Gezondheid en opvoeding van kinderen van 4 tot 12 jaar bij de GGD Groningen
juli 6, 2025
De opvoeding van kinderen is een complex proces dat zowel vanuit de ouders als de sociale omgeving beïnvloed wordt. In de bronnen die beschikbaar zijn, wordt duidelijk gemaakt dat opvoeden niet alleen de invloed van ouders is, maar ook een samenspel vormt van sociale omgeving en leefsituatie. Het is een proces waarin ouders hun kind begeleiden bij de ontwikkeling tot een zelfstandige volwassene. In dit artikel worden de kernprincipes van opvoeden, verschillende opvoedstijlen en de rol van ouders en sociale omgeving uitgebreid besproken.
Wat is opvoeden?
De opvoeding is het proces waarin ouders hun kind begeleiden bij de ontwikkeling tot iemand die zelfstandig kan meedoen aan de samenleving. Dit gebeurt door een verzorgende en beschermende omgeving te bieden, structuur te geven, en kennis en waarden over te dragen. De opvoeding is meer dan alleen de invloed van ouders. Het is een samenspel. Kort gezegd bestaat de opvoeding uit een combinatie van de ouders, sociale omgeving en leefsituatie.
De definitie van opvoeden varieert per persoon, maar het gaat om het stimuleren van de persoonlijke ontwikkeling van het kind, niet alleen het bijbrengen van sociaal wenselijk gedrag. De visie op opvoeden komt vanuit de ouders. Het is zoals zij denken dat ze hun kind het beste klaarstomen voor de maatschappij. Hierbij is het belangrijk om de visie van het kind mee te nemen in de opvoeding.
Kernprincipes van opvoeden
Bij opvoeden geldt een aantal belangrijke principes die de ontwikkeling van een kind positief beïnvloeden. Dit zijn onder andere:
Een veilige en stimulerende omgeving
Een veilige omgeving laat kinderen ongestoord ontdekken. Ouders hoeven minder te verbieden. In een stimulerende omgeving met boeiende activiteiten vervelen kinderen zich minder snel en is er minder kans op negatief aandacht vragen en vervelend gedrag.
Positieve ondersteuning
Complimenten en aanmoediging zijn motiverend om nieuwe dingen te leren. Ouders stimuleren zo de zelfstandigheid van hun kind en bieden ondersteuning bij moeilijkheden.
Aansprekende discipline
Kinderen ontwikkelen zich het best in een duidelijke en voorspelbare omgeving. Waarbij ouders duidelijke regels stellen, op een heldere manier instructies geven. En snel reageren wanneer het kind ongewenst gedrag vertoont.
Realistische verwachtingen
Ieder kind is uniek en ontwikkelt zich in een eigen tempo. Wanneer ouders te veel van het kind verwachten. Of willen dat het meteen alles goed doet, kunnen er problemen ontstaan. Ieder kind maakt fouten en meestal niet met opzet.
Goed voor jezelf zorgen
Ouders moeten ook goed voor zichzelf zorgen. Dit helpt hen om beter te kunnen omgaan met de uitdagingen van de opvoeding.
Verschillende opvoedstijlen
Er zijn verschillende opvoedstijlen, waarvan de meest voorkomende zijn:
Democratisch (autoritatief)
Bij deze stijl gebruikt de ouder duidelijke regels op een consistente manier. Tegelijkertijd houdt de ouder rekening met de wensen en behoeftes van het kind. De ouder geeft uitleg aan het kind waarom iets wel of niet mag. De ouder houdt rekening met de ontwikkeling van het kind, zonder te hoge eisen te stellen. De ouder steunt het kind en moedigt het aan. De ouder luistert naar het kind en zijn wensen. De ouder geeft vaak complimenten.
Autoritair
Bij deze stijl is de ouder zeer streng en stelt hij duidelijke regels op. De ouder geeft weinig ruimte aan het kind om zelf te kiezen. De ouder is meestal niet bereid om rekening te houden met de wensen van het kind.
Toegeeflijk (permissief)
Bij deze stijl is de ouder zeer losjes en geeft hij veel ruimte aan het kind. De ouder stelt weinig regels op en is meestal niet bereid om regels te handhaven.
Verwaarlozend
Bij deze stijl is de ouder ongevoelig voor de behoeften van het kind. De ouder geeft weinig aandacht aan het kind en stelt geen regels op.
Invloed van ouders, sociale omgeving en leefsituatie
De invloed van ouders is groot. Ze geven hun kind normen en waarden aan die voor hen belangrijk zijn. Hun invloed daarin is groter dan ze denken. Daarom is het ook zo belangrijk om zelf het goede voorbeeld te geven: het kind ziet namelijk het gedrag van de ouder, denkt dat het zo hoort en doet dit na.
De invloed van de sociale omgeving is ook belangrijk. Al op jonge leeftijd komt het kind in aanraking met leeftijdsgenoten, bijvoorbeeld bij de kinderopvang of speeltuin. Op latere leeftijd wordt de invloed hiervan nog groter. Het kind wil onderdeel zijn van een groep, en voelt groepsdruk. Daarnaast spelen familieleden, kennissen en leraren een belangrijke rol. Wat het kind leert op school (en later op het werk), is belangrijk voor zijn ontwikkeling.
De invloed van de leefsituatie is eveneens belangrijk. De plek waar het kind opgroeit én de leefsituatie zijn beiden belangrijk. Het kan verschil uitmaken als het kind opgroeit in de stad, of juist op het platteland. En of het kind in een veilige, stabiele omgeving opgroeit, of juist niet.
Versterking van de eigen kracht van ouders
Een belangrijk uitgangspunt bij het creëren van een sterke pedagogische basis is het benutten van de eigen kracht van burgers. Dit betekent dat ouders en kinderen zoveel mogelijk zelf in staat zijn vragen en problemen in de opvoeding of bij het opgroeien op te lossen. Samen met andere opvoeders in de basis gaan zij op zoek naar mogelijkheden en oplossingen. Daarbij geldt: des te steviger het sociale netwerk van een gezin, des te groter de kans dat gezinnen beter grip houden op hun leven.
Samenwerking tussen ouders, professionals en gemeenschap
Bij het opvoeden is het belangrijk dat ouders samenwerken met professionals en de gemeenschap. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door een dagboekje bij te houden, het turven hoe vaak en wanneer zich bepaald gedrag voordoet en hoe de ouder reageert. Ook is het belangrijk om contact op te nemen met andere ouders en deskundigen om kennis uit te wisselen.
Conclusie
De opvoeding van kinderen is een complex proces dat zowel vanuit de ouders als de sociale omgeving beïnvloed wordt. Het is een proces waarin ouders hun kind begeleiden bij de ontwikkeling tot een zelfstandige volwassene. Kernprincipes van opvoeden zijn onder andere een veilige en stimulerende omgeving, positieve ondersteuning, aansprekende discipline, realistische verwachtingen en goed voor jezelf zorgen. Verschillende opvoedstijlen zoals democratisch, autoritair, toegeeflijk en verwaarlozend spelen een rol in dit proces. De invloed van ouders, sociale omgeving en leefsituatie is belangrijk. Versterking van de eigen kracht van ouders is een belangrijk uitgangspunt bij het creëren van een sterke pedagogische basis. Samenwerking tussen ouders, professionals en gemeenschap is belangrijk om een gezonde, kansrijke en veilige ontwikkeling van de jeugd te bevorderen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
