Scriptieonderzoek in de opleiding Onderwijs en Opvoeding aan de HvA
juli 11, 2025
Een kind met autisme opvoeden vraagt om begrip, aanpassingen en een andere aanpak dan gebruikelijk. Dit artikel biedt informatie over het herkennen van autisme bij jonge kinderen, de mogelijke ondersteuning en de kracht van een rustige, gestructureerde omgeving. De informatie is gebaseerd op inzichten die relevant zijn voor de kinderopvang en de thuisomgeving.
Vroege Signalen van Autisme
Het identificeren van autisme op jonge leeftijd kan uitdagend zijn, aangezien de symptomen zich op verschillende manieren kunnen uiten. Enkele vroege signalen die ouders en opvoeders kunnen observeren, zijn onder meer een gebrek aan oogcontact, niet reageren op het roepen van de eigen naam, en een voorkeur voor alleen zijn in plaats van gezamenlijk spelen of knuffelen. Kinderen kunnen ook vaker huilen en herhalende bewegingen vertonen, of een sterke behoefte hebben aan dezelfde kleding. Het is belangrijk te benadrukken dat niet elk kind met autisme dezelfde signalen vertoont en dat deze signalen ook op andere redenen kunnen duiden.
Onderzoekers hebben een systeem ontwikkeld dat, op basis van de analyse van bewegingen, in ongeveer 80% van de gevallen kan vaststellen of een kind onder de 2 jaar autistische kenmerken vertoont. Dit biedt een potentieel snelle en kindvriendelijke manier van signaleren, al benadrukt het dat deze game geen vervanging is voor bestaande diagnostische testen.
Autisme als een Andere Manier van Waarnemen
Autisme wordt officieel bekend als autismespectrumstoornis (ASS) en is een neurologische ontwikkelingsstoornis die de manier waarop iemand informatie verwerkt beïnvloedt. Dit heeft gevolgen voor sociale interactie, communicatie, flexibiliteit in denken en sensorische waarneming. Een belangrijk kenmerk is dat de filter die prikkels verwerkt minder goed werkt, waardoor alle prikkels even hard binnenkomen. Dit kan leiden tot sensorische overbelasting, wat zich uit in vermoeidheid, stress of overprikkeling.
Het is essentieel om te begrijpen dat autisme geen aandoening is die ‘verholpen’ hoeft te worden, maar een andere manier van denken, voelen en waarnemen. Dit betekent dat een kind met autisme andere behoeften heeft en een omgeving nodig heeft die daarbij past. De omgeving moet worden aangepast aan het kind, en niet andersom.
Verschillende Vormen van Autisme
Er zijn verschillende vormen van autisme, waaronder klassiek autisme, Asperger en PDD-NOS. Klassiek autisme kenmerkt zich door duidelijke communicatie- en gedragsproblemen. Kinderen met Asperger hebben vaak een normale tot hoge intelligentie, maar ervaren sociale uitdagingen. PDD-NOS is een bredere diagnose waarbij sommige, maar niet alle kenmerken van autisme aanwezig zijn. Het is belangrijk om te onthouden dat elk kind met autisme uniek is en dat de opvoeding daarop aangepast moet worden.
Ondersteunende Therapieën
Er zijn verschillende therapieën die kinderen met autisme kunnen ondersteunen. Psycho-educatie kan helpen bij het begrijpen van autisme voor zowel het kind als de ouders. Cognitieve gedragstherapie (CGT) kan bijdragen aan het begrijpen en reguleren van emoties. Speltherapie kan sociale vaardigheden ondersteunen door spelenderwijs te leren. Ergotherapie richt zich op sensorische prikkelverwerking en praktische vaardigheden, terwijl logopedie kan helpen bij communicatie, vooral als een kind moeite heeft met taal. Brainblocks is een specifiek programma dat kinderen helpt bij het verbeteren van hun focus, het reguleren van emoties en het omgaan met prikkels. Daarnaast kunnen alternatieve therapieën zoals “geef mij de 5”, muziektherapie of dierentherapie een positieve impact hebben.
Structuur en Voorspelbaarheid
Kinderen met autisme hebben baat bij een vaste structuur en voorspelbaarheid. Het gebruik van dagplanners, pictogrammen of een stappenplan kan hen helpen om te weten wat er komt. Een vaste routine biedt een veilig gevoel. Onverwachte veranderingen kunnen stress veroorzaken, dus het is belangrijk om kinderen voor te bereiden op veranderingen en bijvoorbeeld een aftelkalender te gebruiken.
Duidelijke Communicatie
Duidelijke communicatie is essentieel. Gebruik korte, concrete zinnen en wees zo letterlijk mogelijk. Vermijd dubbelzinnige uitdrukkingen of sarcasme.
Respecteer Eigen Grenzen
Niet elk kind met autisme vindt oogcontact prettig of heeft behoefte aan knuffels. Forceer dit niet, maar respecteer hun grenzen.
Stimuleer Sterke Kanten
Veel kinderen met autisme hebben een sterke focus, een uitstekend geheugen of een grote creativiteit. Moedig hun talenten aan!
Een Veilige Omgeving en Prikkelbeperking
Overprikkeling kan voor heftige reacties zorgen. Een rustige kamer, een koptelefoon tegen lawaai of een verzwaringsdeken kan helpen.
Thuisbegeleiding: Persoonlijke Ondersteuning
Thuisbegeleiding kan een belangrijke bron van hulp zijn. Omdat elk kind met autisme anders is, is het belangrijk om inzicht te krijgen in hoe autisme voor jouw kind precies werkt. Thuisbegeleiding biedt een langdurig en persoonlijk traject op maat, waarbij aandacht is voor het kind, het autisme, de moeilijkheden errond en de gezinssituatie.
De Kracht van het Kind met Autisme
Het is belangrijk om te onthouden dat een kind met autisme ook heel wat unieke gaven heeft. Ze hebben vaak een fijn oog voor detail, uitmuntende visueel-ruimtelijke vaardigheden en een groot rechtvaardigheidsgevoel. Ze zijn vaak perfectionistisch en hebben veel doorzettingsvermogen. Door in te zoomen op wat je kind goed kan, plaats je je kind in zijn sterkte en help je hem of haar zich te ontwikkelen tot de volwassene die hij of zij kan zijn.
Ouderlijke Stress en Ondersteuning
Ouders van kinderen met autisme ervaren doorgaans hogere niveaus van stress dan ouders van kinderen zonder beperking. Deze stress wordt veroorzaakt door de intensieve zorg die het kind nodig heeft, gedragsproblemen die moeilijk te hanteren zijn, en de worsteling om geschikte ondersteunende diensten te vinden. De sociale isolatie van ouders kan leiden tot gevoelens van eenzaamheid en overbelasting. Het is belangrijk voor ouders om hulp te zoeken en te leren hoe ze voorkomt dat hun kind overprikkeld raakt, stresssignalen herkennen en hun eigen stress onder controle krijgen.
Autonomie en Trauma
Een kind ontwikkelt zich niet los van zijn omgeving. De ouder maakt deel uit van de dynamiek en heeft invloed op de ontwikkeling van het kind. Het is belangrijk voor ouders om te leren hoe ze een positieve invloed kunnen uitoefenen en de dynamiek kunnen verbeteren.
Onverwachte Sterktes en Individualiteit
Het is belangrijk om te onthouden dat de stereotype beelden van autisme niet altijd opgaan. Sommige mensen met autisme hebben moeite met sociaal gedrag, maar anderen vinden contact met anderen juist prettig. Ze kunnen zich op verschillende manieren uiten en hebben verschillende interesses. Het is belangrijk om te accepteren dat autisme zich bij iedereen anders uit.
Conclusie
Het opvoeden van een kind met autisme vraagt om begrip, aanpassingen en een andere aanpak. Door vroege signalen te herkennen, de juiste ondersteuning te bieden en een rustige, gestructureerde omgeving te creëren, kan het kind zich optimaal ontwikkelen. Het is essentieel om te onthouden dat autisme een andere manier van waarnemen is en dat elk kind uniek is. Thuisbegeleiding en de ondersteuning van professionals kunnen ouders helpen om de uitdagingen aan te gaan en de kracht van hun kind te benutten.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
