Eindtermen en kerndoelen in het secundair onderwijs: een overzicht

In het secundair onderwijs, waaronder het voortgezet onderwijs (vo), spelen eindtermen en kerndoelen een cruciale rol bij het bepalen van de inhoud en de kwaliteit van het onderwijs. Deze kerndoelen vormen de wettelijke doelen voor leerlingen, terwijl de eindtermen de specifieke leerdoelen en vaardigheden beschrijven die leerlingen aan het einde van een bepaalde schoolperiode moeten beheersen. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de eindtermen en kerndoelen in het secundair onderwijs, met nadruk op lichamelijke opvoeding, en de betekenis ervan voor leerlingen, ouders en onderwijsinstellingen.

Eindtermen en kerndoelen in het voortgezet onderwijs

In het voortgezet onderwijs (vo) zijn er verschillende kerndoelen en eindtermen die van toepassing zijn op de verschillende niveaus: onderbouw, bovenbouw en het praktijkonderwijs. Deze kerndoelen zijn in het leven geroepen om ervoor te zorgen dat leerlingen op een gestructureerde manier leren en zich voorbereiden op hun verdere opleiding of beroepsloopbaan.

Voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs zijn er 58 kerndoelen die per domein zijn opgedeeld. Deze omvatten onder andere Nederlands, Engels, wiskunde, mens en natuur, mens en maatschappij, kunst en cultuur, en bewegen en sport. Deze kerndoelen zijn in 2006 vastgesteld en geven scholen ruimte om zelf inhoudelijke keuzes te maken in het onderwijsprogramma. Na 2006 zijn er twee kerndoelen aangevuld: kerndoel 37 in 2010 en kerndoel 43 in 2012. Deze aantekeningen zijn opgenomen in de publicatie Karakteristieken en kerndoelen voor de onderbouw.

In de bovenbouw van het voortgezet onderwijs zijn eindtermen van toepassing, die specifiek zijn voor de verschillende niveaus en vakken. Voor het verplichte en keuzevak in de bovenbouw van vmbo en havo/vwo zijn in 2007 eindtermen opgesteld. Deze eindtermen beschrijven de kennis en vaardigheden die leerlingen aan het einde van hun opleiding moeten beheersen. Voor vmbo zijn dit de eindtermen voor LO1 in het gemeenschappelijk deel, terwijl leerlingen ook het keuzevak LO2 kunnen kiezen. Voor havo en vwo gelden de eindtermen LO voor alle leerlingen als verplicht vak in het gemeenschappelijk deel. Het schoolexamenvak Bewegen sport en Maatschappij (BSM) kan gekozen worden in het vrije deel.

Lichamelijke opvoeding: eindtermen en kerndoelen

Lichamelijke opvoeding, ook wel bewegingsonderwijs genoemd, is een belangrijk onderdeel van het voortgezet onderwijs. De kerndoelen voor lichamelijke opvoeding zijn in de loop der jaren aangepast en zijn nu vastgelegd in de kerndoelen en eindtermen. De kerndoelen voor het primair onderwijs (po) en de onderbouw van het vo zijn in 2006 vastgesteld, terwijl de eindtermen voor de bovenbouw van het vo zijn opgesteld in 2007.

In de onderbouw van het vo zijn er voor bewegen en sport kerndoelen 53–58 opgesteld. Deze kerndoelen zijn uitgewerkt in tussendoelen in Leerplan in beeld en het Kompas bewegingsonderwijs. Voor de bovenbouw van het vo zijn eindtermen opgesteld die de leerlingen helpen om hun vaardigheden te ontwikkelen. Deze eindtermen zijn ook van toepassing op de beroepsgerichte keuzevakken in de bovenbouw van het vo.

In het voortgezet onderwijs wordt de lichamelijke opvoeding ook gekoppeld aan de kerndoelen en eindtermen. De kerndoelen voor het vo zijn vastgesteld in het Besluit kerndoelen onderbouw VO en bevatten specifieke doelen voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. De kerndoelen voor het vo zijn dus niet alleen gericht op de leerling, maar ook op de leerkracht en het onderwijsprogramma.

Aanpassing van kerndoelen en eindtermen

De kerndoelen en eindtermen worden regelmatig aangepast om aan de veranderende behoeften van de samenleving, de arbeidsmarkt en het vervolgonderwijs te voldoen. In 2006 zijn de meeste onderwijsdoelen hetzelfde gebleven, maar in de afgelopen jaren zijn er aanzienlijke veranderingen geweest. De kerndoelen voor het primair onderwijs, speciaal (basis)onderwijs en de onderbouw van het voortgezet (speciaal) onderwijs zijn uit 2006. Deze moeten dus vernieuwd worden. De SLO past de kerndoelen Nederlands en rekenen-wiskunde aan. Dit doet SLO samen met leraren, experts, wetenschappers en andere organisaties.

In 2024 zijn de eerste conceptkerndoelen voor Nederlands en rekenen en wiskunde klaar en zijn ze in april 2025 aangeboden aan de Tweede Kamer. Dit zijn de kerndoelen voor de leergebieden Nederlands en rekenen en wiskunde. De doelen zijn nog ‘conceptkerndoelen’ totdat ze in de wet zijn opgenomen. Dit zal naar verwachting per 1 augustus 2026 gebeuren.

Daarnaast zijn er ook nieuwe kerndoelen voor burgerschap en digitale geletterdheid. Deze kerndoelen zijn bedoeld om de leerlingen te helpen bij het begrijpen van hun rol in de maatschappij en de digitale wereld. De kerndoelen zijn dus niet alleen gericht op de leerling, maar ook op de leerkracht en het onderwijsprogramma.

De rol van de rekenmodule en de uren LO

In het voortgezet onderwijs is de lichamelijke opvoeding een verplicht vak dat op een bepaalde manier is geregeld. De rekenmodule voor uren LO in het vo wordt gerekend met 40 lesweken. Dit betekent dat leerlingen in het voortgezet onderwijs minstens 333 klokuren LO moeten hebben voor vmbo, 360 voor havo en 400 voor vwo. Deze nieuwe urennormen vervangen de vorige algemene richtlijn die terugging tot de situatie van 1 augustus 2005.

De rekenmodule is van groot belang, omdat deze helpt bij het bepalen van het aantal uren dat leerlingen per week aan lichamelijke opvoeding moeten besteden. De rekenmodule is echter niet het enige wat van toepassing is. Ook de eindtermen en kerndoelen spelen een rol in het bepalen van de hoeveelheid uren die leerlingen per week aan lichamelijke opvoeding moeten besteden.

Eindtermen en de toekomst

De eindtermen en kerndoelen spelen een belangrijke rol in het voortgezet onderwijs. Ze helpen bij het bepalen van de inhoud en de kwaliteit van het onderwijs. Daarnaast zijn ze van toepassing op de leerkrachten, de ouders en de leerlingen. De kerndoelen zijn dus niet alleen gericht op de leerling, maar ook op de leerkracht en het onderwijsprogramma.

De toekomst van de eindtermen en kerndoelen is niet duidelijk. Er zijn plannen om het curriculum te vernieuwen, en er is sprake van een herziening van het curriculum in het primair en voortgezet onderwijs. Deze herziening zal vooral gericht zijn op de leerling, de leerkracht en het onderwijsprogramma. De kerndoelen en eindtermen zullen dus ook in de toekomst van belang zijn voor het voortgezet onderwijs.

Conclusie

De eindtermen en kerndoelen in het voortgezet onderwijs spelen een cruciale rol bij het bepalen van de inhoud en de kwaliteit van het onderwijs. Ze helpen bij het bepalen van de leerdoelen en vaardigheden die leerlingen aan het einde van hun opleiding moeten beheersen. De kerndoelen zijn dus niet alleen gericht op de leerling, maar ook op de leerkracht en het onderwijsprogramma. De toekomst van de eindtermen en kerndoelen is niet duidelijk, maar er zijn plannen om het curriculum te vernieuwen en te herzien. De kerndoelen en eindtermen zullen dus ook in de toekomst van belang zijn voor het voortgezet onderwijs.

Bronnen

1. Kvlo: Lichamelijke opvoeding in het voortgezet onderwijs
2. Wetten over onderwijs en beroepsonderwijs
3. Nieuwe eindtermen basisonderwijs
4. Bewegingsonderwijs in het primair en voortgezet onderwijs
5. Provinciaal onderwijs in Vlaanderen
6. Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs
7. Toekomstgericht curriculum in het primair en voortgezet onderwijs
8. Kerndoelen in het primair en voortgezet onderwijs
9. Wet op het primair en voortgezet onderwijs