Dwangstoornis bij kinderen: oorzaken, symptomen en behandeling

Dwangstoornis is een psychische stoornis waarbij kinderen last hebben van dwanggedachten en dwanghandelingen die ze niet kunnen beheersen. Deze stoornis kan zowel psychologische als fysiologische oorzaken hebben, en kan op verschillende manieren worden behandeld. In dit artikel wordt ingegaan op de oorzaken, symptomen en behandeling van dwangstoornis bij kinderen, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

Oorzaken van dwangstoornis bij kinderen

De oorzaken van dwangstoornis bij kinderen zijn complex en omvatten zowel erfelijke als psychosociale factoren. Er wordt aangenomen dat een combinatie van erfelijke aanleg, persoonlijke eigenschappen en omgevingsfactoren een rol speelt bij het ontstaan van de stoornis. Volgens de bronnen is het bekend dat dwangstoornis in sommige families vaker voorkomt dan in andere, wat wijst op een erfelijke component. Een groot Zweeds onderzoek heeft aangetoond dat de genetische bijdrage ongeveer 50% bedraagt, wat suggereert dat erfelijkheid een belangrijke rol speelt, maar niet alles verklaart. Daarnaast kunnen persoonlijke eigenschappen zoals een groot verantwoordelijkheidsgevoel, de behoefte om controle te hebben, of een algemene gevoeligheid voor angst ook een rol spelen bij het ontstaan van de stoornis.

Verder zijn er omgevingsfactoren die bijdrragen aan het ontstaan van dwangstoornis. Dit kan bijvoorbeeld een heftige gebeurtenis zijn waarin het kind heel bang was, of informatie over gevaren, zoals gevaarlijke stoffen of ziektes, die voor sommige kinderen een trigger kunnen zijn voor het ontwikkelen van dwangproblematiek. Bovendien kan de omgeving, zoals school en gezin, een rol spelen in het ontstaan en handhaven van dwanggedrag.

Symptomen van dwangstoornis bij kinderen

Dwangstoornis bij kinderen manifesteert zich in de vorm van dwanggedachten en dwanghandelingen. Deze symptomen kunnen variëren in frequentie en intensiteit, en kunnen het dagelijks functioneren van het kind aanzienlijk beïnvloeden. Volgens de bronnen zijn er verschillende vormen van dwanggedrag en dwanghandelingen, waaronder:

• Dwanggedachten: onaangename, herhaalde gedachten of beelden die het kind niet kunnen beheersen. Deze gedachten kunnen gericht zijn op dingen als besmetting, agressie, seksualiteit of godslastering.
• Dwanghandelingen: herhaalde handelingen die het kind uitvoert om de spanning van de dwanggedachten te verminderen. Voorbeelden zijn handen wassen, controleren of tellen.

Bij veel kinderen is er ook sprake van vermijdingsgedrag, waarbij ze bepaalde situaties of activiteiten vermijden om de dwanggedachten of -handelingen te voorkomen. Deze vermijdingsgedragingen kunnen het dagelijks functioneren van het kind aanzienlijk beïnvloeden, bijvoorbeeld door het ontwijken van school, sport of muzieklessen.

Invloed van dwangstoornis op het gezin

Dwangstoornis heeft niet alleen invloed op het kind, maar ook op het gezin. Volgens de bronnen kan de dwangstoornis grote invloed hebben op het gezinsleven, sociale contacten en het functioneren op school. Het kan leiden tot ruzies binnen het gezin, omdat de dwangproblemen de gezinsleden in hun doen en laten belemmeren. Ouders raken vaak betrokken bij de dwangrituelen, omdat ze de angst van hun kind willen verminderen en ervoor zorgen dat hun kind alledaagse dingen blijft doen. Dit kan echter ook leiden tot een versterking van de dwangproblemen, aangezien de ouders vaak meewerken aan de rituelen.

Bovendien kan de dwangstoornis bij het kind leiden tot somberheid en depressie. Veel kinderen voelen zich ongelukkig en depressief vanwege de dwangklachten. Ze schamen zich voor hun dwanghandelingen en durven er niet over te praten, zelfs niet met hun ouders. Dit kan ertoe leiden dat de omgeving niet doorheen heeft wat er aan de hand is, en dat de kinderen met OCD voor een lange tijd blijven lijden.

Behandeling van dwangstoornis bij kinderen

Dwangstoornis is vaak goed te behandelen, maar het is wel hard werk. Mensen met dwang zijn erg sterk in hun gedachten. Om te leren dat je ook iets anders kunt denken, vraagt doorzettingsvermogen. De behandeling kan uit verschillende onderdelen bestaan, waaronder:

• Voorlichting: Je krijgt informatie over dwangstoornissen: hoe kunnen ze ontstaan, hoeveel jongeren hebben er last van, hoe kun je er het beste mee omgaan, enz.
• Individuele gesprekstherapie: Met een therapeut bespreek je één op één hoe je jouw klachten kunt verminderen en daar oefen je mee. Er wordt gebruik gemaakt van een werkboek en cognitieve gedragstherapie. De naam zegt al dat zowel het anders denken als het doen aangeleerd wordt.
• Exposure en responspreventie: Deze therapie vormt de kern van de behandeling van dwangstoornissen. Hierbij wordt het kind blootgesteld aan de angst en wordt de dwangreactie voorkomen. Dit vraagt discipline, aangezien het kind moet leren om de dwanghandelingen te voorkomen.
• Familiebehandeling: De betrokkenheid van de ouders is belangrijk bij de behandeling van dwangstoornissen. De ouders moeten helpen bij de oefeningen en het kind motiveren om de behandeling te volgen.

De behandeling van dwangstoornis bij kinderen kan gericht zijn op het verminderen van de dwanggedachten en -handelingen, het verbeteren van het functioneren in het dagelijks leven, en het versterken van het zelfvertrouwen van het kind. Het is belangrijk om de behandeling aan te passen aan de behoeften van het kind en de familie.

Invloed van dwangstoornis op het schoolleven

Dwangstoornis kan ook invloed hebben op het schoolleven van het kind. Veel kinderen met dwangstoornis hebben last van het feit dat de dwanghandelingen het dagelijks functioneren beïnvloeden. Dit kan leiden tot het ontwijken van school, sport of muzieklessen, wat het sociaal functioneren van het kind beïnvloedt. Daarnaast kan de dwangstoornis ook leiden tot stress en onzekerheid, wat het leren van het kind beïnvloedt.

Samenwerking tussen ouders en professionelen

De samenwerking tussen ouders en professionelen is cruciaal bij de behandeling van dwangstoornis bij kinderen. De ouders moeten helpen bij de oefeningen en het kind motiveren om de behandeling te volgen. Bovendien is het belangrijk om regelmatig contact op te nemen met de therapeut om de voortgang van de behandeling te bespreken en eventuele aanpassingen te bespreken.

Conclusie

Dwangstoornis bij kinderen is een complexe psychische stoornis die zowel psychologische als fysiologische oorzaken kan hebben. De stoornis kan aanzienlijke invloed hebben op het dagelijks functioneren van het kind en het gezin. De behandeling van dwangstoornis bij kinderen kan gericht zijn op het verminderen van de dwanggedachten en -handelingen, het verbeteren van het functioneren in het dagelijks leven, en het versterken van het zelfvertrouwen van het kind. Het is belangrijk om de behandeling aan te passen aan de behoeften van het kind en de familie, en om regelmatig contact op te nemen met de therapeut om de voortgang van de behandeling te bespreken.

Bronnen

1. https://www.eclg.nl/dwangstoornis-kind/kenmerken-behandeling-dwang
2. https://kenniscentrum-kjp.nl/professionals/dwang/
3. https://balansdigitaal.nl/dwanggedrag-beheerst-een-gezin-maar-behandeling-is-mogelijk
4. https://wijzienmind.nl/psychische-klachten/psychipedia/dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis/ervaringsverhaal
5. https://www.thuisarts.nl/dwangstoornis/ik-heb-dwangstoornis
6. https://www.eleos.nl/stoornissen/dwangstoornis/
7. https://psychogoed.nl/help-je-kind-bij-rituelen-of-dwangmatig-gedrag/