Opvoeding zonder betutteling: Hoe ouder worden en kinderen leren omgaan met hun eigenheid
juli 6, 2025
In de huidige maatschappelijke discussie over genderrollen en gelijkheid staat het opvoeden van kinderen zonder geslachtsspecifieke verwachtingen steeds vaker op de agenda. In Nederland en in het buitenland, met name in Zweden, wordt overleg gepleegd over de invloed van een genderneutrale opvoeding op de ontwikkeling van kinderen. Het debat over genderneutraal opvoeden is niet alleen gericht op de opvoedingsstijl, maar ook op de rol van de samenleving, de school en de ouders. In dit artikel worden de kernpunten van het debat geanalyseerd, inclusief zowel voor- als tegenstanders, de praktijk in landen zoals Zweden en de impact op kinderen.
Wat is genderneutraal opvoeden?
Genderneutraal opvoeden, ook wel sekseneutraal opvoeden genoemd, houdt in dat kinderen niet als ‘jongen’ of ‘meisje’ worden benaderd, maar als persoon. De nadruk ligt op gelijkwaardigheid en het vermijden van geslachtsspecifieke stereotypen. Kinderen mogen zich dus niet beperkt worden tot bepaalde kleuren, speelgoederen, gedragingen of identiteiten. Het doel is om kinderen te laten ontdekken wat ze zelf leuk vinden, zonder dat hun keuzes worden beïnvloed door verwachtingen gebaseerd op hun geslacht.
In sommige landen, zoals Zweden, wordt het opvoeden zonder geslachtsspecifieke verwachtingen al jaren toegepast. Er zijn zelfs scholen en kinderdagverblijven die expliciet genderneutraal zijn. In Nederland is het nog relatief nieuw, maar het debat over de voordelen en nadelen is intensief.
Voor- en tegenstanders van genderneutraal opvoeden
Het debat over genderneutraal opvoeden is verdeeld. Voorstanders zien het als een manier om gelijkheid te bevorderen en kinderen te helpen hun eigen identiteit te ontwikkelen. Ze menen dat kinderen dan niet worden beperkt door traditionele rolmodellen en dat ze zich vrijer kunnen ontwikkelen. Ook is er sprake van dat kinderen die in een genderneutrale omgeving opgroeien minder last hebben van stereotypen en beter met kinderen van het andere geslacht kunnen omgaan.
Tegenstanders zien het juist als een onnatuurlijke invloed van de samenleving op kinderen. Ze denken dat het geen zin heeft om kinderen te beïnvloeden met het idee dat ze een keuze hebben in hun identiteit, omdat er biologische verschillen zijn tussen mannen en vrouwen. Ook wordt er aangevoerd dat kinderen als jongen of meisje geboren worden en dat het opvoeden op een manier dat ze zich niet kunnen conformeren aan de verwachtingen van de samenleving, een vorm van onnatuurlijke indoctrinatie is.
Praktijk van genderneutraal opvoeden in Zweden
In Zweden wordt het opvoeden zonder geslachtsspecifieke verwachtingen al jaren toegepast. Er zijn zelfs verschillende scholen en kinderdagverblijven die expliciet genderneutraal zijn. Eén voorbeeld is de crèche Egalia in Stockholm. Hier worden kinderen niet aangesproken als ‘jongens’ of ‘meisjes’, maar als ‘vrienden’, ‘personen’ of ‘mensen’. De termen ‘hij’ en ‘zij’ worden niet gebruikt, en in plaats daarvan wordt vaak ‘hen’ of ‘het’ gebruikt. Ook worden er geen boeken gebruikt waarin een prinses wordt gered door een prins, maar worden er alternatieven gekozen die geen geslachtsspecifieke rolbeelden bevorderen.
Deze aanpak is in Zweden al jaren onderdeel van het onderwijs en wordt als een manier gezien om kinderen te leren omgaan met diversiteit en gelijkheid. Ook wordt er in Zweden gekeken naar het gebruik van genderneutrale schooluniforms, waarbij zowel meisjes als jongens rokken en broeken mogen dragen. Daarnaast worden er ook genderneutale toiletten en aanspreekvormen ingevoerd, om de rol van de samenleving te versterken.
Invloed op kinderen: voordelen en risico’s
Er zijn verschillende studies en onderzoeken die de invloed van genderneutraal opvoeden op kinderen onderzoekt. In een onderzoek uit 2017 bleek dat kinderen die in een genderneutrale omgeving opgroeien minder last hebben van stereotypen en eerder bereid zijn om met kinderen van het andere geslacht te spelen. Dit is in tegenstelling tot kinderen op traditionele scholen, waarin de verwachtingen van de samenleving sterker zijn.
Echter, er zijn ook risico’s verbonden aan het opvoeden zonder geslachtsspecifieke verwachtingen. Sommige kritici menen dat kinderen die zo opgroeien moeilijker hun eigen identiteit kunnen ontwikkelen, omdat ze geen duidelijke rolmodellen hebben. Ook wordt er aangevoerd dat het opvoeden zonder geslachtsspecifieke verwachtingen kan leiden tot verwarring bij kinderen over hun eigen identiteit. Toch is er ook onderzoek dat aantoont dat kinderen die in een genderneutrale omgeving opgroeien niet vaker in de war zijn over hun genderidentiteit dan kinderen op reguliere scholen.
De rol van de ouder en de samenleving
De rol van de ouder is cruciaal bij het opvoeden van kinderen zonder geslachtsspecifieke verwachtingen. Ouders die hun kinderen genderneutraal opvoeden, laten hen volledig vrij in hun keuzes voor speelgoed, kleding of toekomstdromen. Ze maken daarbij geen onderscheid tussen de seksen. Dit betekent dat kinderen zich vrij kunnen ontwikkelen en hun eigen voorkeuren kunnen ontdekken.
De samenleving speelt ook een rol bij het opvoeden zonder geslachtsspecifieke verwachtingen. In Nederland worden veel speelgoederen en kleding gespecificeerd op een bepaald geslacht, wat kan leiden tot beperkingen voor kinderen. Door het aanbieden van genderneutrale speelgoederen en kleding kunnen kinderen zich vrijer ontwikkelen en hun eigen voorkeuren ontdekken.
Onderzoek en mening van deskundigen
Er zijn verschillende deskundigen en onderzoekers die het debat over genderneutraal opvoeden beïnvloeden. Zo is er onderzoek gedaan naar de invloed van genderstereotypen op kinderen, en bleek dat kinderen die in een genderneutrale omgeving opgroeien minder last hebben van stereotypen. Ook wordt er onderzoek gedaan naar de rol van de samenleving bij het opvoeden zonder geslachtsspecifieke verwachtingen.
Er zijn ook verschillende meningen over het opvoeden zonder geslachtsspecifieke verwachtingen. Sommige mensen vinden het goed dat kinderen zich vrij kunnen ontwikkelen en hun eigen voorkeuren kunnen ontdekken. Anderen zien het juist als een onnatuurlijke invloed van de samenleving op kinderen, en menen dat het geen zin heeft om kinderen te beïnvloeden met het idee dat ze een keuze hebben in hun identiteit.
Conclusie
Het debat over genderneutraal opvoeden is intensief, en het heeft invloed op de opvoedingsstijl, de rol van de samenleving en de ontwikkeling van kinderen. Voorstanders zien het als een manier om gelijkheid te bevorderen en kinderen te helpen hun eigen identiteit te ontwikkelen, terwijl tegenstanders het zien als een onnatuurlijke invloed van de samenleving op kinderen. In Zweden wordt het opvoeden zonder geslachtsspecifieke verwachtingen al jaren toegepast, en het heeft veel effect op de ontwikkeling van kinderen. In Nederland is het nog relatief nieuw, maar het debat over de voordelen en nadelen is intensief.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
