de huidige samenleving zodanig gescheiden is op basis van geslacht, dat het haast onmogelijk is om kinderen daarin op te voeden in een soort ‘middenweg’.

Een ander punt van kritiek is dat het moeilijk is om volledig genderneutraal op te voeden. Binnen het gezin kun je makkelijk besluiten om het anders te doen, maar je hebt te maken met de buitenwereld. Overal worden genderverschillen benadrukt, het zit bijvoorbeeld sterk verweven in onze taal, speelgoed en onderwijs.

Reacties van de maatschappij

De discussie rondom genderneutraal opvoeden laaide enkele jaren geleden op, na het uitbrengen van de decembercatalogus van een speelgoedfabrikant. Op de afbeeldingen waarop speelgoed werd aangeprezen, waren jongens te zien die speelden met typisch jongensspeelgoed; gereedschap en tractoren, en meisjes die speelden met typisch meisjesspeelgoed; roze strijkijzers en poppen. Sommige mensen vinden dat dit soort genderstereotypen negatieve effecten kunnen hebben op kinderen. Weer anderen vinden het idee van genderneutraal opvoeden juist overdreven.

Een van de grootste misverstanden is dat veel mensen denken dat ouders alleen genderneutraal opvoeden omdat ze toevallig dochters hebben. Ze vragen of ze er anders in zouden staan als ze zonen hadden. Natuurlijk zouden ze jongens ook geen gendernormen op willen leggen. Voor mij geeft dat aan dat vrouwelijkheid nog steeds lager wordt gewaardeerd in de maatschappij; meisjes mogen jongensdingen doen maar andersom vinden veel mensen het ingewikkelder.

Hoe te werken aan een genderneutrale opvoeding

Ouders die hun kinderen genderneutraal willen opvoeden, kunnen dit doen door hun keuzes te laten bepalen door het kind. Ze kunnen bijvoorbeeld kleding kiezen zonder geslachtsaanduiding, of speelgoed aanbieden dat niet opgesplitst is naar jongens of meisjes. Daarnaast is het belangrijk om de omgeving te beïnvloeden, bijvoorbeeld door te zorgen dat er geen traditionele rolbevestigende speelgoed is in de omgeving van het kind.

Een andere aanpak is om de taal te veranderen. In plaats van ‘hij’ of ‘zij’ te gebruiken, kun je ‘het’ of ‘hen’ gebruiken. Dit helpt kinderen om zich niet te beperken door hun geslacht. Ook is het belangrijk om te zorgen dat kinderen geen negatieve ervaringen opdoen in de maatschappij, bijvoorbeeld bij het spelen met andere kinderen of bij het opzoeken van speelgoed.

Conclusie

Genderneutraal opvoeden is een vorm van opvoeding waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen jongens en meisjes. Het helpt kinderen om zichzelf te ontdekken, zonder beïnvloeding door traditionele rolverwachtingen. Onderzoek wijst uit dat kinderen die in een genderneutrale omgeving opgroeien minder last hebben van vooroordelen en stereotypering. Toch zijn er ook kritiek en beperkingen, zoals het feit dat het moeilijk is om volledig genderneutraal op te voeden.

De reacties van de maatschappij zijn verdeeld. Sommigen zien genderneutraal opvoeden als een positieve ontwikkel, terwijl anderen het juist overdreven vinden. De discussie blijft lopen, maar het blijkt dat er steeds meer ouders zijn die kiezen voor een genderneutrale opvoeding. Het is belangrijk om dit op te vatten als een keuze die past bij de wensen van het gezin, zonder de keuzes van het kind te beïnvloeden.

Bronnen

1. Genderneutraal opvoeden: wat dat nu eigenlijk is
2. Genderneutrale opvoeding doorzetten?
3. Genderneutraal opvoeden: mijn visie en ervaringen
4. Genderneutraal opvoeden maakt veel reacties los
5. Waarom genderneutraal opvoeden niet werkt
6. De voordelen en uitdagingen van genderneutraal opvoeden
7. Genderneutraal opvoeden voor ons vanzelfsprekend
8. Lotte van der Pol in Ouders van Nu over genderneutraal opvoeden
9. Genderneutraal opvoeden