Effectiviteit van serious gaming bij opvoeding: Een uitgebreid overzicht

Serious gaming, oftewel het gebruik van spellen voor educatieve doeleinden, heeft in de afgelopen jaren aanzienlijke aandacht gekregen binnen het onderwijs, met name in de opvoeding. De term 'serious gaming' verwijst naar het toepassen van gameprincipes en technologieën om leerdoelen te bereiken. In dit artikel wordt de effectiviteit van serious gaming bij de opvoeding van kinderen nader bekeken, uitgaande van de beschikbare informatie uit de bronnen.

Inleiding

Serious gaming wordt steeds vaker ingezet in het onderwijs, zowel in de vorm van digitale spellen als analoog. De effectiviteit van deze vorm van leren is onderwerp van veel onderzoek. Uit de beschikbare gegevens blijkt dat serious games bijdrragen aan het versterken van leerhouding, motivatie, en zelfvertrouwen van leerlingen. Daarnaast bieden ze een veilige omgeving om fouten te maken en kunnen ze worden ingezet voor gepersonaliseerd leren. In dit artikel worden de voordelen, beperkingen, en mogelijke toepassingen van serious gaming in de opvoeding besproken.

Effectiviteit van serious gaming

Serious gaming wordt vaak gelinkt aan het versterken van de leerhouding en het verhogen van de zelfvertrouwen van leerlingen. In meerdere bronnen wordt gezegd dat het spelen van een serious game een groot gevoel van controle geeft over de manier van leren. Dit doet wonderen voor de motivatie en het geloof in het eigen kunnen. Daarnaast worden leerlingen actiever betrokken bij het leerproces, wat leidt tot een beter begrip en een diepere inzicht in de leerstof.

Een belangrijk aspect van serious gaming is de flow-ervaring, een mentale staat waarin een speler volledig opgaat in de game. Dit gevoel van betrokkenheid en concentratie is cruciaal voor het leren. De term 'flow' werd geïntroduceerd door psycholoog Mihaly Csikszentmihalyi, die het beschrijft als een optimale ervaring waarin een speler een diep gevoel van engagement, voldoening en concentratie ervaart tijdens een activiteit.

Voordelen van serious gaming

Versterking van leerhouding en motivatie

Een van de belangrijkste voordelen van serious gaming is het versterken van de leerhouding en motivatie. In meerdere bronnen wordt gezegd dat het spelen van serious games het zelfvertrouwen van leerlingen kan verhogen. Door spelers een gevoel van autonomie te geven en ze uit te dagen om voortgang te boeken, wordt hun motivatie aangesnoven. Dit effect wordt ook wel high self-efficacy genoemd, een concept geïntroduceerd door psycholoag Albert Bandura. Self-efficacy gaat over het geloof van een individu in diens capaciteit om bepaalde taken uit te voeren en doelen te bereiken.

Veilig om te leren

Een ander voordeel van serious gaming is dat leerlingen in een veilige omgeving kunnen leren. Ze hoeven niet bang te zijn om fouten te maken, en kunnen juist van hun fouten leren. Dit is vooral belangrijk in de opvoeding, waarbij kinderen vaak bang zijn voor fouten en hun zelfvertrouwen verliezen. Door in een game te experimenteren met verschillende keuzes, kunnen leerlingen de gevolgen ervan leren en hieruit leren.

Gepersonaliseerd leren

Serious gaming kan ook worden ingezet voor gepersonaliseerd leren. Door feedback te geven op handelingen en de effecten van keuzes te laten ervaren, kunnen leerlingen hun eigen leerproces aanpassen. Dit helpt bij het leren van complexe onderwerpen en maakt het mogelijk om op het juiste niveau te leren.

Beperkingen en uitdagingen

Hoewel serious gaming veel voordelen heeft, zijn er ook beperkingen en uitdagingen. In meerdere bronnen wordt opgemerkt dat de effectiviteit van serious games nog niet volledig bevestigd is. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar het effect op metacognitieve vaardigheden, en het is lastig om harde uitspraken te doen over de effectiviteit van serious games.

Kosten en technische uitdagingen

Serious games zijn vaak kostbaar om te ontwikkelen en te onderhouden. Dit is een uitdaging voor scholen, vooral als ze geen subsidie krijgen. Daarnaast is de meerwaarde en mogelijkheden van serious games voor veel leraren nog onbekend. Dit kan leiden tot onzekerheid over de toepasbaarheid in het onderwijs.

Differentiatie en organisatie

Bij de inzet van serious games is het belangrijk dat het spel kan differentiëren binnen een klas, zodat elk kind op zijn of haar niveau kan leren. Ook moet er voldoende aandacht zijn voor de leerdichtheid, bijvoorbeeld het totaal aantal sommen dat een kind per les kan doen. Als er maar één kind per keer op een interactieve muur sommen kan maken, heeft dat gevolgen voor de organisatie in de klas.

Gezondheidseffecten

De inzet van serious games kan ook negatieve effecten hebben op de gezondheid van kinderen. Bijvoorbeeld kan de schermtijd voor kinderen nog verder oplopen, wat gezondheidsproblemen kan veroorzaken. Dit is een belangrijke uitdaging voor de opvoeding, omdat kinderen vaak veel tijd doorbrengen met computers en spellen.

Toepasbaarheid in het onderwijs

Serious games kunnen worden ingezet voor verschillende leerdoelen. Ze kunnen worden gebruikt om kennis over te brengen, vaardigheden te ontwikkelen, en informatie over te dragen op een interactieve en motiverende manier. In het basisonderwijs kunnen serious games bijvoorbeeld worden gebruikt om leerlingen te laten leren over diabetes, zoals in de serious game Hyper Control. In het vmbo kunnen serious games helpen bij het leren van rekenen, zoals in het project ‘Play your way into math’.

Voorbeelden van serious games

Er zijn al verschillende voorbeelden van serious games in het onderwijs. Zo is er de serious game ‘Zeldenrust’, ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit van Twente, de Universiteit van Utrecht en de KU Leuven. Deze game helpt leerlingen van het vmbo en SLO bij het bestuderen en eigen maken van het rekendomein ‘verhoudingen’. Daarnaast zijn er ook serious games ontwikkeld voor het aanmoedigen van het actief gebruik van het Fries, zoals in het project met het vrolijke leeuwtje ‘Tsjonge’.

Samenwerking en samenwerking

Serious games kunnen worden ingezet in een sociale context, waarin spelers de game en het leerproces bespreken. Reflectie op de keuzes en acties van leerlingen in de game versterkt het leereffect. Daarnaast is samenwerking tussen spelers belangrijk, omdat veel serious games gericht zijn op het stimuleren van samenwerking.

Conclusie

Serious gaming biedt veel voordelen voor de opvoeding van kinderen, waaronder het versterken van leerhouding, motivatie, en zelfvertrouwen. Daarnaast biedt het een veilige omgeving om fouten te maken en kan het worden ingezet voor gepersonaliseerd leren. Hoewel er beperkingen en uitdagingen zijn, zoals kosten, technische problemen, en gezondheidseffecten, blijft serious gaming een krachtig middel voor het leren in het onderwijs. De effectiviteit is nog niet volledig bevestigd, maar de potentie is groot. Het is belangrijk om de juiste voorwaarden te stellen en te zorgen voor een passende inzet in het onderwijs.

Bronnen

1. Effectiviteit van serious gaming in het onderwijs
2. Ook wij zijn ervan overtuigd dat de kracht van serious gaming in het onderwijs
3. Voorbeelden serious gaming in het onderwijs
4. Technologische innovatie van serious games
5. Serious-gaming kan vmbo-leerlingen ondersteunen bij het leren rekenen
6. Serious-games-potentie en uitdagingen voor bewegend leren
7. Serious-gaming-pedagogische basis versterken games