Genderneutraal opvoeden: Wat betekent dat en hoe ga je daarmee om?

In de hedendaagse maatschappij wordt steeds vaker gesproken over genderneutraal opvoeden. Dit begrip staat centraal in opvoedingsprocessen, vooral in de jeugd- en onderwijssector. De kern van genderneutraal opvoeden is het vermijden van stereotypen rondom geslacht en het aanbieden van ruimte voor kinderen om hun eigen identiteit te ontdekken. In dit artikel worden de essentie, praktijk en betekenis van genderneutraal opvoeden besproken, gebaseerd op de informatie uit de bronnen.

Wat betekent genderneutraal opvoeden?

Genderneutraal opvoeden houdt in dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen jongens en meisjes op basis van hun geslacht. Dit betekent niet dat men alle mannelijkheid of vrouwelijkheid uitsluit, maar dat kinderen de kans krijgen om zichzelf te ontdekken zonder beïnvloeding van verwachtingen of stereotypen. In de bronnen wordt duidelijk gemaakt dat het hier om een bredere benadering gaat: kinderen mogen spelen met wat ze willen, gekleed worden zoals ze dat prettig vinden, en zichzelf zijn zonder dat hun keuzes worden bepaald door hun geslacht.

Volgens bron [6], betekent genderneutraliteit “geen onderscheid maken tussen de seksen en de daaraan toegeschreven eigenschappen, gedragingen en voorkeuren”. Dit betekent dat een jongen bijvoorbeeld in een rok kan lopen en een meisje kan stekelhaar kunnen hebben. De nadruk ligt op het bieden van ruimte voor eigen keuzes en het ontwikkelen van identiteit.

Hoe ontwikkelen kinderen hun genderidentiteit?

Kinderen leren vanaf een jaar of 4 tot 5 wat “jongensachtig” of “meisjesachtig” zou zijn. Hierdoor leren jongens vaak dat ze zich stoer en ondernemend moeten gedragen, waar meisjes vaak juist gevoeliger en terughoudender zijn. Dit leidt er vervolgens toe dat vrouwen minder snel in leidinggevende functies terechtkomen, en dat mannen over het algemeen meer moeite hebben om hun emoties te uiten. Volgens bron [4], spelen zowel biologische aanleg als de omgeving een rol in de ontwikkeling van genderidentiteit.

In de bron [5] wordt uitgelegd dat kinderen hun eigen emoties en interesses ontdekken. Het is belangrijk om begrippen te gebruiken waarbij je genderspecifieke benamingen zoals “jongen”, “meisje”, “hij”, “zij” zoveel mogelijk vermijdt. Daarnaast is het belangrijk dat er aandacht komt voor genderstereotype vooroordelen van medewerkers zowel in hun opleiding als in de dagelijkse praktijk van de kinderopvang.

De rol van de ouder en de opvoeder

Ouders en opvoeders spelen een cruciale rol bij het bevorderen van een genderneutrale opvoeding. Volgens bron [1], is het belangrijk om te letten op het taalgebruik en geen complimenten te verbinden met het geslacht van het kind. Een dochter kan net zo goed stoer zijn als een zoon kan lief zijn. Daarnaast is het belangrijk om het kind te ondersteunen bij het ontwikkelen van een eigen identiteit, zowel in de praktijk als in het gesprek.

In bron [3] wordt duidelijk gemaakt dat ouders zelf ook bewust moeten zijn van hun eigen vooroordelen. Door de omgeving niet te beïnvloeden met tradities, kunnen kinderen zichzelf beter ontdekken. Bijvoorbeeld: een kind kan zowel met poppen als met tractoren spelen, zonder dat het wordt beïnvloed door verwachtingen van het geslacht.

De invloed van genderneutraal opvoeden

Genderneutraal opvoeden heeft een positief effect op kinderen, vooral in relatie tot hun zelfvertrouwen en diversiteit. In Zweden bijvoorbeeld is het genderneutraal opvoeden al veel gangbaan. Daar zijn steeds meer genderneutrale scholen en toiletten. Onderzoek toont aan dat kinderen op deze scholen minder last hebben van vooroordelen en stereotypering. Ze spelen ook gemakkelijker met kinderen van het andere geslacht. In bron [6] wordt uitgelegd dat kinderen op deze manier hun eigen keuzes kunnen maken, zonder dat hun identiteit wordt bepaald door hun geslacht.

In bron [5] wordt aangegeven dat kinderen op genderneutrale scholen minder last hebben van vooroordelen en stereotypering. Daarnaast spelen persoonlijke eigenschappen een grote rol bij de voorkeuren van het kind. Als ouder kun je jouw kind bewust meer empathie of juist technische vaardigheden bijleren, zodat hij of zij de kans heeft om zich op al deze gebieden te ontwikkelen.

Praktische tips voor genderneutraal opvoeden

In de bron [1] worden enkele tips gegeven voor genderneutraal opvoeden:

• Volg zoveel mogelijk de interesses van je kind en laat de keuzes van je kind hierin leidend zijn. Probeer niet te sturen in het speelgoed dat jouw kind wilt en laat het spelen met iets wat het zelf uitzoekt.
• Wees je bewust van je taalgebruik. Verbind complimenten niet aan het geslacht van je kind: een dochter kan net zo goed stoer zijn en een zoon kan net zo goed lief zijn.

In bron [4] wordt benadrukt dat het belangrijk is om de omgeving te laten werken aan het bevorderen van diversiteit. Bijvoorbeeld door te kiezen voor een genderneutrale opvoeding, kunnen kinderen zich beter ontwikkelen in een omgeving waarin ze zichzelf mogen zijn zonder beïnvloeding van hun geslacht.

De rol van onderwijs en opvang

In de bron [5] wordt uitgelegd dat het belangrijk is om ook de ouders in het proces mee te nemen, waarbij je laat zien dat je vooral de leefwereld van hun kind wilt vergroten in plaats van in te perken. In de opvang is het belangrijk om bewustzijnsopbouw te bevorderen, zowel bij medewerkers als bij ouders. Daarnaast is het belangrijk om te letten op de inrichting van de ruimte en het spelmateriaal, zodat kinderen zich vrij kunnen ontwikkelen.

In bron [2] wordt benadrukt dat het belangrijk is om de doelgroep te interesseren en in te sluiten in hun belevingswereld. Het is belangrijk om het onderwerp niet te groot of abstract te maken, maar juist concreet te laten zien hoe je genderstereotypen in het dagelijks leven kan doorbreken.

Onderzoek en wetenschappelijke inzichten

In de bron [5] wordt uitgelegd dat er onderzoek is gedaan naar het effect van genderneutraal opvoeden op jongens en meisjes. Dr. Marleen Groeneveld, onderzoeker bij de Universiteit Leiden, legt uit dat er sprake is van verschillen in gedrag en verwachtingen van ouders en opvoeders. Ze benadrukt dat het belangrijk is om de omgeving te laten werken aan het bevorderen van diversiteit.

In bron [7] wordt uitgelegd dat het begrip genderneutraal in de wetenschap niet eenduidig wordt uitgelegd. Soms kiezen ouders ervoor om hun kind een genderneutrale naam te geven, maar deze vorm zien we in Nederland weinig. Een grotere groep zegt wel “zij” tegen een dochter, maar laat de gendernormen grotendeels los. Ook dat kun je een genderneutraal opvoeden noemen.

Conclusie

Genderneutraal opvoeden is een belangrijk onderdeel van de opvoeding, met name in de jeugd- en onderwijsongeving. Het helpt kinderen om hun eigen identiteit te ontdekken, zonder beïnvloeding van traditionele gendernormen. In de praktijk is het belangrijk om bewust te zijn van het taalgebruik, het aanbieden van ruimte voor eigen keuzes, en het bevorderen van diversiteit in de omgeving. Ouders, opvoeders en onderwijsinstellingen spelen hierbij een cruciale rol in het ontwikkelen van een genderneutrale opvoeding.

Bronnen

1. Genderinclusief opvoeden: hoe doe je dat?
2. Genderneutraal opvoeden: iets voor jou?
3. Genderneutraal opvoeden voor ons vanzelfsprekend
4. Hij en zij of het?
5. Genderneutraal opvoeden: Wat is het?
6. Genderneutraal opvoeden: Wat is het?
7. Genderneutraal opvoeden: Wat is het?
8. Genderneutraal opvoeden: Wat is het?
9. Genderneutraal opvoeden: Wat is het?