Een kind met ASS opvoeden: Tips en strategieën voor ouders en onderwijs

Een kind met autismespectrumstoornis (ASS) op te voeden vraagt om een specifieke aanpak. Ouders, onderwijsmedewerkers en anderen die betrokken zijn bij de opvoeding van zo’n kind, moeten rekening houden met de unieke eigenschappen en behoeften van het kind. In de bronnen wordt aangegeven dat kinderen met ASS vaak beperkingen hebben op sociaal, communicatief en gedragsgebied, maar tegelijkertijd ook sterke kanten kunnen hebben. In dit artikel worden praktische tips en strategieën opgesomd die kunnen helpen bij het opvoeden van een kind met ASS.

Aanpak van ongewenst gedrag

Een van de belangrijkste uitdagingen bij het opvoeden van een kind met ASS is het omgaan met ongewenst gedrag. Volgens de bronnen is het belangrijk om op een rustig moment terug te komen op het gedrag van het kind, en duidelijk te maken waarom het onacceptabel is en welk gedrag wel gewenst is. Dit gebeurt vaak via een ik-boodschap, bijvoorbeeld: “Ik wil dat je nu stil bent, anders krijgt …zijn werk niet af.” Hierbij is het belangrijk om kalm te blijven, ook tijdens moeilijke momenten, en geen preek te geven als het kind boos is.

Bij herhaalde crisissituaties en heilloze machtstrijden wordt aangeraden om een cursus Geweldloos Verzet/Nieuwe Autoriteit te volgen. Hierin wordt geleerd hoe ouders positieve invloed kunnen uitoefenen op hun kind, zonder dat dit leidt tot escalaties. Bovendien wordt er aangeraden om het kind te helpen om hulp te vragen, bijvoorbeeld door een onopvallend kaartje op tafel te leggen, en te leren hoe en wanneer het dat kan doen.

Sociale vaardigheden en interactie

Kinderen met ASS kunnen moeilijkheden ondervinden bij het opbouwen van sociale vaardigheden. Ze kunnen zich moeilijk aanpassen aan veranderingen en hebben vaak last van overprikkeling. Daarom is het belangrijk om in gesprek te blijven met het kind en samen te bepalen welke behandeling of begeleiding nodig is. Bijvoorbeeld, als het kind zich vaak in een crisissituatie bevindt, is het belangrijk om te overleggen wat het nodig heeft om rustig te worden. Dit kan zijn om even te wandelen, te kijken naar tv of zich te verstoppen.

In de bronnen wordt ook aangeraden om sociale vaardigheidstrainingen aan te bieden als het kind regelmatig problemen ondervindt op sociaal gebied. Daarnaast is het belangrijk om te letten op het gedrag van het kind en eventueel een prikkelprofiel te laten maken, zodat er beter rekening kan worden gehouden met de sensorische over- of ondergevoeligheid van het kind.

Communicatie en instructie

Bij kinderen met ASS is het belangrijk om duidelijke instructies te geven. De instructies moeten concreet zijn, en het doel van de les duidelijk worden gemaakt. Bijvoorbeeld: “Je begint hier en eindigt daar.” Daarnaast is het belangrijk om slechts één opdracht tegelijk te geven en deze uit te leggen. Het is ook belangrijk om te weten dat kinderen met ASS vaak niet kunnen onthouden wat ze moeten doen als er te veel prikkels zijn. Daarom is het belangrijk om werkbladen te vereenvoudigen en alleen de nodige informatie weer te geven.

In de bronnen wordt ook aangeraden om te werken met het “Geef me de vijf®”-principe, waarbij het belangrijk is om te weten wat, wanneer, met wie, waar en hoe. Dit helpt het kind om de instructie te begrijpen en te volgen. Daarnaast is het belangrijk om visuele hulpmiddelen te gebruiken, zoals stappenplannen en kleurstickers, om het kind te helpen bij het opbouwen van taken.

Omgaan met overprikkeling

Een ander belangrijk aspect bij het opvoeden van een kind met ASS is het omgaan met overprikkeling. Te veel prikkels kunnen bij het kind leiden tot een woede-uitbarsting of juist tot het terugtrekken en het niet reageren op prikkels. Daarom is het belangrijk om vooraf rekening te houden met de behoeften van het kind. Bijvoorbeeld, bij een verjaardagsfeest is het belangrijk om te bespreken waar het kind zich kan terugtrekken als het overprikkeld raakt, zoals op de wc, even naar buiten of gewoon meteen naar huis.

In de bronnen wordt ook aangeraden om een autisme-proof feest te organiseren, bijvoorbeeld met een lopend buffet, zodat het kind geen moeilijke vragen krijgt over wat het wil eten en geen dingen voorgeschoteld krijgt die niet lekker voelen in de mond.

Ondersteuning en hulp

Het is belangrijk om alle ondersteuning te omarmen die je kunt krijgen, zowel professionele steun als hulp van naasten. Bijvoorbeeld, bij het opvoeden van een kind met ASS is het belangrijk om te weten dat het gezin en eventuele andere kinderen (de zogeheten ‘brusjes’) speciale aandacht nodig kunnen hebben. Daarnaast is het belangrijk om tijdig professionele hulp in te winnen als er problemen ontstaan die je niet meer de baas bent.

In de bronnen wordt ook aangeraden om de speciale interesses van het kind te koesteren. Deze kunnen een belangrijke geluksfactor zijn voor kinderen met ASS. Bovendien geeft een speciale interesse vaak goede aanknopingspunten voor een latere studie of beroep.

Onderwijs en lesgeven

Bij het onderwijs van een kind met ASS is het belangrijk om rekening te houden met de unieke manier waarop het kind leert. Bijvoorbeeld, als het kind een taak nog niet heeft afgehad, wil het vaak niet stoppen met die taak tot het is afgebroken. Daarom is het belangrijk om af te spreken wanneer de taak alsnog afgemaakt kan worden, zodat het kind zich veiliger voelt.

In de bronnen wordt ook aangeraden om te werken met het Premack Principe, waarbij het kind eerst een minder leuke activiteit moet doen, waarna het mag doen wat het wil. Dit helpt het kind om te leren dat bepaalde activiteiten een beloning kunnen opleveren.

Conclusie

Het opvoeden van een kind met autismespectrumstoornis vraagt om een specifieke aanpak, waarbij rekening wordt gehouden met de unieke eigenschappen en behoeften van het kind. Ouders en onderwijsmedewerkers moeten zich bewust zijn van de mogelijke problemen op sociaal, communicatief en gedragsgebied. Daarnaast is het belangrijk om te werken met duidelijke instructies, sociale vaardigheidstrainingen en het omgaan met overprikkeling. Bovendien is het belangrijk om ondersteuning te zoeken, zowel professionele als van naasten, en de speciale interesses van het kind te koesteren.

Bronnen

1. https://www.autisme.nl/over-autisme/doelgroepen/gezinnen-ouders-partner-brusjes-kinderen-van/
2. https://ouderpeil.nl/een-kind-met-autisme-opvoeden-14-tips/
3. https://www.juraforum.de/lexikon/kindergeldanspruch
4. https://www.nji.nl/autisme/hoe-begeleid-ik-ouders-van-een-kind-met-autisme
5. https://wij-leren.nl/autisme-ass-tips.php
6. https://www.juraforum.de/lexikon/gesetzliche-erbfolge
7. https://www.juraforum.de/lexikon/aufsichtspflicht-eltern
8. https://balansdigitaal.nl/kennisbank/opvoeding/kennisbank-opvoeden-bij-ontwikkelingsproblemen/opvoeden-met-autisme
9. https://groeii.nl/blog/omgaan-met-een-kind-met-autisme