Onderwijs en opvoeding in Amsterdam: een overzicht van beleid, onderzoek en uitdagingen

In de stad Amsterdam wordt aandacht besteed aan de kwaliteit van het onderwijs en de opvoeding van kinderen. Het beleid van de gemeente Amsterdam richt zich op gelijke kansen, inclusiviteit en het versterken van de samenwerking tussen ouders, scholen en andere betrokkenen. Uit onderzoek blijkt dat de kwaliteit van het onderwijs in verschillende stadsdelen van Amsterdam sterk varieert. Daarnaast is er sprake van een tekort aan leraren en schoolleiders, wat het onderwijs in de stad beïnvloedt. De gemeente stelt zichzelf als doel om het onderwijs en de opvoeding van kinderen te verbeteren, met name voor kinderen uit kwetsbare situaties. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van het beleid, de uitdagingen en de maatregelen die in Amsterdam worden genomen om de kwaliteit van het onderwijs en de opvoeding te verbeteren.

Onderwijs en gelijke kansen in Amsterdam

De gemeente Amsterdam investeert op drie niveaus in het onderwijs, van voorschool tot middelbaar beroepsonderwijs. Het beleid richt zich op het waar maken van gelijke kansen, zowel op het niveau van het basisaanbod als op het niveau van het specifieke aanbod voor leerlingen die dat het hardst nodig hebben. Het doel is om ervoor te zorgen dat alle leerlingen optimaal kunnen ontwikkelen, ongeacht hun achtergrond of leeftijd. Dit beleid wordt ondersteund door meerdere initiatieven, waaronder het stimuleren van ouderbetrokkenheid en het aanbieden van een specifiek aanbod voor kinderen met kwetsbare situaties.

In het basisonderwijs worden leerlingen vanaf een jonge leeftijd ondersteund, zowel op het gebied van leerprestaties als op het gebied van sociaal-emotionele ontwikkeling. Voor leerlingen die een speciaal onderwijs nodig hebben, is er een aparte inzet, waarbij de school zich richt op het aanbieden van een passend aanbod. Ook wordt er aandacht besteed aan het vooruitzien op de toekomst, bijvoorbeeld door leerlingen voor te bereiden op het middelbaar beroepsonderwijs.

Ouderbetrokkenheid en het belang ervan

Een belangrijk onderdeel van het onderwietsbeleid in Amsterdam is de ouderbetrokkenheid. De gemeente stelt zich als doel om de samenwerking tussen ouders en scholen te versterken, zodat ouders beter kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van hun kind. Uit onderzoek blijkt dat een goede samenwerking tussen ouders en school leidt tot betere prestaties van het kind. Daarnaast voelen ouders zich beter op hun gemunt wanneer zij hun betrokkenheid tonen en meer inzicht krijgen in wat er op school speelt.

De gemeente heeft verschillende programma’s ontwikkeld om de ouderbetrokkenheid te bevorderen. Daaronder valt het traject ‘Taal en Ouderbetrokkenheid’, dat gericht is op het verkleinen van de taalachterstand bij ouders en het vergroten van hun betrokkenheid bij de school. Ook wordt er aandacht besteed aan de taalkundige ontwikkeling van kinderen, met name bij ouders die moeite hebben met de Nederlandse taal. Het is belangrijk dat ouders meedenken over en meewerken aan het onderwijs dat hun kind wordt geboden.

Uitdagingen in het onderwijs

Hoewel de gemeente Amsterdam veel ondersteuning biedt, blijven er uitdagingen bestaan. Zo is er sprake van een tekort aan leraren en schoolleiders, wat het onderwijs in de stad beïnvloedt. In sommige stadsdelen is het tekort groter dan in andere delen van de stad. Zo lag het lerarentekort in oktober 2023 gemiddeld op 19 procent, maar in Nieuw-West en Zuidoost was het tekort respectievelijk 30 en 24 procent. Dit betekent dat scholen met veel leerlingen die een risico lopen op onderwijsachterstand meer last hebben van het tekort.

Bij de basisschool is het aantal leerlingen in de afgelopen jaren afgenomen, en dit is verwacht dat zich zal voortzetten. Vanaf 2028/’29 wordt verwacht dat het aantal leerlingen weer zal toenemen. Ook in het voortgezet onderwijs is er sprake van een groot lerarentekort. De gemeente werkt aan het oplossen van deze uitdagingen, bijvoorbeeld door het aanbieden van extra begeleiding aan leerlingen en het stimuleren van de kwaliteit van het onderwijs.

Onderwijs en welzijn in Amsterdam

In de factsheets ‘Onderwijs en welbevinden’ per stadsdeel wordt duidelijk dat er grote verschillen zijn tussen kinderen en tussen de stadsdelen. In bepaalde delen van de stad lopen leerlingen vaker af naar lagere niveaus dan het basisschooladvies waarmee ze de middelbare school zijn binnengekomen. Ook is er sprake van een groter deel van de kinderen dat opgroeit in een minimahuishouden, wat invloed kan hebben op hun ontwikkeling. De gemeente werkt aan het versterken van de betrokkenheid van ouders, het versterken van de school en het verbeteren van de omgeving waarin kinderen opgroeien.

De gemeente Amsterdam is actief op het gebied van de onderwijskwaliteit en werkt aan het versterken van de samenwerking tussen ouders, scholen en andere betrokkenen. Er wordt ook aandacht besteed aan de omgeving, zoals de speelvoorzieningen en de veiligheid in de buurt. In bepaalde stadsdelen zijn de bewoners minder tevreden over de speelvoorzieningen dan gemiddeld in de stad, en in Nieuw-West en Zuidoost voelen de bewoners zich vaker onveilig dan in andere delen van de stad.

Preventie en interventie

De gemeente Amsterdam werkt aan preventie en interventie om kwetsbare jeugdigen te ondersteunen. Er is sprake van een Preventief Interventie Team (PIT), dat ouders en leerkrachten helpt bij het vinden van oplossingen en behandeling als de sociale ontwikkeling van een kind dreigt te mislukken. Het PIT blijft zo lang als nodig is, en kijkt hoe het met het kind gaat. Daarnaast wordt er onderzoek gedaan naar de sociale leerbaarheid van kinderen, gebaseerd op de nieuwste neurowetenschappelijke inzichten. Dit onderzoek helpt bij het bepalen van de onderliggende oorzaken van gedrag en helpt bij het opstellen van een passend aanbod voor kinderen.

Samenwerking tussen ouders, scholen en andere betrokkenen

Een belangrijke factor in het onderwijs en de opvoeding is de samenwerking tussen ouders, scholen en andere betrokkenen. De gemeente stimuleert deze samenwerking door het aanbieden van programma’s en het versterken van de betrokkenheid van ouders. Het is belangrijk dat ouders meedenken over en meewerken aan het onderwijs dat hun kind wordt geboden. De Onderwijsraad benoemt vier soorten motieven waar vanuit scholen werken aan ouderbetrokkenheid. De school en de ouders kunnen dit zelf vormgeven, en de gemeente draagt hieraan bij door het belang van ouderbetrokkenheid onder de aandacht te brengen en de samenwerking tussen ouders en scholen te stimuleren.

Bronnen

1. Directie Onderwijs
2. Ouderbetrokkenheid
3. Onderwijs en welbevinden, factsheets per stadsdeel
4. Ouderbetrokkenheid VO, tussenrapportage: startsituatie
5. Onderwijs in cijfers
6. Wegwijs door alle gemeenten van Nederland
7. Meting ouder- en kindteams
8. Amsterdam.nl
9. Ouderbetrokkenheid: wat dat is
10. Welke gemeentes heeft Nederland
11. Veldhoven.nl
12. Rijksoverheid: gemeenten
13. Preventief Interventie Team